Θέμα
Αγνώστου διαμονής επίδοση, Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Ακυρότητα απόλυτη, Υπέρβαση εξουσίας, Ε.Σ.Δ.Α., Εφέσεως απαράδεκτο, Ακυρότητα επιδόσεως.
Περίληψη:
Απόφαση, με την οποία απορρίφθηκαν οι εφέσεις των κατηγορουμένων ως απαράδεκτες λόγω εκπρόθεσμης ασκήσεως. Επίδοση της εκκαλουμένης ως άγνωστης διαμονής. Πότε είναι άκυρη η επίδοση. Ο κατηγορούμενος, αν έχει γνωστή διαμονή σε τρίτους, θεωρείται γνωστής διαμονής, έστω και αν η διαμονή του ήταν άγνωστη στην Εισαγγελική Αρχή που εξέδωσε το προς επίδοση έγγραφο. Το δικαστήριο, για τη σχετική κρίση του, πρέπει να συνεκτιμήσει και τα αποδεικτικά μέσα που προσκόμισε ο κατηγορούμενος και να μη βασιστεί μόνο στο αποδεικτικό επιδόσεως της εκκαλουμένης αποφάσεως. Διαφορετικά, παραβιάζεται το δικαίωμά του σε δίκαιη δίκη (άρ. 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ) και η απόφαση είναι αναιρετέα για έλλειψη αιτιολογίας, απόλυτη ακυρότητα και αρνητική υπέρβαση εξουσίας (ΟλΑΠ 2/2014). Αναίρεση, γιατί δεν αναφέρεται αν, από έγγραφα που είχαν προσκομίσει οι αναιρεσείοντες, προέκυπτε αν αυτοί είχαν γνωστή, σε οποιαδήποτε Αρχή, διαμονή, και παραπομπή.
ΑΡΙΘΜΟΣ 76/2015
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Παναγιώτη Ρουμπή, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο, Ιωάννη Γιαννακόπουλο-Εισηγητή, Βασίλειο Καπελούζο και Πάνο Πετρόπουλο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 14 Ιανουαρίου 2015, με την παρουσία της Αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Βασιλικής Θεοδώρου (γιατί κωλύεται η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση των αναιρεσειόντων - κατηγορουμένων: 1) Α. Κ. του Σ. και 2) Ι. Σ. του Μ., κατοίκων ..., που εκπροσωπήθηκαν από την πληρεξούσια δικηγόρο τους Αργυρώ Περσίδου, περί αναιρέσεως της 1178/2014 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών. Το Τριμελές Εφετείο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και οι αναιρεσείοντες - κατηγορούμενοι ζητούν την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 12 Σεπτεμβρίου 2014 αίτησή τους, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 863/2014.
Αφού άκουσε Την πληρεξούσια δικηγόρο των αναιρεσειόντων, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης,
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τη διάταξη του άρθρου 473 παρ. 1 του ΚΠοινΔ, η προθεσμία για την άσκηση ενδίκων μέσων είναι δέκα ημέρες από τη δημοσίευση της αποφάσεως. Αν ο δικαιούμενος δεν είναι παρών κατά την απαγγελία της αποφάσεως, η προθεσμία είναι, επίσης, δεκαήμερη, εκτός αν αυτός διαμένει στην αλλοδαπή ή είναι άγνωστη η διαμονή του, οπότε η προθεσμία είναι τριάντα ημέρες και αρχίζει, σε κάθε περίπτωση, από την επίδοση της αποφάσεως. Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 156 του ίδιου Κώδικα, αν το πρόσωπο, στο οποίο πρόκειται να γίνει η επίδοση, απουσιάζει από τον τόπο της κατοικίας του και είναι άγνωστη η διαμονή του, η επίδοση γίνεται, μετά την άκαρπη αναζήτηση των αναφερομένων στη διάταξη αυτή προσώπων, στο δήμαρχο της τελευταίας γνωστής κατοικίας ή διαμονής του ή στο δημοτικό υπάλληλο που ορίζει ο δήμαρχος γι`' αυτό το σκοπό. Η μη τήρηση των διατυπώσεων αυτών συνεπάγεται, κατά το άρθρο 154 παρ. 2 του ΚΠοινΔ, την ακυρότητα της επιδόσεως και δεν αρχίζει η ανωτέρω προθεσμία ασκήσεως ενδίκων μέσων. Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 171 παρ. 1 περ. δ του ΚΠοινΔ, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 11 παρ. 2 του ν. 3904/2010, απόλυτη ακυρότητα, η οποία ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α του ΚΠοινΔ λόγο αναιρέσεως, προκαλείται και αν δεν τηρηθούν οι διατάξεις που καθορίζουν "την εμφάνιση, την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση του κατηγορουμένου και την άσκηση των δικαιωμάτων του που του παρέχονται από το νόμο, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα". Από δε τη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, το οποίο καθιερώνει την αρχή της δίκαιης δίκης, συνάγεται ότι το Δικαστήριο, στο οποίο φέρεται η υπόθεση, που αφορά έφεση που ασκήθηκε μετά την πάροδο της νόμιμης προθεσμίας, έχει υποχρέωση να μη βασιστεί μόνο στο αποδεικτικό επιδόσεως στον κατηγορούμενο της εκκαλουμένης αποφάσεως ως άγνωστης διαμονής, αλλά να συνεκτιμήσει και άλλα αποδεικτικά μέσα (μάρτυρες, έγγραφα) που προσκομίζει ο τελευταίος, όπως έχει αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σύμφωνα με τη νομολογία του οποίου [βλ. υπόθεση Popovitsi κατά Ελλάδας (αριθ. προσφυγής 53451/2007 - απόφαση από 14.1.2010), υπόθεση Elyasin κατά Ελλάδας (αριθ. προσφυγής 46929/2006 - απόφαση από 28.5.2009)], αν το Εφετείο, το οποίο απέρριψε έφεση του κατηγορουμένου ως εκπρόθεσμη, βασίστηκε μόνο στο αποδεικτικό επιδόσεως της εκκαλουμένης αποφάσεως ως άγνωστης διαμονής, χωρίς να συνεκτιμήσει τα προσκομιζόμενα ενώπιόν του στοιχεία, από τα οποία προκύπτει η κατά τον κρίσιμο χρόνο διεύθυνσή του, παραβιάζεται η διάταξη του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, τοσούτω μάλλον, καθόσον, όταν οι πολίτες δεν έχουν καμιά γνώση των σε βάρος τους κατηγοριών, δεν συντρέχει λόγος, για τον οποίο πρέπει να ενημερώνουν από μόνοι τους την εισαγγελία για κάθε αλλαγή διευθύνσεως. Δηλαδή, αν ο κατηγορούμενος αποδείξει ότι έχει γνωστή κατοικία, κατοικία, δηλαδή, που μπορεί να μη γνωρίζει η Εισαγγελική Αρχή που εξέδωσε το προς επίδοση έγγραφο, η οποία, όμως, είναι γνωστή σε τρίτους (Δ.Ε.Η., Δ.Ο.Υ., άλλη Εισαγγελική Αρχή, κ.λπ.), θεωρείται ως γνωστής διαμονής και η επίδοση σ` αυτόν εγγράφου ως άγνωστης διαμονής είναι άκυρη. Αν, παρά ταύτα, το Δικαστήριο, χωρίς να συνεκτιμήσει όλα τα αποδεικτικά μέσα, θεωρήσει ως έγκυρη την επίδοση της εκκαλούμενης αποφάσεως στον αναιρεσείοντα ως άγνωστης διαμονής, γιατί αυτός δεν γνωστοποίησε την όποια μεταβολή της κατοικίας του στην αρμόδια Εισαγγελική Αρχή, και προχωρήσει στην απόρριψη της εφέσεώς του ως εκπρόθεσμης, υπερβαίνει αρνητικά την εξουσία του και ιδρύεται ο από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Η του ΚΠοινΔ λόγος αναιρέσεως, πέραν του ότι καθίσταται η απόφασή του αναιρετέα και για απόλυτη ακυρότητα και για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας (άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α και Δ του ΚΠοινΔ) (ΟλΑΠ 2/2014).
Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη 1178/2014 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου (Πλημμελημάτων) Αθηνών, όπως από αυτή προκύπτει, απορρίφθηκαν ως απαράδεκτες, λόγω εκπρόθεσμης ασκήσεώς τους, οι εφέσεις με αριθμούς εκθέσεως 5759 και 5760/20.12.2013 των ήδη αναιρεσειόντων - κατηγορουμένων Ι. Σ. του Μ. και Α. Κ. του Σ., αντιστοίχως, εκπροσωπηθέντων στη δίκη από τη συνήγορό τους Αργυρώ Περσίδου, δικηγόρο Αθηνών, κατά της 68536/2010 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με την οποία είχε καταδικασθεί ο καθένας, ερήμην, για παράβαση του άρθρου 12 παρ. 10 του ν. 2328/1995, σε ποινή φυλακίσεως δεκαπέντε (15) μηνών, μετατραπείσα σε χρηματική ως προς τον πρώτο και ανασταλείσα ως προς τη δεύτερη, και σε χρηματική ποινή έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ. Από τις ανωτέρω (πανομοιότυπες) εφέσεις, οι οποίες παραδεκτώς επισκοπούνται από τον Άρειο Πάγο για την έρευνα του παραδεκτού και βασίμου των λόγων αναιρέσεως, προκύπτει ότι οι ήδη αναιρεσείοντες, προκειμένου να δικαιολογήσουν το εκπρόθεσμο της ασκήσεώς τους, είχαν προβάλει ότι "την παρούσα έφεση ασκούν μόλις έλαβαν γνώση διότι εσφαλμένα τους επιδόθηκε ως αγνώστου διαμονής ενώ αυτοί ήταν γνωστής στην οδό ... αρ. 13 Πολιτεία Κηφισιάς και κατά τον χρόνο επίδοσης της απόφασης η διεύθυνση αυτή ήταν γνωστή στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών". Κατά τη συζήτηση, επί της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, οι εκκαλούντες - κατηγορούμενοι, όπως προκύπτει από την επισκόπηση των πρακτικών, για να δικαιολογήσουν την εκπρόθεσμη άσκηση των εφέσεών τους, είχαν ζητήσει, δια της συνηγόρου τους, την εξέταση μάρτυρα και είχαν προσκομίσει έγγραφα (τις από 2.12.2010 και 16.3.2011 αιτήσεις τους προς τον Εισαγγελέα Εκτελέσεως Ποινών και την με αρ. πρωτ. 4765/19.4.2011 έκθεση εφέσεως της δεύτερης κατά της 19364/2009 αποφάσεως του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών). Το Τριμελές Εφετείο έκρινε τις εφέσεις εκπρόθεσμες, με την αιτιολογία ότι: "Στην προκειμένη περίπτωση, από την ένορκη κατάθεση του μάρτυρα που εξετάσθηκε, από τα έγγραφα που αναγνώσθηκαν, καθώς και από όλη τη διαδικασία αποδείχθηκαν τα εξής: Οι κρινόμενες εφέσεις κατά της υπ` αριθμόν 68536/22-9-2010 αποφάσεως του Α' Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών ασκήθηκαν εκπρόθεσμα, δεδομένου ότι αυτή η απόφαση επιδόθηκε στους εκκαλούντες - κατηγορουμένους την 27-5-2011 και οι κρινόμενες εφέσεις ασκήθηκαν στις 20-12-2013, δηλαδή μετά την πάροδο της προθεσμίας των δέκα ημερών από την επίδοσή της. Περαιτέρω ο ισχυρισμός των εκκαλούντων ότι συνέτρεξε περίπτωση ανώτερης βίας, ο οποίος δικαιολογεί το εκπρόθεσμο αυτής, συνιστάμενος στο ότι αυτοί δεν έλαβαν γνώση της επιδόσεως της εκκαλουμένης αποφάσεως, ενόψει του ότι η κατοικία τους κατά τον κρίσιμο χρόνο ήταν επί της οδού ... αρ. 13, ενώ η ανωτέρω απόφαση επιδόθηκε σ` αυτούς ως αγνώστου διαμονής την 27-5-2011, δεν αποδείχθηκε ότι είναι βάσιμος ουσιαστικά. Τούτο δε διότι αποδείχθηκε ότι η μόνη γνωστή στην παραγγείλασα την επίδοση της αποφάσεως του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου (Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών) εισαγγελική αρχή διεύθυνση ήταν αυτή επί της οδού Χρ. Λαδά 5-7 στην Αθήνα, ήδη δε με την υπ` αριθμόν 68536/2010 απόφαση είχαν δικασθεί ως αγνώστου διαμονής. Όσον αφορά δε τα επικαλούμενα και προσκομιζόμενα από τους εκκαλούντες