Θέμα
Αιτιολογίας επάρκεια, Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Ελαφρυντικές περιστάσεις, Αναιρέσεων συνεκδίκαση, Αναίρεση μερική.
Περίληψη:
Αυτοτελείς ισχυρισμοί περί συνδρομής ελαφρυντικών περιστάσεων. Στοιχεία που πρέπει να περιέχουν για να είναι ορισμένοι και να έχει το δικαστήριο υποχρέωση να αιτιολογήσει ειδικώς την απόρριψή τους. Κρίση για αοριστία ισχυρισμών μεταγενέστερης καλής συμπεριφοράς. Αιτιολογημένη απόρριψη ισχυρισμού πρότερου έντιμου βίου για τον δεύτερο αναιρεσείοντα και αναιτιολόγητη απόρριψη για τον πρώτο αναιρεσείοντα. Αναιρείται κατά τούτο η προσβαλλόμενη απόφαση και απορρίπτονται κατά τα λοιπά οι αιτήσεις αναιρέσεως.
Αριθμός 1003/2010
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Θεοδώρα Γκοΐνη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο, Ιωάννη Παπαδόπουλο-Εισηγητή, Ιωάννη Γιαννακόπουλο και Ανδρέα Ξένο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 10 Μαρτίου 2010, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Κολιοκώστα (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση των αναιρεσειόντων - κατηγορουμένων 1)Χ1 και 2)Χ2 που εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Ιωάννη Σκοπελίτη, περί αναιρέσεως της 313/2009 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας.
Με συγκατηγορούμενο τον ...
ο Τριμελές Εφετείο Δυτικής Μακεδονίας, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή και οι αναιρεσείοντες - κατηγορούμενοι ζητούν την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στις από 4 Σεπτεμβρίου 2009 δύο χωριστές αιτήσεις τους αναιρέσεως, οι οποίες καταχωρίστηκαν στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1313/2009.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο των αναιρεσειόντων, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά, καθώς και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθούν οι προκείμενες αιτήσεις αναιρέσεως.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η επιβαλλόμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία της καταδικαστικής απόφασης, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναιρέσεως από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ του ΚΠΔ, απαιτείται και για τους αυτοτελείς ισχυρισμούς που προβάλλονται από τον κατηγορούμενο ή το συνήγορό του. Τέτοιοι ισχυρισμοί είναι εκείνοι που προβάλλονται στο δικαστήριο της ουσίας και τείνουν στην άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξεως ή στην άρση ή μείωση της ικανότητας για καταλογισμό ή στην εξάλειψη του αξιοποίνου ή στη μείωση της ποινής, υπό την προϋπόθεση ότι οι ισχυρισμοί αυτοί προβάλλονται κατά τρόπο σαφή και ορισμένο, δηλαδή με παράθεση όλων των πραγματικών περιστατικών που είναι αναγκαία για τη θεμελίωσή τους. Αν δεν αναφέρονται τα ανωτέρω περιστατικά, ο σχετικός ισχυρισμός καθίσταται αόριστος και το δικαστήριο δεν έχει υποχρέωση να απαντήσει επ' αυτού ή να αιτιολογήσει ειδικώς την απόρριψή του. Αν όμως ο προβαλλόμενος ισχυρισμός είναι σαφής και ορισμένος κατά τα άνω και δεν αιτιολογείται ειδικώς η απόρριψή του, ιδρύεται λόγος αναιρέσεως για έλλειψη αιτιολογίας. Μεταξύ των ως άνω ισχυρισμών περιλαμβάνονται και εκείνοι που αφορούν στη συνδρομή στο πρόσωπο του κατηγορουμένου ελαφρυντικών περιστάσεων κατά το άρθρο 84 του ΠΚ, οι οποίοι είναι ορισμένοι όταν παρατίθενται όλα τα περιστατικά που είναι αναγκαία για τη θεμελίωσή τους και δεν αρκεί η επίκληση μόνο της νομικής διάταξης που προβλέπει την αντίστοιχη ελαφρυντική περίσταση ή του χαρακτηρισμού με τον οποίο αυτή είναι γνωστή στη νομική ορολογία.
