Θέμα
Εισαγγελέας Αρείου Πάγου, Αναρμοδιότητα καθ'ύλη, Αποζημιώσεως αίτηση.
Περίληψη:
Αίτηση αποζημιώσεως του προσωρινά κρατηθέντος και αθωωθέντος κατηγορουμένου. Αναίρεση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, κατά της αποφάσεως του Μ.Ο.Δ. Αθηνών, που απέρριψε την αίτηση αποζημιώσεως, με την επίκληση των λόγων της καθ’ ύλη αναρμοδιότητας του εκ των Τακτικών Δικαστών δικάσαντος Δικαστηρίου και ελλείψεως ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας. Αρμόδιο μετά την λήξη της συνόδου ήταν το Τριμελές Εφετείο και όχι το εκ των τακτικών δικαστών Δικαστήριο του ΜΟΔ. Αναιρεί και παραπέμπει στο Τριμελές Εφετείο (σχ. Ολ.ΑΠ 31/1990).
ΑΡΙΘΜΟΣ 748/2009
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Z' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Γρηγόριο Μάμαλη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Νικόλαο Ζαΐρη - Εισηγητή, Νικόλαο Κωνσταντόπουλο, Παναγιώτη Ρουμπή και Κωνσταντίνο Φράγκο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 14 Ιανουαρίου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Βλάσση (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέα Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, περί αναιρέσεως της 319/2008 αποφάσεως του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών. Με κατηγορούμενο τον Χ, κατοίκου ....., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Νικόλαο Δαμασκόπουλο.
Το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ζητεί τώρα την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην με αριθμό και ημερομηνία 53/10-11-2008 έκθεση αναιρέσεως, η οποία συντάχθηκε ενώπιον της Γραμματέως του Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου Γεωργίας Στεφανοπούλου και καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1764/2008.
Αφού άκουσε Τον Αντεισαγγελέα, που ζήτησε να γίνει δεκτή η έκθεση αναίρεσης και τον πληρεξούσιο δικηγόρο του κατηγορουμένου, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 505 παρ. 2 του ΚΠΔ, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου μπορεί να ζητήσει την αναίρεση οποιασδήποτε απόφασης μέσα στην προθεσμία του άρθρου 479 παρ. 2, δηλαδή μέσα σε τριάντα ημέρες από την καταχώριση της απόφασης καθαρογραφημένης στο ειδικό βιβλίο του άρθρου 473 παρ. 3 ΚΠΔ. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δικαιούται να ασκεί αναίρεση κατά οποιασδήποτε απόφασης, οποιουδήποτε δικαστηρίου, έστω και αν αυτή δεν απαγγέλθηκε ανέκκλητα ή έστω και αν είναι παρεμπίπτουσα, για όλους τους λόγους του άρθρου 510 παρ. 1 ΚΠΔ, μεταξύ των οποίων, η καθ' ύλη αναρμοδιότητα του δικάσαντος Δικαστηρίου, και η έλλειψη της, από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ, απαιτούμενης ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας.
Στην προκειμένη περίπτωση, από τα έγγραφα του φακέλου της δικογραφίας, τα οποία παραδεκτώς επισκοπούνται για τις ανάγκες του αναιρετικού ελέγχου, προκύπτουν τα ακόλουθα. Με την υπ' αριθμό 270/2-5-2007 απόφαση του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών, ο Χ, Αλβανός υπήκοος, κηρύχθηκε αθώος των αποδιδόμενων πράξεων: α) της απόπειρας βιασμού και β) της απλής συνέργιας σε βιασμό. Μετά την απαλλακτική αυτή απόφαση, ο ως άνω αθωωθείς κατηγορούμενος, υπέβαλε την από 11-5-2007 αίτηση αποζημιώσεως, ως προσωρινώς κρατηθέντος και μετέπειτα αθωωθέντος, η οποία εκδικάσθηκε, μετά τη λήξη της συνόδου και συγκεκριμένα την 9-7-2008, η οποία απορρίφθηκε ως αβάσιμη με την προσβαλλόμενη με αριθμό 319/9-7-2008 απόφαση των τακτικών δικαστών του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών. Σύμφωνα δε, με το αιτιολογικό της προσβαλλόμενης αποφάσεως, το Δικαστήριο εκείνο, προκειμένου να καταλήξει στην ως άνω απορριπτική της αιτήσεως αποζημιώσεως, απόφασή του, δέχθηκε κατά πιστή μεταφορά, τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά:
"Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 533-545 ΚΠΔ που ρυθμίζουν το δικαίωμα αποζημιώσεως εκείνου που κρατήθηκαν και μετέπειτα αθωώθηκαν προκύπτει μεταξύ άλλων ότι το Δημόσιο δεν έχει υποχρέωση για αποζημίωση αν εκείνος που καταδικάστηκε ή κρατήθηκε προσωρινά, έγινε από πρόθεση ή βαριά αμέλεια παραίτιος της καταδίκης ή της προσωρινής κράτησης. Η αμέλεια δεν καθορίζεται από το νόμο, αλλά εκτιμάται από τα περιστατικά της διαδικασίας σε κάθε περίπτωση.
