Θέμα
Άσκηση πρόσθετων λόγων, Προθεσμία.
Περίληψη:
Ως ημέρα συζήτησης για τον υπολογισμό της προθεσμίας κατάθεσης και επίδοσης του δικογράφου των προσθέτων λόγων νοείται η ορισθείσα από τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου ή τον Πρόεδρο του οικείου Τμήματος, όχι δε και η μεταγενέστερη μετ’ αναβολήν εξ αυτής η ματαίωση προσδιορισθείσα.
Αριθμός 51/2014
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ιωάννη Σίδερη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Παναγιώτη Ρουμπή, Ερωτόκριτο Καλούδη, Αργύριο Σταυράκη και Ελένη Διονυσοπούλου, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 6 Νοεμβρίου 2013, με την παρουσία και της γραμματέως Αγγελικής Ανυφαντή, για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Της αναιρεσείουσας: Θ. Κ. ή Κ. του Γ., κατοίκου ..., η οποία εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο της Αικατερίνη Τζαμαδάνη Μπατζαλέξη.
Του αναιρεσιβλήτου: Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης με την επωνυμία "Δήμος Καστοριάς" που εδρεύει στην Καστοριά και εκπροσωπείται νόμιμα από τον Δήμαρχό του, ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Βασίλειο Κοντό.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 4/4/2006 αγωγή της ήδη αναιρεσείουσας, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Καστοριάς. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 35/2007 του ίδιου Δικαστηρίου και 73/2010 του Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί η αναιρεσείουσα με την από 30/5/2011 αίτηση και τους από 30/9/2013 προσθέτους λόγους της.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης Ερωτόκριτος Καλούδης ανέγνωσε την από 16/10/2012 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε να απορριφθεί η ένδικη αίτηση αναίρεσης και την χωρίς ημερομηνία συμπληρωματική έκθεσή του με την οποία εισηγήθηκε να απορριφθούν οι πρόσθετοι λόγοι.
Η πληρεξούσια της αναιρεσείουσας ζήτησε την παραδοχή της αίτησης και των προσθέτων λόγων, ο πληρεξούσιος του αναιρεσιβλήτου την απόρριψή τους, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Με τον πρώτο λόγο της αναίρεσης η αναιρεσείουσα προσάπτει στην προσβαλλόμενη απόφαση την από το άρθρο 559 αριθ. 11 περ. γ' Κ.Πολ.Δ. πλημμέλεια, ότι το Εφετείο, προκειμένου να καταλήξει στο αποδεικτικό του πόρισμα ως προς την ουσιαστική απόρριψη της ένδικης αναγνωριστικής κυριότητας ακινήτου αγωγής, δεν έλαβε υπόψη και δεν συνεκτίμησε με τις λοιπές αποδείξεις αποδεικτικά μέσα που αυτή- αναιρεσείουσα - επικαλέστηκε και προσκόμισε με τις προτάσεις της τής συζήτησης μετά την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, προς απόδειξη των αγωγικών ισχυρισμών της, και συγκεκριμένα τα πιο κάτω έγγραφα, ήτοι: 1) το με αριθμό πρωτ. 537/21.8.1969 έγγραφο της ΔΑΠ της τότε Οικονομικής Εφορίας Καστοριάς, στο οποίο αναγράφεται λεπτομερώς όλο το ιστορικό του ακινήτου, από το έτος 1938 έως την ημερομηνία συντάξεως του εγγράφου, και από το οποίο προκύπτει πέραν κάθε αμφιβολίας ότι το με αύξοντα αριθμό κτηματολογίου …έχει έκταση 3.135 τ.μ., καταλήγοντας μάλιστα, ότι η αναστολή καταβολής των τότε μισθωμάτων εγένετο "εν αναμονή της εκδοθησομένης παρά του Αρείου Πάγου αποφάσεως", 2) την με αριθμό 3772α απόφαση περί κτηματολογικών μεταβολών του με αριθμό … ανταλλαξίμου κτήματος, και 3) του με αριθμό .../10.9.1938 πίνακα περιγραφής κτήματος της Κτηματικής Υπηρεσίας Καστοριάς. Ο εξεταζόμενος αυτός αναιρετικός λόγος είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, αφού, από την υπάρχουσα στην προσβαλλόμενη απόφαση βεβαίωση, κατά την οποία τα περιστατικά που έγιναν δεκτά από το πιο πάνω Δικαστήριο ως αποδεικνυόμενα αναφορικά με τους ισχυρισμούς των διαδίκων αποδείχθηκαν, μεταξύ άλλων και "από τα έγγραφα που με επίκληση προσκομίζονται από τους διαδίκους, μεταξύ των οποίων και αυτά που δεν προσκομίστηκαν πρωτοδίκως, εφόσον η παράλειψη αυτή δεν οφείλεται σε στρεψοδικία", σε συνδυασμό και με το γεγονός ότι στο αιτιολογικό της απόφασης δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο από το οποίο να μπορεί να δημιουργηθεί αμφιβολία για το αν το Εφετείο έλαβε υπόψη του τα παραπάνω έγγραφα, δεν καταλείπεται καμία αμφιβολία, ότι το εν λόγω Δικαστήριο, προκειμένου να καταλήξει στο αποδεικτικό του πόρισμα, ως προς τους κρίσιμους ισχυρισμούς των διαδίκων, έλαβε υπόψη και συνεκτίμησε και τα έγγραφα αυτά, χωρίς να είναι υποχρεωμένο να κάνει ειδική μνεία ή χωριστή αξιολόγηση του καθενός.