Στην προκειμένη περίπτωση με την προσβαλλόμενη υπ' αριθ. 313/2009 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας που δίκασε ως δευτεροβάθμιο δικαστήριο, οι αναιρεσείοντες καταδικάστηκαν σε συνολική ποινή φυλακίσεως δύο (2) ετών και συνολική χρηματική ποινή οχτώ χιλιάδων (8000) ευρώ ο καθένας, για προώθηση λαθρομεταναστών στη χώρα. Όπως προκύπτει από τα πρακτικά της δίκης, ο συνήγορος των κατηγορουμένων και ήδη αναιρεσειόντων πρόβαλε ισχυρισμούς περί συνδρομής στο πρόσωπό τους ελαφρυντικών περιστάσεων. Ο ισχυρισμός που αφορά στον Χ2 έχει το ακόλουθο περιεχόμενο: "......A. Το ελαφρυντικό του εδ. α' της παρ. 2 του άρθρου 84 του ΠΚ συντρέχει στο πρόσωπό μου, καθόσον τόσο από το Δελτίο Ποινικού Μητρώου, όσο και από όλα τα αποδεικτικά στοιχεία, προκύπτει ότι στο παρελθόν δεν έχω τελέσει κανένα έγκλημα και ούτε προκύπτει οποιαδήποτε άλλη εμπλοκή μου με τις διωκτικές αρχές και με την δικαιοσύνη. Είμαι υπήκοος Αλβανίας και ήρθα στην Ελλάδα το 1998, προκειμένου να εργαστώ και να μπορέσω να συντηρήσω την οικογένειά μου. Αμέσως μετά την είσοδό μου στην Ελλάδα κατέθεσα αίτηση και τα απαραίτητα δικαιολογητικά προκειμένου να αποκτήσω νόμιμη άδεια παραμονής και εργασίας στην Ελλάδα. Αρχικά μου χορηγήθηκε η υπ' αριθ. ... προσωρινή άδεια την οποία, έκτοτε, ανανέωνα νόμιμα και εμπρόθεσμα. Τον Απρίλιο του 2004, κατέθεσα στο Δήμο ..., αίτηση και τα απαραίτητα δικαιολογητικά προκειμένου να μου χορηγηθεί έγκριση εισόδου για την σύζυγό μου ...και τα ανήλικο τέκνο μας .... Μετά την έγκριση εισόδου της συζύγου μου και του ανήλικου τέκνου μας, της χορηγήθηκε στις 25-5-2005, άδεια διαμονής για λόγους οικογενειακής συνένωσης και, έκτοτε, διαμένουμε μαζί στην οδό... στον ... . Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στην Ελλάδα πάντα εργαζόμουν σε διάφορα οικοδομικά έργα, επιδεικνύνοντας πάντα ιδιαίτερο ζήλο και προθυμία με αποτέλεσμα να μην μείνω ποτέ χωρίς εργασία, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να αποκερδαίνω από την εργασία μου σημαντικά οικονομικά οφέλη, όπως προκύπτει και από τα εκκαθαριστικά της μισθοδοσίας μου που προσκομίζω ενώπιόν Σας. Είμαι οικογενειάρχης, η δε οικογένειά μου αποτελείται από την σύζυγό μου ..., το ανήλικο τέκνο μας ... που γεννήθηκε το 2002 και φοιτά στην πρώτη τάξη του 28ου Δημοτικού Σχολείου και το μόλις 10 ημερών (23-5-2009) αβάπτιστο τέκνο μας. Η όλη διαγωγή μου μέχρι σήμερα ήταν άριστη και άμεμπτη και ουδέποτε έχω δώσει αφορμή για δυσμενή σχόλια σε βάρος μου, πολύ περισσότερο για συμμετοχή μου σε παράνομες δραστηριότητες. Από τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά που αποδείχτηκαν στο ακροατήριο του Δικαστηρίου Σας, προκύπτει ότι συντρέχει η εφαρμογή του άρθρου 84 παρ. 2 εδ. α', στο πρόσωπό μου, αφού μέχρι τον χρόνο τέλεσης της πράξης διήγαγα έντιμη ατομική, οικογενειακή, επαγγελματική και κοινωνική ζωή. Β. Το ελαφρυντικό του εδ. ε' της παρ. 2 του άρθρου 84 του ΠΚ συντρέχει στο πρόσωπό μου καθόσον μετά από αυτή την πράξη και παρότι θεωρούσα άδικη την καταδίκη μου συμμορφώθηκα πλήρως με την απόφαση, κατέβαλα άμεσα ένα σημαντικό κεφάλαιο στην αρμόδια ΔΟΥ και προέβην σε ρύθμιση για την καταβολή του υπολοίπου ποσού, ρύθμιση την οποία και τηρώ μέχρι σήμερα, δεν έχω υποπέσει σε οποιαδήποτε άλλη παράβαση, και έχω τεθεί στην διάθεση των αρχών και της Δικαιοσύνης.
Συνεπώς, σύμφωνα με τα ανωτέρω, συντρέχει η εφαρμογή του άρθρου 84 παρ. 2 εδ. α' και ε'".
