Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Αγορανομικός Κώδικας.
Περίληψη:
Παράβαση άρθρου 30 παρ. 12 ΝΔ 136/46 (Αγορανομικού Κώδικα) και του άρθρου 83 ενότ. Δ Κώδικα Τροφίμων και Ποτών (νόθευση φέτας με αγελαδινό γάλα). Στοιχεία. Λόγος αναιρέσεως για έλλειψη αιτιολογίας. Υπάρχει και όταν, ενώ μια αξιόποινη πράξη τιμωρείται, είτε από πρόθεση είτε από αμέλεια δεν εκτίθενται στην απόφαση περιστατικά που να στηρίζουν την κρίση του δικαστηρίου ότι η πράξη αυτή τελέστηκε από πρόθεση και όχι από αμέλεια. Δέχεται αναίρεση.
Αριθμός 14/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
ΣΤ’ Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Γεώργιο Σαραντινό, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Βασίλειο Λυκούδη-Εισηγητή, Ανδρέα Τσόλια, Ιωάννη Παπουτσή και Νικόλαο Ζαϊρη, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 6 Νοεμβρίου 2007, με την παρουσία της Αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Ευτέρπης Κουτζαμάνη, (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Πελαγίας Λόζιου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου: Χ1, που εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο του Μαρίνα Μωραϊτου, περί αναιρέσεως της υπ’ αριθμ. 2837/2006 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Λαρίσης.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Λαρίσης, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ’ αυτή και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 4 Δεκεμβρίου 2006 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 2009/2006.
Αφού άκουσε Την πληρεξούσια δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Μετά την κατάργηση με το άρθρο 3 του ν. 1401/1983 της παρ. 2 του άρθρου 36 του Αγορανομικού Κώδικα (ν.δ. 136/1946), όπως είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 11 του ν. 802.1978, που καθιέρωνε την ποινική ευθύνη των συμβατικά οριζομένων ως αγορανομικώς υπευθύνων των επιχειρήσεων, ευθύνονται πλέον, σύμφωνα με την ισχύουσα παρ. 1 του άρθρου 36 του ίδιου Κώδικα, για κάθε αγορανομική παράβαση στα αναφερόμενα καταστήματα, εργοστάσια, εργαστήρια κλπ και τιμωρούνται ως αυτουργοί "ο κύριος της επιχειρήσεως, ο διευθυντής και ο επόπτης" του καταστήματος, εργοστασίου κλπ. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 30 παρ. 12 του αυτού Αγορανομικού Κώδικα, τιμωρούνται με φυλάκιση ή με χρηματική ποινή ή και με τις δύο αυτές ποινές, οι μη συμμορφούμενοι με τις υπό της αρμόδιας χημικής υπηρεσίας εκδιδόμενες οδηγίες, γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις, με τις οποίες καθορίζονται οι όροι τους οποίους πρέπει να πληρούν τα εδώδιμα και ποτά που προσφέρονται προς κατανάλωση, όπως και τα αντικείμενα χρήσεως και οι όροι οι οποίοι πρέπει να τηρούνται κατά την κατεργασία και τη συντήρηση τους προς φύλαξη της δημόσιας υγείας και αποφυγή απάτης των αγοραστών. Εάν δε η παράβαση αυτή, όπως και εκείνες, που προβλέπονται υπό των άρθρων 31 και 32 του αυτού Κώδικα, τελέσθηκαν από αμέλεια, επιβάλλεται φυλάκιση το πολύ έξι μηνών ή χρηματική ποινή (άρθρο 33 Αγορ. Κώδικα). Εξάλλου, στο άρθρο 83 του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών (YA 1100/1987-B-788) και ειδικότερα στη διάταξη του