Εν προκειμένω από τα έγγραφα που προσκομίζονται στο Δικαστήριο μεταξύ των οποίων και η 270/2007 απόφαση του Μ.Ο.Δ. Αθηνών προκύπτουν τα ακόλουθα: Κατά του αιτούντος ασκήθηκε ποινική δίωξη για βιασμό, απλή συνέργεια σε βιασμό κ.λ.π. Μετά την απολογία του στον Ανακριτή κρατήθηκε προσωρινά με το υπ' αριθ. 27/11-11-2005 ένταλμα προσωρινής κράτησης του Ανακριτή. Την 23-04-2007 παραπέμφθηκε να δικαστεί ενώπιον του Μ.Ο.Δ. Αθηνών για απόπειρα βιασμού κατ' ορθότερο νομικό χαρακτηρισμό, απλή συνέργεια σε βιασμό και προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας. Με την 270/2-5-2007 απόφαση του πιο πάνω Δικαστηρίου κηρύχθηκε αθώος των πιο πάνω κατηγοριών. Ειδικότερα από την ως άνω απόφαση προκύπτει ότι ο αιτών Χ στις 04-11-2005 μαζί με τον Α συναντήθηκε στην περιοχή των ....., όπου είχαν μεταβεί ο καθένας με το δικό του αυτοκίνητο, με τις ανήλικες μαθήτριες Β και Γ και πήγαν αρχικά σε μία καφετέρια και στη συνέχεια στο μπαρ S.O.S. στην ..... για να διασκεδάσουν. Οι δύο ανήλικες στο μπαρ κατανάλωσαν οινόπνευμα (τρία ποτήρια διπλά βότκα η καθεμία) και περιήλθαν σε κατάσταση μέθης. Στη συνέχεια ο αιτών πήρε στο αυτοκίνητό του την Γ και κατευθύνθηκε στους πρόποδες του ..... λίγο μετά το Κοιμητήριο του Δήμου ..... σε ένα στενό δρόμο που χρησιμοποιείτο για περίπατο. Εκεί ο αιτών έβγαλε το παντελόνι και το μπλουζάκι της Γ και αφού έμειναν περίπου μία ώρα στο αυτοκίνητό του, την άφησε στη συνέχεια στην πλατεία κοντά στο Δημαρχείο ..... που απέχει 10 λεπτά από το σπίτι της. Το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα έγινε δεκτό από το δικαστήριο (Μ.Ο.Δ.) ότι η αφαίρεση των ρούχων έγινε διότι η Γ λόγω της μέθης στην οποία είχε περιέλθει έκανε συνέχεια εμετούς και τα ρούχα της ήταν λερωμένα. Τα ανωτέρω σε συνδυασμό με το γεγονός ότι από την ιατροδικαστική έκθεση που προσκομίστηκε στο Δικαστήριο δεν προέκυπτε βιασμός. Το Δικαστήριο δέχθηκε ότι "δεν προέκυψε με βεβαιότητα ότι ο κατηγορούμενος Χ τέλεσε την πράξη της απόπειρας βιασμού", σελ. 79 της πιο πάνω απόφασης και με βάσει τις παραδοχές αυτές τον κήρυξαν αθώο. Όμως από τα ως άνω εκτιθέμενα καθίσταται προφανές ότι ο αιτών με την συμπεριφορά του έγινε από πρόθεση του παραίτιος της προσωρινής του κράτησης. Ειδικότερα ο ίδιος επέλεξε να συνδιασκεδάσει με την ανήλικη Γ γνωρίζοντας την ηλικία της, την μαθητική της ιδιότητα και στη συνέχεια ενώ αυτή ήτο μεθυσμένη ο ίδιος επέλεξε αντί να την πάει στο σπίτι της, να την οδηγήσει σε ερημική τοποθεσία, να της βγάλει τα ρούχα και να μείνει μαζί της, παρά το γεγονός ότι όπως ισχυρίζεται έκανε συνεχώς εμετούς για μία ώρα. Ακόμη δε ο ίδιος την μετέφερε τις βραδινές ώρες όχι στο σπίτι της, αλλά σε σημείο κοντά στο σπίτι της όπου και την άφησε. Ενώ δεν πρέπει να αγνοηθεί και το γεγονός ότι οι δύο άνδρες πήγαν στο ραντεβού με τις κοπέλες με δύο διαφορετικά αυτοκίνητα, ενδεικτικό κατά την κρίση του Δικαστηρίου των προθέσεών τους για τη συνέχιση της βραδιάς. Κατά συνέπεια κρίνεται ότι υφίστατο αμελής συμπεριφορά του αιτούντος και πρόθεση και συνεπώς με βάση τις πιο πάνω παραδοχές συντρέχει περίπτωση εφαρμογής της διατάξεως του άρθρου 535 ΚΠΔ και πρέπει για το λόγο αυτό, η αίτησή του να απορριφθεί".