Ο ισχυρισμός που αφορά τον Χ1 έχει το ακόλουθο περιεχόμενο: Α. Το ελαφρυντικό του εδ. α' της παρ. 2 του άρθρου 84 του ΠΚ συντρέχει στο πρόσωπό μου, καθόσον τόσο από το Δελτίο Ποινικού Μητρώου, όσο και από όλα τα αποδεικτικά στοιχεία, προκύπτει ότι στο παρελθόν δεν έχω τελέσει κανένα έγκλημα και ούτε προκύπτει οποιαδήποτε άλλη εμπλοκή μου με τις διωκτικές αρχές και με την δικαιοσύνη. Είμαι υπήκοος Αλβανίας και ήρθα στην Ελλάδα το 1998, προκειμένου να εργαστώ και να μπορέσω να συντηρήσω την μητέρα μου η οποία παρέμεινε στην Αλβανία. Αμέσως μετά την είσοδό μου στην Ελλάδα κατέθεσα αίτηση και τα απαραίτητα δικαιολογητικά προκειμένου να αποκτήσω νόμιμη άδεια παραμονής και εργασίας στην Ελλάδα. Αρχικά μου χορηγήθηκε η υπ' αριθ. ..."Κάρτα Παραμονής Περιορισμένης Χρονικής Διάρκειας Αλλοδαπού" (Πράσινη Κάρτα) την οποία έκτοτε και ανανέωνα νόμιμα και εμπρόθεσμα. Κατά τη διάρκεια της παραμονής στην Ελλάδα πάντα εργαζόμουν σε διάφορα οικοδομικά έργα, επιδεικνύοντας πάντα ιδιαίτερο ζήλο και προθυμία με αποτέλεσμα να μην μείνω ποτέ χωρίς εργασία, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να αποκερδαίνω από την εργασία μου σημαντικά οικονομικά οφέλη, όπως προκύπτει και από τα εκκαθαριστικά της μισθοδοσίας μου που προσκομίζω ενώπιόν Σας. Είμαι οικογενειάρχης, η δε οικογένειά μου αποτελείται από την σύζυγό μου ... και τον ανήλικο τέκνο μας ...που γεννήθηκε το 2007. Η όλη διαγωγή μου μέχρι σήμερα ήταν άριστη και άμεμπτη και ουδέποτε έχω δώσει αφορμή για δυσμενή σχόλια σε βάρος μου, πολύ περισσότερο για συμμετοχή μου σε παράνομες δραστηριότητες.... Β. Το ελαφρυντικό του εδ. ε' της παρ. 2 του άρθρου 84 του ΠΚ συντρέχει στο πρόσωπό μου καθόσον μετά από αυτή την πράξη και παρότι θεωρούσα άδικη την καταδίκη μου συμμορφώθηκε πλήρως με την απόφαση, κατέβαλα άμεσα ένα σημαντικό κεφάλαιο στην αρμόδια ΔΟΥ και προέβηκα σε ρύθμιση για την καταβολή του υπολοίπου ποσού, ρύθμιση την οποία και τηρώ μέχρι σήμερα, δεν έχω υποπέσει σε οποιαδήποτε άλλη παράβαση, και έχω τεθεί στην διάθεση των αρχών και της Δικαιοσύνης.
Συνεπώς, σύμφωνα με τα ανωτέρω συντρέχει η εφαρμογή του άρθρου 84 παρ. 2 εδ. α' και ε'".
Τους ανωτέρω αυτοτελείς ισχυρισμούς των αναιρεσειόντων απέρριψε το Δικαστήριο με την ακόλουθη αιτιολογία: "πρέπει ..... να απορριφθούν ως αβάσιμοι οι ισχυρισμοί των δεύτερου και τρίτου (δηλαδή του πρώτου και δεύτερου αναιρεσείοντος αντίστοιχα) περί αναγνωρίσεως των ελαφρυντικών του προτέρου έντιμου βίου και μεταγενέστερης καλής συμπεριφοράς (άρθ. 84 παρ. 2 εδ. α' και ε' ΠΚ), αφού ούτε από την κατάθεση του μάρτυρά τους, ούτε από τα λοιπά αποδεικτικά στοιχεία αποδείχτηκε, πρώτον, ότι έζησαν μέχρι το χρόνο που έγινε το έγκλημα έντιμη ατομική, οικογενειακή, επαγγελματική και γενικά κοινωνική ζωή, με αρκούντος του γεγονότος ότι ο δεύτερος έχει λευκό ποινικό μητρώο - κάτι που δεν συμβαίνει με τον τρίτο, ο οποίος έχει μία καταδίκη, από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Καστοριάς, για ψευδή ανώμοτη κατάθεση - και δεύτερο, ότι συμπεριφέρθηκαν καλά για σχετικά μεγάλο διάστημα μετά την πράξη τους". Όπως διατυπώθηκαν οι ανωτέρω αυτοτελείς ισχυρισμοί των αναιρεσειόντων, ήταν αόριστοι κατά το σκέλος που αφορούν στο ελαφρυντικό του άρθρου 84 παρ. 2 ε' του ΠΚ, γιατί δεν περιέχουν περιστατικά που να μαρτυρούν καλή συμπεριφορά στην κοινωνία γενικά, για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν αρκεί το γεγονός ότι κατέβαλαν οι αναιρεσείοντες ένα μέρος της επιβληθείσης σ' αυτούς χρηματικής ποινής και ρύθμισαν την καταβολή του υπολοίπου, ούτε αρκεί η επίκληση ότι έχουν τεθεί στη διάθεση των αρχών και της Δικαιοσύνης. Επομένως το Δικαστήριο δεν είχε υποχρέωση να αιτιολογήσει ειδικώς την απόρριψη του σκέλους αυτού των ισχυρισμών και εκ περισσού διέβαλε την προαναφερθείσα αιτιολογία. Αντίθετα οι εν λόγω ισχυρισμοί ήταν ορισμένοι κατά το σκέλος που αφορούν στον ελαφρυντικό του άρθρου 84 παρ. 2 α' του ΠΚ και το Δικαστήριο είχε υποχρέωση να διαλάβει ειδική αιτιολογία για την απόρριψή τους.
