Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Νόμου εφαρμογή και ερμηνεία, Αμέλεια, Σωματική βλάβη από αμέλεια.
Περίληψη:
Σωματική βλάβη από αμέλεια (άρθρο 314 παρ. 1 εδαφ. ΠΚ). Προσδιορισμός του είδους της αμέλειας (ενσυνείδητης και μη συνειδητής) με σαφήνεια. Αναίρεση απόφασης λόγω ασάφειας και αντίφασης κατά τον προσδιορισμό της αμέλειας (άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε΄ ΚΠΔ) και έλλειψης ειδικής αιτιολογίας ( άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ΄ του ΚΠΔ) και παραπομπή στο Δικαστήριο που την εξέδωσε.
Αριθμός 757/2009
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Γρηγόριο Μάμαλη, Αντιπρόεδρο, Νικόλαο Ζαΐρη, Νικόλαο Κωνσταντόπουλο, Παναγιώτη Ρουμπή - Εισηγητή και Κωνσταντίνο Φράγκο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 3 Δεκεμβρίου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Παναγιώτη Νικολούδη (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου ......, που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Βασίλειο Κούρτη, περί αναιρέσεως της 10021/2006 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου (Πλημμελημάτων) Αθηνών. Το Τριμελές Εφετείο (Πλημμελημάτων) Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του, διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 30 Μαρτίου 2007 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 705/2007.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 28 και 314 παρ. 1 εδ. α του Π.Κ., προκύπτει ότι για τη θεμελίωση του εγκλήματος της σωματικής βλάβης από αμέλεια απαιτείται να διαπιστωθεί αφενός μεν ότι ο δράστης δεν κατέβαλε την απαιτούμενη κατ' αντικειμενική κρίση προσοχή, την οποία όφειλε να καταβάλει κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος που βρίσκεται υπό τις ίδιες πραγματικές καταστάσεις, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές, την κοινή πείρα και τη λογική, αφετέρου δε ότι είχε τη δυνατότητα με τις προσωπικές του ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες να προβλέψει και να αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο πρέπει να τελεί σε αντικειμενικό αιτιώδη σύνδεσμο με την πράξη ή την παράλειψή του. Περαιτέρω κατά την έννοια του άρθρου 28 Π.Κ. η αμέλεια διακρίνεται σε μη συνειδητή, κατά την οποία ο δράστης από έλλειψη της προσήκουσας προσοχής, δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη του και σε ευσυνείδητη κατά την οποία προέβλεψε μεν ότι από τη συμπεριφορά του μπορεί να επέλθει το αποτέλεσμα αυτό, πίστευε όμως ότι θα το απέφευγε. Ενόψει της διακρίσεως αυτής το δικαστήριο της ουσίας, όταν απαγγέλλει καταδίκη για έγκλημα από αμέλεια πρέπει να εκθέτει στην απόφασή του με σαφήνεια ποιο από τα δύο είδη αμέλειας συνέτρεξε στη συγκεκριμένη περίπτωση, διότι αν δεν εκθέτει τούτο σαφώς ή δέχεται και τα δύο είδη, δημιουργείται ασάφεια και αντίφαση, η οποία καθιστά ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο για την ορθή ή μη εφαρμογή της ουσιαστικής ποινικής διατάξεως του άρθρου 28 ΠΚ και ιδρύεται ο από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' του ΚΠΔ λόγος αναιρέσεως της αποφάσεως για έλλειψη νόμιμης βάσεως. Εξάλλου, από τις διατάξεις των άρθρων 93 § 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ, όπως το τελευταίο συμπληρώθηκε με το άρθρο 2 § 5 του ν. 2408/1996, προκύπτει ότι η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτουμένη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 § 1 στοιχ. Δ' ΚΠοινΔ λόγο αναιρέσεως, όταν αναφέρονται σ' αυτήν με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα προκύψαντα από την αποδεικτική διαδικασία πραγματικά περιστατικά, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόστηκε. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι επιτρεπτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό, που αποτελούν ενιαίο σύνολο. Η εν λόγω αλληλοσυμπλήρωση προϋποθέτει αναφορά ορισμένων από τα ανωτέρω περιστατικά στο αιτιολογικό της αποφάσεως και παραπομπή κατά τα λοιπά στο διατακτικό της. Κατά συνέπεια, αν δεν αναφέρεται στο αιτιολογικό κανένα εκ των περιστατικών τούτων, αλλά γίνεται καθολική παραπομπή δι' αυτού στο διατακτικό, δεν πληρούται η απαίτηση ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας της αποφάσεως. Εξάλλου, η αναφορά των περιστατικών αυτών συνίσταται στην έκθεση των εμπιπτόντων στο πραγματικό της εφαρμοσθείσας ουσιαστικής ποινικής διατάξεως γεγονότων. Τα εν λόγω νομικώς αξιόλογα γεγονότα, περιλαμβάνοντα ιδίως πράξεις, ψυχικές καταστάσεις, φυσικά φαινόμενα, πράγματα, πρόσωπα, σχέσεις τόπου, χρόνου και αιτιότητας και καταστάσεις εν γένει, δεν αρκεί να μνημονεύονται με γενικές και τυποποιημένες φράσεις, που προσήκουν σε κάθε περίπτωση, αλλ' απαιτείται να διαλαμβάνονται οντολογικώς ως ιστορικά γεγονότα, ήτοι εξειδικευμένα κατά τα ατομικά και ιδιαίτερα αυτών γνωρίσματα βιοτικά συμβάντα, με αναφορά τους (έστω και μερικώς στο αιτιολογικό, που θα αλληλοσυμπληρωθεί με το διατακτικό) κατά την ουσία, το ποσόν, το ποιόν, τον τόπο, το χρόνο και τις σχέσεις τους.
Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλομένη υπ' αριθμ. 1002/2006 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου (Πλημμελημάτων) Αθηνών, ο αναιρεσείων κηρύχθηκε ένοχος για σωματική βλάβη από αμέλεια από υπόχρεο κατά συρροή σε βάρος των ... και ...., με την ακόλουθη αιτιολογία: "Ο κατηγορούμενος στις 18-8-2003, οδηγώντας το ...... ΙΧΦ αυτοκίνητο στην ΝΕΟ ....., από αμέλεια, δηλαδή από έλλειψη της προσοχής που όφειλε από τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, δεν οδηγούσε με σύνεση και με διαρκώς τεταμένη την προσοχή του και δεν είχε τον πλήρη έλεγχο του οχήματός του, με συνέπεια να προκαλέσει τροχαίο ατύχημα, κατά το οποίο τραυματίσθηκαν οι επιβαίνοντες στο .... ΙΧΕ αυτοκίνητο ....., ο οποίος υπέστη κρανιοεγκεφαλική κάκωση θώρακα, αριστερού ώμου, οσφύος ΑΜΣΣ και ....., ο οποίος υπέστη κάταγμα δεξιού βραχίονα και μυϊκή θλάση δεξιού ισχύου. Πρέπει, επομένως, να κηρυχθεί ένοχος της αποδιδόμενης σ'αυτόν σωματικής βλάβης από αμέλεια κατά συρροή". Με αυτά όμως που δέχθηκε το Τριμελές Εφετείο Αθηνών στο σκεπτικό του, χωρίς μάλιστα παραπομπή στο διατακτικό της προσβαλλομένης για συμπλήρωσή του, στέρησε αυτήν από την κατά τα άνω ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία και νόμιμη βάση, καθόσον: α) δεν εκτίθενται σ'αυτό με σαφήνεια και πληρότητα τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία και στοιχειοθετούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος για το οποίο καταδικάσθηκε ο αναιρεσείων, αλλά γίνεται γενική αναφορά με τυποποιημένες φράσεις της αμελούς συμπεριφοράς που προσιδιάζει στην περιγραφή οιουδήποτε τροχαίου ατυχήματος και Β) δεν προσδιορίζεται σ'αυτό (σκεπτικό) της προσβαλλομένης αποφάσεως ποια από τα δύο είδη αμέλειας δέχεται το Εφετείο ότι συντρέχει στη συγκεκριμένη περίπτωση, αφού ούτε γίνεται ούτε προκύπτει από τα πιο πάνω περιστατικά που εκτίθενται στο σκεπτικό τέτοια διάκριση, ενόψει και της ιδιότητας του αναιρεσείοντος ως επαγγελματία οδηγού φορτηγού αυτοκινήτου και της εντεύθεν υποχρέωσής του να καταβάλει κατά την οδήγηση ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή (άρθρο 315 παρ. 1β ΠΚ), ούτε γίνεται καθ' οιονδήποτε τρόπο στο διατακτικό της ίδιας απόφασης, όπου γίνεται λόγος μεν για μη συνειδητή αμέλεια, χωρίς όμως να προσδιορίζονται σ'αυτό με σαφήνεια και πληρότητα τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία και στοιχειοθετούν την υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος για το οποίο καταδικάσθηκε ο αναιρεσείων. Με τα δεδομένα αυτά δεν καθίσταται εφικτός ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή μη εφαρμογής των ουσιαστικών ποινικών διατάξεων των άρθρων 28, 314 παρ. 1α και 315 παρ. 1β του ΠΚ και η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση. Επομένως, κατά παραδοχή των από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ και Ε λόγων (του δευτέρου εξεταζομένου αυτεπαγγέλτως από τον Άρειο Πάγο κατ' άρθρο 511 ΚΠΔ) της υπό κρίση αιτήσεως αναιρέσεως πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές, εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως (άρθρο 519 ΚΠΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αριθμ. 10021/2006 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου (Πλημμελημάτων) Αθηνών. Και
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές, εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 4 Μαρτίου 2009. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 17 Μαρτίου 2009.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