ΙΙ. Ο από τη διάταξη του αριθμού 8 του άρθρου 559 ΚΠολΔ λόγος αναίρεσης ιδρύεται όταν το δικαστήριο, παρά το νόμο, έλαβε υπόψη πράγματα που δεν προτάθηκαν ή δεν έλαβε υπόψη πράγματα που προτάθηκαν και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. "Πράγματα", κατά την έννοια της διάταξης αυτής, είναι οι πραγματικοί ισχυρισμοί που έχουν αυτοτελή ύπαρξη και τείνουν στη θεμελίωση, παρακώλυση ή κατάλυση ουσιαστικού ή δικονομικού δικαιώματος, το οποίο ασκήθηκε, είτε ως επιθετικού (βάση αγωγής, ανταγωγής) είτε ως αμυντικό (ένσταση, αντένσταση) μέσο. Επομένως, δεν αποτελούν "πράγματα" με την έννοια της διάταξης του άρθρου 559 αριθ. 8 ΚΠολΔ τα αποδεικτικά μέσα και συνεπώς ο δεύτερος λόγος αναίρεσης, με τον οποίο αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η από τον αριθμό 8 του άρθρου 559 ΚΠολΔ πλημμέλεια, γιατί το Εφετείο, προς συναγωγή του αποδεικτικού του πορίσματος, δεν έλαβε υπόψη τα αναφερόμενα στην προηγούμενη σκέψη αποδεικτικά στοιχεία με τους αριθμούς 1,2 και 3, που η αναιρεσείουσα επικαλέστηκε και προσκόμισε ενώπιόν του, τα οποία οδηγούν σε διαφορετική κρίση, ως μη ιδρυώμενος, είναι απορριπτέος ως απαράδεκτος.
ΙΙΙ .Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 24 παρ. 1 εδαφ. α' του Εισ. Ν. Κ.Πολ.Δ., το παραδεκτό των ένδικων μέσων, το επιτρεπτό των προβαλλόμενων λόγων και ο χρόνος της άσκησης κρίνονται σύμφωνα με το νό9μο που ισχύει κατά το χρόνο που δημοσιεύεται η απόφαση. Εξάλλου, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 17 παρ. 2 του ν. 2915/2001, η ισχύς της οποίας, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 15 του ν. 2943/2001, αρχίζει από την 1-1-2002, διαγράφηκαν από τον αριθμό 10 του άρθρου 559 οι λέξεις "ή δεν διέταξε απόδειξη γι' αυτά". Έτσι, μετά την 1-1-2002 δεν δημιουργείται λόγος αναίρεσης, γιατί το δικαστήριο δέχθηκε πράγματα, δηλαδή αυτοτελείς πραγματικούς ισχυρισμούς των διαδίκων, -οι οποίοι τείνουν σε θεμελίωση, κατάλυση ή παρακώλυση του δικαιώματος που ασκείται με την αγωγή, ένσταση ή αντένσταση,- ως αληθινά, χωρίς να διατάξει απόδειξη περί αυτών στις περιπτώσεις που υποχρεούται να πράξει τούτο κατά νόμο. Ο τέταρτος, επομένως λόγος της αναίρεσης, με τον οποίο αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η από τον αριθμό 10 περίπτ. β' του άρθρου 559 ΚΠολΔ πλημμέλεια, γιατί το Εφετείο δεν διέταξε αποδείξεις για πράγμα που έχει ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης και, ειδικότερα, ως προς το θεμελιωτικό της αγωγής πραγματικό ισχυρισμό, ότι τα δύο επίδικα ακίνητα, εμβαδού 265 και 515 τ.μ., αντίστοιχα, αποτελούν τμήματα της αναφερόμενης ιδιοκτησίας της αναιρεσείουσας, πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτος, εφόσον, τόσο κατά το χρόνο συζήτησης της προσβαλλόμενης απόφασης -23.9.2009-, όσο και κατά το χρόνο δημοσίευσης της εν λόγω απόφασης -29.4.2010-, είχε ήδη καταργηθεί ο προβλεπόμενος από τον αριθμό 10 περ. β' του άρθρου 559 ΚΠολΔ λόγος αναίρεσης.
