Θέμα
Νόμου εφαρμογή και ερμηνεία, Υπέρβαση εξουσίας, Εισαγγελέας Αρείου Πάγου, Τραπεζική επιταγή.
Περίληψη:
Υποβολή έγκλησης από κομίστρια επιταγής εκδοθείσας κατά παράβαση του άρθρ. 79 παρ. 1 Ν. 5960/33. Δεκτή αναίρεση Εισαγγελέα Α.Π. για εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή ποινικής διάταξης και για υπέρβαση εξουσίας. Αναιρεί και παραπέμπει.
ΑΡΙΘΜΟΣ 1581/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
ΣΤ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Κωνσταντίνο Κούκλη, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη (κωλυομένου του Αντιπροέδρου Γεωργίου Σαραντινού), ο οποίος ορίσθηκε με την 57/1.4.08 Πράξη του Προέδρου του Αρείου Πάγου, Βασίλειο Λυκούδη, Ανδρέα Τσόλια, Ιωάννη Παπουτσή - Εισηγητή και Νικόλαο Ζαϊρη, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 8 Απριλίου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Μιλτιάδη Ανδρειωτέλλη (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Πελαγίας Λόζιου, για να δικάσει την αίτηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, περί αναιρέσεως της 4615/2007 αποφάσεως του Μονομελούς Πλημ/κείου Πατρών. Με κατηγορούμενη Χ1, που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Παναγιώτη Τσακανίκα. Με πολιτικώς ενάγουσα την ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία "PIPELIFE Α.Ε. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΩΝ", που εδρεύει στη Θήβα και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία δεν παραστάθηκε.
Το Μονομελές Πλημ/κείο Πατρών, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ζητεί τώρα την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην με αριθμό και ημερομηνία 56/2.11.2007 έκθεση αναιρέσεως, η οποία συντάχθηκε ενώπιον της Γραμματέως του Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου Γεωργίας Στεφανοπούλου και καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1830/2007.
Αφού άκουσε Τον Αντεισαγγελέα, που ζήτησε να γίνει δεκτή η έκθεση αναίρεσης και τον πληρεξούσιο δικηγόρο της κατηγορουμένης, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Κατά το άρθρο 505 παρ. 2 του Κ.Π.Δ., ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου μπορεί να ζητήσει την αναίρεση οποιασδήποτε αποφάσεως, μέσα στην προθεσμία του άρθρου 479 παρ. 2, δηλαδή μέσα σε τριάντα ημέρες από την καταχώριση της αποφάσεως καθαρογραφημένης στο ειδικό βιβλίο του άρθρου 473 παρ. 3 του Κ.Π.Δ. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δικαιούται να ασκεί αναίρεση κατά πάσης αποφάσεως, αθωωτικής η καταδικαστικής, οποιουδήποτε ποινικού Δικαστηρίου και για όλους τους λόγους του άρθρου 510 παρ. 1 Κ.Π.Δ., μεταξύ των οποίων και η εσφαλμένη εφαρμογή ή ερμηνεία ουσιαστικής ποινικής διάταξης, καθώς και η υπέρβαση εξουσίας. Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 79 παρ. 1 του Ν. 5960/33 "Περί επιταγής, εκείνος που εκδίδει επιταγή που δεν πληρώθηκε από του πληρωτή, γιατί δεν είχε σ' αυτόν αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια κατά το χρόνο της έκδοσης της επιταγής ή της πληρωμής της, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 10.000 δραχμών. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι, το έγκλημα της έκδοσης ακάλυπτης επιταγής είναι τυπικό και για τη στοιχειοθέτησή του απαιτείται, αντικειμενικά μεν, 1) έκδοση τυπικά έγκυρης επιταγής, 2) υπογραφή του εκδότη, αδιάφορα αν η επιταγή εκδίδεται για ατομικό του χρέος και σύρεται επί προσωπικού του λογαριασμού ή για χρέος άλλου και σύρεται επί λογαριασμού του άλλου, 3) έλλειψη αντίστοιχων διαθέσιμων κεφαλαίων στον πληρωτή, οπωσδήποτε κατά το χρόνο εμφάνισης της επιταγής προς πληρωμή, υποκειμενικά δε, γνώση και θέληση των στοιχείων της πράξης, δηλαδή της έκδοσης επιταγής που είναι ακάλυπτη.
Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλομένη υπ' αρ. 4615/2007 απόφαση του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Πατρών, έπαψε οριστικά η ποινική δίωξη της κατηγορουμένης Χ1, για την κατηγορία της έκδοσης ακάλυπτης επιταγής, ήτοι για παράβαση του άρθρου 79 παρ. 1 του Ν. 5960/1933, δεχθέντος ειδικότερα ανελέγκτως του Δικαστηρίου τα παρακάτω πραγματικά περιστατικά:
Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 297, 299, 914 και 932 ΑΚ προκύπτει ότι η αξίωση αποζημιώσεως για περιουσιακή ή ηθική βλάβη από αδικοπραξία προϋποθέτει πρόσφορη αιτιώδη συνάφεια (causa adaequata) μεταξύ ζημιογόνου γεγονότος και ζημίας, που υπάρχει όταν το επιζήμιο γεγονός, κατά το χρόνο και με τους όρους που έλαβε χώρα, ήταν ικανό κατά τη συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων και χωρίς τη μεσολάβηση άλλου περιστατικού, να επιφέρει τη βλάβη που έγινε. Τέτοια αξίωση κατά του υπαιτίου έχει κατά κανόνα μόνο εκείνος που ζημιώθηκε αμέσως από την αδικοπραξία, ενώ ο τρίτος που ζημιώθηκε εμμέσως, μόνο στις εξαιρετικές περιπτώσεις που προβλέπονται από το νόμο και για τις οποίες δεν πρόκειται στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Συνεπώς και εκείνος που εκδίδει επιταγή χωρίς να έχει αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια στην πληρώτρια τράπεζα κατά το χρόνο της εκδόσεως ή πληρωμής της επιταγής κι έτσι ζημιώνει παρανόμως τον δικαιούχο από αυτήν, δηλαδή κατ' αντίθεση των διατάξεων του άρθρου 79 Ν. 5960/1933 "περί επιταγής" όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 Ν.Δ. 1325/1972, σύμφωνα με τις οποίες η πράξη αυτή του εκδότη της επιταγής, τελούμενη εκ δόλου, αποτελεί ποινικό αδίκημα, υποχρεούται σε αποζημίωση του ανωτέρω δικαιούχου, καθόσον η ποινική αυτή διάταξη θεσπίσθηκε για την προστασία όχι μόνο του δημοσίου, αλλά και του ατομικού συμφέροντος εκείνου ο οποίος βλάπτεται αμέσως από την παραβίασή τους. Αυτός, δε, είναι ο νόμιμος κομιστής της επιταγής κατά το χρόνο εμφανίσεως αυτής και βεβαιώσεως της μη πληρωμής της, οπότε πραγματώνεται το αδίκημα και η από αυτό ζημία του κομιστή. Αντιθέτως δεν είναι δικαιούχος αποζημιώσεως από την αδικοπραξία ο εξ αναγωγής υπόχρεος προς πληρωμή της επιταγής, ο οποίος έγινε μετέπειτα κομιστής αυτής κατόπιν εξοφλήσεώς της, διότι η εκ της εξοφλήσεως βλάβη του δεν είναι απότοκος, κατά πρόσφορη αιτιώδη συνάφεια, της προαναφερομένης αδικοπραξίας, αλλά της από το νόμο ειδικώς προβλεπομένης εξ αναγωγής ευθύνης του (Ολ. ΑΠ 18/2004 ΔΕΕ 2004.927, ΟλΑΠ 30/2003). Εξ άλλου το τελευταίο, δηλονότι η ανυπαρξία δικαιώματος αποζημιώσεως του εξοφλούντος τον ματαίως εμφανίσαντα την επιταγή κομιστή αυτής προηγουμένου υπογραφέα, ισχύει και όταν ο τελευταίος αυτός είχε οπισθογραφήσει την επιταγή και παραδώσει αυτήν σε συμψηφιστικό γραφείο. Και αυτό γιατί το τελευταίο δεν ενεργεί ως αντιπρόσωπος του παραδόσαντος, αλλά ασκεί ίδιο δικαίωμα εκ του τίτλου. Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα έγγραφα της δικογραφίας, τα οποία παραδεκτώς επισκοπούνται για την έρευνα του βασίμου του προβαλλόμενου αυτοτελούς ισχυρισμού, η ποινική δίωξη, για την έκδοση από την κατηγορουμένη της υπ' αριθμ. ..... επιταγής, ποσού 15.935,95 ευρώ, που εκδόθηκε στην Πάτρα, στις 2.8.2003, ασκήθηκε εναντίον της ύστερα από έγκληση που υπέβαλε η εταιρία "PIPELIFE ΕΛΛΑΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ", στην οποία είχε μεταβιβασθεί η άνω επιταγή, από τον ......, με οπισθογράφηση. Όπως, όμως, προκύπτει από το σώμα των επιταγών, η εγκαλούσα εταιρία είχε μεταβιβάσει περαιτέρω την επιταγή αυτή με οπισθογράφηση στην "Εμπορική Τράπεζα" (συμψηφιστικό γραφείο), η οποία την εμφάνισε προς πληρωμή στις 11.8.2003 και, αφού δεν πληρώθηκε, επιστράφηκε στην εγκαλούσα εταιρία. Επομένως, σύμφωνα και με τα ανωτέρω στη μείζονα σκέψη προρρηθέντα, δικαιούχος υποβολής της έγκλησης ήταν η Εμπορική Τράπεζα και όχι η εγκαλούσα εταιρία "PIPELIFE ΕΛΛΑΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ". Κατ' ακολουθία τούτων, γινομένου δεκτού του σχετικού αυτοτελούς ισχυρισμού, πρέπει να παύσει οριστικά η ποινική δίωξη λόγω μη νομότυπης υποβολής της έγκλησης, δεδομένου ότι έχει παρέλθει το τρίμηνο κατ' άρθρο 117 ΠΚ, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό".
Με αυτά που δέχθηκε η προσβαλλομένη απόφαση, εσφαλμένως ερμήνευσε και εφάρμοσε τη διάταξη του άρθρου 79 παρ. 1 και 5 του Ν. 5960/1933, αφού, η εγκαλούσα εταιρεία "PIPELIFE ΕΛΛΑΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ - ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΩΝ" στην οποία επεστράφη η επίδικη υπ' αρ. ..... επιταγή της κατηγορουμένης, ήταν κομίστρια αυτής και συνεπώς εδικαιούτο να υποβάλλει τη σχετική έγκληση, για παράβαση του άρθρου 79 παρ. 1 του Ν. 5960/1933, σε βάρος της κατηγορουμένης εκδότριας. Η Εμπορική Τράπεζα, κατά τις παραδοχές της προσβαλλομένης, δεν ήταν κομίστρια αυτής, αλλά "συμψηφιστικό γραφείο", όπως τούτο πλήρως επιβεβαιώνεται και από την επισκόπηση του σώματος της επιταγής, σ' αυτήν δε παραδόθηκε η επίδικη επιταγή από την εγκαλούσα εταιρεία και τελευταία κομίστρια αυτής "PIPELIFE EΛΛΑΣ Α.Ε.", μόνον για να συμψηφιστούν απαιτήσεις της Τράπεζας προς την εγκαλούσα και όχι για να καταστεί αυτή κομίστρια και συνεπώς και δικαιούχος υποβολής κατά της κατηγορουμένης εγκλήσεως, για παράβαση του άρθρου 7α παρ. 1 του Ν. 5960/1933. Περαιτέρω, με το να παύσει οριστικά την κατά της ύπερθεν κατηγορουμένης ασκηθείσα ποινική δίωξη, λόγω μη νομότυπης υποβολής της έγκλησης, υπερέβη την εξουσία του, ενόψει του ότι συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για το σχηματισμό ουσιαστικής κρίσης, αναφορικά με την ενοχή ή μη της κατηγορουμένης, με συνέπεια, οι εκ του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' και Η' του Κ.Π.Δ. λόγοι της ένδικης αίτησης αναίρεσης, με τους οποίους προβάλλονται σχετικές αιτιάσεις, θα είναι ουσιαστικά βάσιμοι.
Μετά από αυτά, η υπ' αρ. 56/2007 αίτηση αναίρεσης του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, πρέπει να γίνει δεκτή, να αναιρεθεί η προσβαλλομένη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, διότι είναι δυνατή η σύνθεσή του από άλλους δικαστές (αρ. 519 Κ.Π.Δ.).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αρ. 4615/2007 απόφαση του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Πατρών.
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, το οποίο θα συγκροτηθεί από δικαστές άλλους, από εκείνους που εξέδωσαν την παραπάνω απόφαση.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 6 Μαϊου 2008. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 13 Ιουνίου 2008.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