άρθρου 83 ενότητα Δ’ κεφ. 2, 2α, άρθρο 1 παρ. 1 και 2 παρ. 2 του Κώδικα αυτού, ορίζονται τα εξής : "Η ονομασία "ΦΕΤΑ" (FΕΤΑ) αναγνωρίζεται ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) για το λευκό τυρί άλμης που παράγεται παραδοσιακά στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στις περιοχές που αναφέρονται στην παρ. 2 του παρόντος, από γάλα πρόβειο ή μίγμα αυτού με γίδινο....... Το γάλα, που χρησιμοποιείται για την παρασκευή "ΦΕΤΑΣ" (FΕΤΑ) πληροί τις εξής προϋποθέσεις: α) Το χρησιμοποιούμενο γίδινο γάλα δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% κατά βάρος........ Απαγορεύεται η παρασκευή "ΦΕΤΑΣ" (FETA) από άλλο είδος γάλακτος πλην των ανωτέρω καθοριζομένων......". Τέλος , η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη, κατά τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ` του ΚΠΔ λόγο αναιρέσεως, όταν περιέχονται σ` αυτή με πληρότητα, σαφήνεια και χωρίς αντιφάσεις, τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την ακροαματική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου, για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις, οι οποίες τα θεμελίωσαν και οι σκέψεις με τις οποίες έχουν υπαχθεί τα περιστατικά που αποδείχθηκαν στην ουσιαστική ποινική διάταξη που στη συγκεκριμένη περίπτωση εφαρμόσθηκε . Τέτοια έλλειψη αιτιολογίας υπάρχει και όταν, ενώ μία αξιόποινη πράξη τιμωρείται, είτε από πρόθεση είτε από αμέλεια τελούμενη, δεν εκτίθενται στην καταδικαστική για την πράξη αυτή απόφαση περιστατικά που να στηρίζουν την κρίση του δικαστηρίου ότι η πράξη αυτή τελέσθηκε από πρόθεση και όχι από αμέλεια. Στην προκειμένη περίπτωση το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Λάρισας, με την προσβαλλομένη 2837/2006 απόφασή του, δέχθηκε, όπως προκύπτει από το σκεπτικό του και κατά την ανέλεγκτη αναιρετικώς κρίση του, ότι , από τα μνημονευόμενα στο ίδιο κατ’ είδος αποδεικτικά μέσα, προέκυψαν τα ακόλουθα περιστατικά. "Στο ......... Ελασσόνας ο κατηγορούμενος στις 24-7-2003, ενώ ήταν νόμιμος εκπρόσωπος και συγκύριος της εταιρίας ".......... ΟΕ", δε συμμορφώθηκε με τις οδηγίες, γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις της αρμόδιας χημικής υπηρεσίας, οι οποίες καθορίζουν τους όρους που πρέπει να πληρούν τα τρόφιμα, τα ποτά και τα αντικείμενα χρήσεως αυτών, που προσφέρονται για κατανάλωση, ως και τους όρους κατά την κατεργασία και συντήρηση αυτών, για φύλαξη της δημόσιας υγείας και αποφυγή απάτης των αγοραστών, δηλαδή διέθεσε προς πώληση στην επιχείρηση ......... Α.Ε.Ε.Ε. με έδρα την ......... Θεσσαλονίκης, ΦΕΤΑ ΠΟΠ σε λευκοσιδηρά δοχεία, από όπου πάρθηκε δείγμα και αφού εξετάσθηκε από την αρμόδια χημική υπηρεσία βρέθηκε ΜΗ ΚΑΝΟΝΙΚΟ και ΝΟΘΕΥΜΕΝΟ, διότι, κατά την παρασκευή του, χρησιμοποιήθηκε και αγελαδινό γάλα, η χρησιμοποίηση του οποίου απαγορεύεται στην παρασκευή του τυρού ΦΕΤΑ (ΠΟΠ) και επομένως απαγορεύεται η διάθεσή του σε οποιεσδήποτε συνθήκες, με αποτέλεσμα να παραπλανάται ο καταναλωτής όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του τροφίμου. Ειδικότερα, εκτός από όσα ήδη αναφέρθηκαν, αποδείχθηκαν τα εξής πραγματικά περιστατικά: Στις 24.07.2003, η εταιρία με την επωνυμία ........ ΟΕ, στην οποία συμμετείχε (και συμμετέχει) ο κατηγορούμενος, Χ1, ως ομόρρυθμος εταίρος, διαχειριστής και νόμιμος εκπρόσωπος αυτής και, συνεπώς, ως συγκύριος της αντίστοιχης (εταιρικής) επιχείρησης, πώλησε και παρέδωσε στην εταιρία .......... ΑΕΕΕ, η οποία διατηρεί αλυσίδα σούπερ μάρκετ και αντίστοιχα καταστήματα σε διάφορες πόλεις της χώρας, 540 δοχεία με τυρί φέτα, βάρους 15 κιλών περίπου έκαστο και συνολικού βάρους 8.310 κιλών. Στις 22.08.2003 ειδικό κλιμάκιο του φορέα ελέγχου τροφίμων ΕΦΕΤ πραγματοποίησε δειγματοληψία, ήτοι λήψη δύο δειγμάτων, από σφραγισμένο λευκοσίδηρο δοχείο, το οποίο ήταν τοποθετημένο σε ψυγείο του S/Μ της επιχείρησης ........ ΑΕΕΕ που βρίσκεται στην ..... & ......, στην ..........Θεσσαλονίκης, σε συνθήκες συντήρησης 5 βαθμών Κελσίου, και περιείχε τυρί φέτα (Π.Ο.Π.), το οποίο είχε παρασκευαστεί στις 15.02.2003 από την εταιρία ..........ΟΕ και πωλήθηκε στις 24.07.2003 στην εταιρία .......... ΑΕΕΕ. Από 17 έως 24.09.2003 διενεργήθηκε από την........, χημικό της β’ Χημικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης, χημική εξέταση του 1ου από τα πιο πάνω δύο δείγματα τυρού φέτας που είχε λάβει το κλιμάκιο του ΕΦΕΤ. Η εξέταση διενεργήθηκε με τη μέθοδο της ισοηλεκτρικής εστίασης, αποσκοπούσε στην ανίχνευση αγελαδινού γάλακτος και απέβη θετική, καταδεικνύοντας περιεκτικότητα αγελαδινού γάλακτος στο δείγμα τυρού (και, συνεπώς, στο τυρί, από όπου είχε ληφθεί το δείγμα), ποσοστού ίσου ή μεγαλυτέρου του 1%. Στις 17.10.2003 εξετάστηκε αυτεπάγγελτα από τον .........., δρ. χημικό μηχανικό της β’ Χημικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης σαν να είχε ασκηθεί έφεση ενάντια στην έκθεση αρχικής εξέτασης (αριθμ. πρωτ. .......) ........ της β’ Χημικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης), το 2° από τα δύο δείγματα τυρού φέτας, για τα οποία έγινε λόγος. Όπως η αρχική εξέταση, έτσι και η επανεξέταση του δείγματος, η οποία διενεργήθηκε, επίσης, με τη μέθοδο της ισοηλεκτρικής εστίασης, απέβη θετική ως προς την ανίχνευση αγελαδινού γάλακτος σε τυρί και κατέδειξε περιεκτικότητα αγελαδινού γάλακτος, ποσοστού ίσου ή μεγαλυτέρου του 1%. Μολονότι το ποσοστό αυτό φαίνεται μικρό, το συμπέρασμα των πιο πάνω χημικών της β’ Χημικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης είναι και τις δύο φορές όμοιο, δηλαδή ότι πρόκειται για "Δείγμα τυρού φέτας μη κανονικό και νοθευμένο, γιατί κατά την παρασκευή του χρησιμοποιήθηκε και αγελαδινό γάλα, η χρησιμοποίηση του οποίου απαγορεύεται στην παρασκευή του τυριού ΦΕΤΑ (Π.Ο.Π)", ότι "Η ονομασία φέτα οδηγεί σε πλάνη τον καταναλωτή όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του τροφίμου" και ότι "Απαγορεύεται η διάθεση του τροφίμου στην κατανάλωση με οποιεσδήποτε συνθήκες". Είναι προφανές ότι, αν η περιεκτικότητα αγελαδινού γάλακτος, ποσοστού ίσου ή μεγαλυτέρου του 1% ήταν αμελητέα, δεν θα αποφαίνονταν οι αρμόδιοι χημικοί της β’ Χημικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης ότι το δείγμα τυρού φέτας είναι μη κανονικό και νοθευμένο ούτε ότι η ονομασία φέτα οδηγεί σε πλάνη τον καταναλωτή όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του τροφίμου ούτε ότι απαγορεύεται η διάθεση του τροφίμου στην κατανάλωση με οποιεσδήποτε συνθήκες.