έγγραφα, δηλαδή την υπ` αρ. πρωτοκόλλου 4765/19-4-2011 έκθεση έφεσης της εκκαλούσας κατά της υπ` αριθμόν 19364/2009 αποφάσεως του Μονομελούς Πλημ/κείου Αθηνών και τις από 20-12-2010 και 16-3-2011 αιτήσεις των εκκαλούντων προς τον Εισαγγελέα εκτελέσεως ποινών κατ` άρθρο 33 Ν. 3904/2010 παύσεως εκτελέσεως των υπ` αριθμούς ... αποφάσεων του Μονομελούς Πλημ/κείου Αθηνών, αυτά δεν απευθύνονται στην παραγγείλασα την επίδοση της αποφάσεως εισαγγελική αρχή. Ακόμη πρέπει να τονισθεί ότι οι εκκαλούντες με το δικόγραφο της εφέσεώς τους δεν επικαλούνται ότι η ως άνω κατά τον κρίσιμο χρόνο διαμονή τους ήταν γνωστή στην παραγγείλασα την επίδοση της αποφάσεως του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου εισαγγελική αρχή, αλλά αόριστα αναφέρουν ότι η διεύθυνσή τους "ήταν γνωστή στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών".
Συνεπώς πρέπει να κηρυχθούν απαράδεκτες οι ένδικες εφέσεις ως εκπρόθεσμες...".
Με τις παραδοχές αυτές, το Τριμελές Εφετείο στέρησε την απόφασή του από την απαιτούμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αφού εκθέτει ότι, από τα αποδεικτικά μέσα που είχαν τεθεί ενώπιόν του, δεν προέκυπτε ότι η διεύθυνση της κατοικίας των εκκαλούντων - κατηγορουμένων (... αρ. 13 - Πολιτεία) ήταν γνωστή στην Εισαγγελική Αρχή που είχε παραγγείλει την επίδοση, χωρίς να αναφέρει, όπως έπρεπε, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στη μείζονα σκέψη, αν, από άλλα αποδεικτικά μέσα και μάλιστα από έγγραφα που είχαν προσκομίσει οι ίδιοι και δη από αιτήσεις τους προς τον Εισαγγελέα Εκτελέσεως Ποινών της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών (ο οποίος, άλλωστε, ταυτίζεται προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών που παρήγγειλε την επίδοση), προέκυπτε ή όχι ότι αυτοί, κατά τον κρίσιμο χρόνο της επιδόσεως της εκκαλούμενης αποφάσεως, είχαν γνωστή, σε οποιαδήποτε Αρχή, διαμονή διάφορη από εκείνη, στην οποία αναζητήθηκαν και δεν βρέθηκαν. Με το να θεωρήσει, λοιπόν, χωρίς ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, την επίδοση της εκκαλουμένης αποφάσεως στους εκκαλούντες ως άγνωστης διαμονής έγκυρη και να προχωρήσει, μετά από αυτά, στην απόρριψη των εφέσεως αυτών ως εκπροθέσμων αφενός υπερέβη αρνητικά την εξουσία του και αφετέρου προκάλεσε απόλυτη ακυρότητα στο ακροατήριο, συνιστάμενη στη στέρηση από τους αναιρεσείοντες - κατηγορουμένους του δικαιώματός τους σε δίκαιη δίκη, που τους παρέχεται από το υπερνομοθετικής ισχύος (άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος) άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ. Επομένως, οι, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Η, Α και Δ του ΚΠοινΔ, πρώτος, δεύτερος και τρίτος λόγοι αναιρέσεως, με τους οποίους υποστηρίζονται τα αυτά, είναι βάσιμοι και πρέπει, κατά παραδοχή αυτών, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, αφού είναι δυνατή η συγκρότησή του από Δικαστές άλλους, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως (άρθρο 519 ΚΠοινΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΝΑΙΡΕΙ την 1178/2014 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου (Πλημμελημάτων) Αθηνών. Και
ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συντιθέμενο από δικαστές άλλους, από εκείνους που τη δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 22 Ιανουαρίου 2015.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 22 Ιανουαρίου 2015.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