Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Κατάληψη δημοσίου κτήματος.
Περίληψη:
Κατάληψη δημοσίου κτήματος (δημοτικής έκτασης). Έννοια. Λόγος αναίρεσης για έλλειψη αιτιολογίας, νόμιμης βάσης. Αναιρεί για έλλειψη αιτιολογίας και νόμιμης βάσης, διότι δεν αναφέρεται από ποια περιστατικά πείστηκε το Δικαστήριο ότι η καταληφθείσα έκταση ανήκε στην αδιαμφισβήτητη κατοχή του Δήμου. Ασαφείς αιτιολογίες.
Αριθμός 731/2009
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ε' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Κωνσταντίνο Κούκλη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Βασίλειο Λυκούδη-Εισηγητή, Ελευθέριο Νικολόπουλο, Αναστάσιο Λιανό και Βιολέττα Κυτέα, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 13 Φεβρουαρίου 2009, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αναστασίου Κανελλόπουλο (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Ευδοκίας Φραγκίδη, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου ....., κατοίκου ......, που παρέσθη με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Σταύρο Μιχαλίτση, για αναίρεση της 307/2008 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Αιγαίου.
Το Τριμελές Εφετείο Αιγαίου, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος, ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 22 Δεκεμβρίου 2008 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 96/2009.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναιρέσεως.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Κατά το άρθρο 23 παρ. 1 του Α. Ν. 1539/1938, όπως αντικ. με το άρθρο 1 παρ.2 του Ν. 263/1968, "ο αυτογνωμόνως επιλαμβανόμενος οιουδήποτε δημοσίου κτήματος, ευρισκομένου αναμφισβητήτως υπό την κατοχή του Δημοσίου, τιμωρείται διωκόμενος αυτεπαγγέλτως δια φυλακίσεως τουλάχιστον εξ (6) μηνών και χρηματικής ποινής τουλάχιστον 100.000 δρχ.", κατά δε το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν.Δ. 31/1968 "Αι διατάξεις των άρθρων 1 έως 24 του Α. Ν.1539/1938, ως αύται ισχύουν εκάστοτε και αι συναφείς προς αυτάς υπέρ του Δημοσίου διατάξεις, εφαρμόζονται αναλόγως και επί των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως, δια την προστασία των κτημάτων αυτών...". Από τη διάταξη αυτή συνάγεται ότι για την πραγμάτωση του ανωτέρω εγκλήματος απαιτείται: α) αυθαίρετη κατάληψη δημόσιου (Δήμου ή Κοινότητας) κτήματος, β) η κατάληψη να έγινε εν γνώσει του δράστη, αρκούντος και του ενδεχόμενου δόλου, ότι πρόκειται για τέτοιο κτήμα και γ) το κτήμα να τελεί υπό την αναμφισβήτητη κατοχή του δημοσίου (Δήμου ή Κοινότητας). Περαιτέρω, η απαιτούμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 ΚΠΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία της καταδικαστικής απόφασης, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναίρεσης, κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. δ' ΚΠΔ, υπάρχει, όταν περιέχονται σ' αυτή τα πραγματικά περιστατικά, που προέκυψαν από την ακροαματική διαδικασία και στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου, για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις οι οποίες τα θεμελίωσαν και οι σκέψεις με τις οποίες έχουν υπαχθεί τα περιστατικά, που αποδείχτηκαν, στην ουσιαστική ποινική διάταξη, που