Όμως, καθ' ύλη αρμόδιο Δικαστήριο προκειμένου να επιληφθεί της ως άνω αιτήσεως αποζημιώσεως, δεν ήταν το εκ των τακτικών Δικαστών του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών, που εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση, ενόψει του ότι ήδη είχε λήξει η σύνοδος του Δικαστηρίου εκείνου, αφού, για το μήνα που συγκροτείται το Μ.Ο. Δικαστήριο, η σύνοδος διαρκεί 24 ημέρες, σύμφωνα με το άρθρο 377 παρ. 2 του Κ.Π.Δ, αλλά το Τριμελές Εφετείο Αθηνών, κατ' ανάλογη εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 371 παρ.4 του ίδιου Κώδικα, όπως αυτή ισχύει μετά την αντικατάσταση του τετάρτου εδαφίου της, που έγινε με την παρ.1 του άρθρου 14 του Ν. 1649/1986, κατά την οποία "όταν το δικαστήριο που επέβαλλε την ποινή είναι το μικτό ορκωτό και η σύνοδος έχει λήξει, αρμόδιο για την αφαίρεση του χρόνου της προσωρινής κρατήσεως, είναι το Τριμελές Εφετείο" (βλ. και Ολ. Α.Π 31/1990 σε Π.Χ Μ' σελίδα 941). Πέραν τούτων, η προσβαλλόμενη απόφαση, με όσα διαλαμβάνει στο αιτιολογικό της, δεν περιέχει την επιβαλλόμενη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αλλά αντίθετα περιέχει ασάφεια και αντίφαση. Τούτο γιατί, η προσβαλλόμενη απόφαση, ενώ δέχεται ότι ο αιτών με τη συμπεριφορά του έγινε από πρόθεση παραίτιος της προσωρινής κρατήσεώς του, παράλληλα δέχεται ότι στο πρόσωπο του αιτούντος, υφίστατο αμελής συμπεριφορά του, αλλά και πρόθεσή του. 'Ετσι, με τον τρόπο αυτό, δεν καθίσταται σαφές στην προσβαλλόμενη απόφαση, εάν ο αιτών έγινε παραίτιος της προσωρινής του κρατήσεως από πρόθεση ή από αμέλεια, στοιχεία τα οποία απαιτούντο υπό το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς, και όχι κατά την ισχύουσα στην προκειμένη περίπτωση διάταξη του άρθρου 535 Κ.Π.Δ, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 26 του Ν. 2915/2001, σύμφωνα με την οποία το Δημόσιο δεν έχει υποχρέωση για αποζημίωση, αν εκείνος που καταδικάσθηκε ή κρατήθηκε προσωρινά έγινε από πρόθεση παραίτιος της καταδίκης ή της προσωρινής κράτησής του.
Συνεπώς, οι από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ζ' και Δ' του Κ.Π.Δ, λόγοι αναιρέσεως, πρέπει να γίνουν δεκτοί και ως ουσία βάσιμοι. Μετά από αυτά, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση αναιρέσεως του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση των τακτικών δικαστών του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο Τριμελές Εφετείο Αθηνών, το οποίο θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως (άρθρο 519 Κ.Π.Δ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αριθμό 319/9-7-2008 απόφαση των τακτικών δικαστών του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών. Και
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση, ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών, το οποίο θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 20 Φεβρουαρίου 2009. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 17 Μαρτίου 2009.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