Εν προκειμένω, η ως άνω αιτιολογία που διέλαβε για τον δεύτερο αναιρεσείοντα είναι η κατά τα ανωτέρω απαιτούμενη ειδική και εμπεριστατωμένη, γιατί περιέχει περιστατικό και συγκεκριμένα την ποινική καταδίκη, ως στοιχείο μη έντιμης ατομικής ζωής. Για τον πρώτο όμως αναιρεσείοντα, η αιτιολογία δε είναι ειδική και εμπεριστατωμένη, γιατί δεν αναφέρεται κάποιο αρνητικό περιστατικό που να αφορά σε κάποιον από τους τομείς της ζωής αυτού και να μαρτυρεί μη έντιμη ζωή. Επομένως ο μοναδικός λόγος αναιρέσεως από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ του ΚΠΔ, που αφορά σε αναιτιολόγητη απόρριψη των ανωτέρω αυτοτελών ισχυρισμών, είναι αβάσιμος για τον αναιρεσείοντα Χ1 και βάσιμος για τον αναιρεσείοντα Χ2 κατά το μέρος που αφορά στο ελαφρυντικό του άρθρου 84 παρ. 2 α' του ΠΚ και αβάσιμος κατά το μέρος που αφορά στο ελαφρυντικό του άρθρου 84 παρ. 2 ε' του ΠΚ. Μετά από αυτά πρέπει να απορριφθεί η αίτηση αναιρέσεως του Χ1 να απορριφθεί η αίτηση αναιρέσεως του Χ2 κατά το μέρος που αφορά στο ελαφρυντικό του άρθρου 84 παρ. 2 ε' του ΠΚ, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση κατά το μέρος που απέρριψε το ελαφρυντικό του άρθρου 84 παρ. 2 α' του ΠΚ, καθώς και ως προς τις επιβληθείσες σ' αυτόν ποινές και την συνολική ποινή, αν συντρέξει περίπτωση νέας επιμετρήσεως και να παραπεμφθεί η υπόθεση κατά τον αναιρούμενο μέρος στο ίδιο Δικαστήριο, του οποίου είναι δυνατή η συγκρότηση από δικαστές άλλους, από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως (άρθ. 519 του ΚΠΔ). Τέλος πρέπει να επιβληθούν στον αναιρεσείοντα Χ1 τα έξοδα της ποινικής διαδικασίας (άρθ. 583 παρ. 1 του ΚΠΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την υπ' αριθ. 6/4-9-2009 αίτηση του Χ1, για αναίρεση της υπ' αριθ. 313/2009 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας. Επιβάλλει στον ανωτέρω αναιρεσείοντα τα έξοδα της ποινικής διαδικασίας που ανέρχονται σε διακόσια είκοσι (220) ευρώ.
Αναιρεί την ανωτέρω απόφαση ως προς τον αναιρεσείοντα Χ2 και κατά το μέρος που αφορά στην απόρριψη του αυτοτελούς ισχυρισμού για αναγνώριση της ελαφρυντικής περίστασης του άρθρου 84 παρ. 2 α' του ΠΚ, καθώς και ως προς τις επιβληθείσες στον αναιρεσείοντα ποινές και η συνολική ποινή.
Παραπέμπει την υπόθεση, κατά το αναιρούμενο μέρος, για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συγκροτούμενο από δικαστές άλλους, από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Απορρίπτει κατά τα λοιπά την υπ' αριθ. 5/4-9-2009 αίτηση του ως άνω αναιρεσείοντος, για αναίρεση της ίδιας ως άνω αποφάσεως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 18 Μαρτίου 2010. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 19 Μαΐου 2010.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