εφαρμόστηκε. Εσφαλμένη ερμηνεία ουσιαστικής ποινικής διάταξης, ως λόγος αναίρεσης κατά το άρθρο 510 παρ. 1, στοιχ. Ε' ΚΠΔ, υπάρχει όταν ο δικαστής αποδίδει σ' αυτή διαφορετική έννοια από εκείνη που έχει στην πραγματικότητα, ενώ εσφαλμένη εφαρμογή υπάρχει, όταν δεν υπήγαγε σωστά τα πραγματικά περιστατικά, που δέχτηκε, στη διάταξη που εφήρμοσε. Περίπτωση εσφαλμένης εφαρμογής, που εμπίπτει στον ίδιο αναιρετικό λόγο υπάρχει και όταν η παραβίαση γίνεται εκ πλαγίου, δηλαδή όταν στο πόρισμα της απόφασης που περιλαμβάνεται στο συνδυασμό αιτιολογικού και διατακτικού και ανάγεται στα στοιχεία και στην ταυτότητα του εγκλήματος, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτός ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής εφαρμογής της ουσιαστικής ποινικής διάταξης, οπότε η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση. Στην προκειμένη περίπτωση, το Τριμελές Εφετείο (Πλημμελημάτων) Αιγαίου, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη 307/5.11.2008 απόφασή του, κατά την ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του, δέχθηκε ότι από τα αποδεικτικά μέσα που λεπτομερώς κατ' είδος αναφέρει, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: ".......Ο κατηγορούμενος στη .... έχει ιδιοκτησία εντός της οποίας βρίσκεται η οικία του, το αγγειοπλαστείο του και λοιπά κτίσματα και απέναντι από αυτήν άλλες δύο ιδιοκτησίες με αριθμούς ΚΑΕΚ ...., ... και ..... Μεταξύ της πρώτης ιδιοκτησίας και των δύο απέναντι παρεμβάλλεται από πολλών δεκαετιών δρόμος παλαιός αγροτικός, που οδηγούσε από τον .... στη ...., καταλήγοντας στο χείμαρρο, που σήμερα είναι η απόληξη της ως άνω επαρχιακής οδού ...... Στο δρόμο αυτό και μεταξύ των ιδιοκτησιών ο κατηγορούμενος τοποθέτησε δύο σιδερένιες πόρτες, στις αρχές του Ιουλίου 2ΟΟ1, καταλαμβάνοντας τμήμα του ως άνω αγροτικού δρόμου, κατοχής του Δήμου .... και ενσωματώνοντας αυτό στις ιδιοκτησίες του, το διεκδικεί ως τμήμα των ιδιοκτησιών του. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο πρώην Αντιδήμαρχος ... και ήδη μηνυτής, ...., επί του από Οκτώβριο 1993 τοπογραφικού διαγράμματος της τοπογράφου μηχανικού .... βεβαίωσε (αρ. πρωτ. ...) ότι η εμφανιζόμενη σ' αυτό ιδιοκτησία (που περιλάμβανε και την καταληφθείσα έκταση) δεν καταπατά κοινοτικό ή κοινόχρηστο χώρο, πλην, όμως η εν λόγω βεβαίωση ανακλήθηκε, διότι όπως διαπιστώθηκε κατά τη διαδικασία της πρώτης ανάρτησης του Κτηματολογίου, η εμφανιζόμενη στο πιο πάνω τοπογραφικό ιδιοκτησία του κατηγορουμένου καταπατά δημοτικό χώρο και αγροτικό δρόμο (σχετ. το ....) έγγραφο του Δήμου ...., η από 1Ο-2-2ΟΟ1 επιστολή του Αντιδημάρχου Δήμου .... και η από 10-2-2001 υπεύθυνη δήλωση του ίδιου). Εξάλλου, από κανένα από τα προσκομισθέντα αποδεικτικά στοιχεία δεν προέκυψε ότι η καταληφθείσα από τον κατηγορούμενο έκταση είναι ιδιοκτησίας αυτού....". Με τις σκέψεις δε αυτές το Δικαστήριο κήρυξε ένοχο, κατά πλειοψηφία, τον κατηγορούμενο- αναιρεσείοντα για κατάληψη δημοτικής έκτασης (άρ.26 παρ. 1, 27 παρ. 1, και άρθρ.23 παρ. 1 του Α.Ν 1539/38 σε συνδ. με αρθ. 1 ΝΔ 31/68 και ΑΝ 263/68 και του επέβαλε ποινή φυλάκισης τεσσάρων ( 4 ) μηνών, η εκτέλεση δε της οποίας ανεστάλη για τρία (3) χρόνια και σε χρηματική ποινή πεντακοσίων (500) ευρώ.