Συνεπώς, η περιεκτικότητα αυτή είναι σημαντική και καθιστά το προϊόν (τυρί φέτα) μη κανονικό και νοθευμένο. Μάλιστα, η χρησιμοποίηση ορισμένης ποσότητας αγελαδινού γάλακτος μαζί με πρόβειο ή γίδινο γάλα για την παρασκευή τυρού φέτας δεν προκαλεί μόνο πλάνη των καταναλωτών ως προς τα χαρακτηριστικά του τροφίμου, αλλά δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο να στερηθεί η Ελλάδα το δικαίωμα να χρησιμοποιεί, μόνη αυτή σε όλη την Ευρώπη, τον όρο "τυρί φέτα", ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης του τυρού που παρασκευάζεται από πρόβειο γάλα ή μίγμα πρόβειου και γίδινου (όχι όμως και αγελαδινού) γάλακτος". Ακολούθως το ίδιο Δικαστήριο, με βάση τις παραδοχές αυτές, κήρυξε ένοχο τον κατηγορούμενο- αναιρεσείοντα του ότι, ενώ ήταν νόμιμος εκπρόσωπος και συγκύριος της πιο πάνω εταιρίας, τέλεσε την προαναφερθείσα αξιόποινη πράξη και καταδίκασε αυτόν σε ποινή φυλακίσεως τριών μηνών, την οποία μετέτρεψε σε χρηματική προς 4,40 ευρώ ημερησίως. Έτσι όμως που αποφάνθηκε το ανωτέρω Δικαστήριο, με τα υπ’ αυτού γενόμενα δεκτά ως άνω πραγματικά περιστατικά, δεν διέλαβε στο σκεπτικό της αποφάσεώς του την προβλεπόμενη και επιβαλλόμενη υπό των άρθρων 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 Κ.Π.Δ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, ως προς την μορφή της υπαιτιότητας του αναιρεσείοντος, αφού, ενόψει του ότι το αγορανομικό αυτό αδίκημα τιμωρείται και από αμέλεια, κατά το άρθρο 33 του ως άνω Ν.Δ. 136/1946, με ηπιότερη ποινική μεταχείριση του δράστη, δεν εκτίθεται στο σκεπτικό ή το διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης ποία από τις δύο αυτές μορφές υπαιτιότητας δέχθηκε το Δικαστήριο, ούτε εκτίθενται περιστατικά τα οποία να στηρίζουν την κρίση ότι το αδίκημα τούτο τέλεσε ο αναιρεσείων από πρόθεση ή από αμέλεια. Η γενόμενη σχετική αναφορά στην απόφαση του Δικαστηρίου για την μη αναγνώριση στον κατηγορούμενο του ελαφρυντικού του άρθρου 84 παρ.2β του ΠΚ, από την οποία εμμέσως συνάγεται ότι το Δικαστήριο δέχθηκε ότι ο κατηγορούμενος ενήργησε από πρόθεση, χωρίς όμως την αναφορά περιστατικών από τα οποία να στηρίζουν την παραδοχή αυτή, δεν καθιστά την προσβαλλόμενη απόφαση αιτιολογημένη, κατά τα πιο πάνω εκτιθέμενα. Επομένως, κατά παραδοχή ως βάσιμου του από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ’ ΚΠΔ τρίτου λόγου αναίρεσης, για έλλειψη ειδικής και εμπεριστωμένης αιτιολογίας, ο οποίος, άλλωστε, και αυτεπαγγέλτως ερευνάται, εφόσον η κρινόμενη αίτηση κρίνεται παραδεκτή ( 511 ΚΠΔ), πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο που την εξέδωσε, αφού είναι δυνατή η συγκρότησή του από άλλους δικαστές (άρθρο 519 ΚΠΔ).
Για τους λόγους αυτούς
Αναιρεί την 2837/2006 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Λάρισας . Και
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, το οποίο θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους, που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 4 Δεκεμβρίου 2007. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 8 Ιανουαρίου 2008.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