ΙΙ. Με αυτά που δέχτηκε το Τριμελές Εφετείο δεν διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφασή του την απαιτούμενη από τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ.3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αφού δεν αναφέρονται, ούτε στο σκεπτικό, ούτε στο διατακτικό, με σαφήνεια και πληρότητα τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν και συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση της αξιόποινης πράξης για την οποία κηρύχτηκε ένοχος ο κατηγορούμενος. Ειδικότερα, δεν αναφέρεται στην απόφαση από ποια περιστατικά πείστηκε το Δικαστήριο ότι η καταληφθείσα έκταση ανήκε στην αδιαμφισβήτητη κατοχή του ως άνω Δήμου και αποτελεί δημοτικό κτήμα. Επίσης δεν περιγράφεται επαρκώς η καταληφθείσα έκταση κατά τα όριά της, με προσδιορισμό και των πλευρικών διαστάσεων, όπως απαιτείται για την πληρότητα της αιτιολογίας, ενόψει και της σχετικής αμφισβητήσεως. Περαιτέρω, από τις πιο πάνω παραδοχές της απόφασης, κατά τις οποίες ο πρώην Αντιδήμαρχος .... και ήδη μηνυτής, ...., επί του από Οκτώβριο 1993 τοπογραφικού διαγράμματος της τοπογράφου μηχανικού .... βεβαίωσε (αρ. πρωτ. ....) ότι η εμφανιζόμενη σ' αυτό ιδιοκτησία (που περιλάμβανε και την καταληφθείσα έκταση) δεν καταπατά κοινοτικό ή κοινόχρηστο χώρο, πλην, όμως η εν λόγω βεβαίωση ανακλήθηκε, διότι όπως διαπιστώθηκε κατά τη διαδικασία της πρώτης ανάρτησης του Κτηματολογίου, η εμφανιζόμενη στο πιο πάνω τοπογραφικό ιδιοκτησία του κατηγορουμένου καταπατά δημοτικό χώρο και αγροτικό δρόμο (σχετ. το ....) έγγραφο του Δήμου ....", δεν καθίσταται σαφές, αν το δικαστήριο δέχεται ότι κατά το πιο πάνω διάστημα, δηλαδή από τον Οκτώβριο του έτους 1993, μέχρι της γενόμενης ανακλήσεως (13/2/2001), την κατοχή της επίμαχης έκτασης είχε ο αναιρεσείων, οπότε, στην περίπτωση αυτή, δεν διευκρινίζεται κατά ποίο τρόπο αυτό περιήλθε ακολούθως στην αδιαμφισβήτητη κατοχή του Δήμου ...., ώστε, κατά τον αναφερόμενο στην απόφαση χρόνο (Ιούλιο του 2001), να το καταλάβει αυτογνωμόνως αυτό ο κατηγορούμενος. Έτι περαιτέρω, ενώ δέχεται η προσβαλλόμενη απόφαση, ότι επί του από Οκτώβριο 1993 τοπογραφικού διαγράμματος της τοπογράφου μηχανικού .... η εμφανιζόμενη σ' αυτό ιδιοκτησία περιλάμβανε και την επίμαχη έκταση και ο αναιρεσείων το φερόμενο ως καταληφθέν τμήμα το "διεκδικεί ως τμήμα των ιδιοκτησιών του", δεν καθίσταται σαφές κατά ποίο τρόπο αυτός επιλήφθηκε αυτογνωμόνως επί χώρου ευρισκομένου αναμφισβήτητα στην κατοχή του Δήμου ...., ενώ μόνο η παραδοχή της απόφασης, ότι "από τα προσκομισθέντα αποδεικτικά στοιχεία δεν προέκυψε ότι η καταληφθείσα από τον κατηγορούμενο έκταση είναι ιδιοκτησίας αυτού", δεν αρκεί για την στοιχειοθέτηση της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος για το οποίο καταδικάστηκε ο ήδη αναιρεσείων. Κατ' ακολουθία αυτών, η προσβαλλόμενη απόφαση, στερείται ειδικής και, εμπεριστατωμένης αιτιολογίας, επιπλέον δε, το Τριμελές Εφετείο παραβίασε εκ πλαγίου την ουσιαστική ποινική διάταξη του άρθρου και άρθρ.23 παρ. 1 του Α.Ν 1539/38 σε συνδ. με αρθ. 1 ΝΔ 31/68 και ΑΝ 263/68, αφού, λόγω των πιο πάνω ελλείψεων και ασαφειών, δεν καθίσταται εφικτός ο έλεγχος από τον Άρειο Πάγο για την ορθή η μη εφαρμογή της διατάξεως αυτής και έτσι η προσβαλλόμενη απόφαση στερείται νόμιμης βάσης και πρέπει, να γίνουν δεκτοί, ως βάσιμοι, οι σχετικοί λόγοι αναίρεσης, που προβλέπονται από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' και Ε' του ΚΠΔ.
ΙΙΙ. Μετά από αυτά, και ενώ παρέλκει η έρευνα των λοιπών λόγων αναίρεσης, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση, σύμφωνα με το άρθρο 519 του Κ.Π.Δ, για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, του οποίου η σύνθεση είναι δυνατή από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που είχαν δικάσει προηγουμένως.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δέχεται την αίτηση.
Αναιρεί την 307/5.11.2008 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Αιγαίου.
Παραπέμπει την υπόθεση προς νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 6 Μαρτίου 2009.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του στις 13 Μαρτίου 2009.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