IV. Ο προβλεπόμενος από τον αριθμό 20 του άρθρου 559 ΚΠολΔ λόγος αναίρεσης για παραμόρφωση εγγράφου συνίσταται στο διαγνωστικό λάθος της απόδοσης από το δικαστήριο της ουσίας σε αποδεικτικό, με την έννοια των άρθρων 339 και 432 ΚΠολΔ, έγγραφο, περιεχομένου καταδήλως διαφορετικού από το αληθινό, εξαιτίας του οποίου καταλήγει σε πόρισμα επιζήμιο για τον αναιρεσείοντα. Δεν περιλαμβάνει όμως και την περίπτωση που το δικαστήριο, από την εκτίμηση και αξιολόγηση του αληθινού περιεχομένου του εγγράφου, έστω και εσφαλμένα, καταλήγει σε συμπέρασμα αντίθετο από εκείνο που θεώρησε ως ορθ'ο ο αναιρεσείων, γιατί τότε πρόκειται για αιτίαση σχετική με την εκτίμηση πραγμάτων, η οποία δεν ελέγχεται από τον Άρειο Πάγο. Στην προκείμενη περίπτωση, με τον τρίτο λόγο της αναίρεσης μέμφεται η αναιρεσείουσα την προσβαλλόμενη απόφαση για πλημμέλεια από τον αριθμό 20 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, γιατί το Εφετείο παραμόρφωσε το περιεχόμενο της 291/1976 απόφασης του Αρείου Πάγου, με το να δεχθεί, ότι τα επίδικα εδαφικά τμήματα δεν περιλαμβάνονται στο ακίνητο του οποίου οι δικαιοπάροχοι της αναιρεσείουσας- μετά την έκδοση της 291/1976 απόφασης του Αρείου Πάγου- αναγνωρίστηκαν αμετάκλητα κύριοι, ήτοι "ενός λειβαδίου, εκτάσεως τριών περίπου στρεμμάτων, κειμένου εις θέσιν "…" της κτηματικής περιοχής της πόλεως Καστοριάς, συνορευομένου γύρωθεν με οδόν, με ακίνητον Λ. Λ., με οδόν και με αγρόν ανήκοντα σε ανταλλαγέντα Μουσουλμάνο", ενώ, όπως, πέραν κάθε αμφιβολίας, προκύπτει από το περιεχόμενό της, συνδυαστικά με τα προεκτιθέμενα έγγραφα, ήτοι, α) το με αριθμό πρωτ. 537/21.8.1969 έγγραφο της ΔΑΠ, β) την με αριθμό 3772α απόφαση περί κτηματολογικών μεταβολών και γ) τον με αριθμό .../10.9.1938 πίνακα περιγραφής κτήματος της Κτηματικής Υπηρεσίας Καστοριάς (τα οποία -κατά την αναιρεσείουσα- ουδόλως εκτιμήθηκαν από το Εφετείο), η εν λόγω -291/1976- απόφαση του Αρείου Πάγου αφορούσε στο ίδιο αυτό επίδικο και σήμερα ακίνητο, εκτάσεως 3.135 τ.μ. (και όχι 2.565 τ.μ., όπως δέχεται η προσβαλλόμενη απόφαση). Ο λόγος αυτός της αναίρεσης πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, εφόσον το Εφετείο δεν στήριξε αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο το αποδεικτικό του πόρισμα στην ως άνω- 291/1976- απόφαση του Αρείου Πάγου- έγγραφο- που προπαρατέθηκε, αλλά σε περισσότερα αποδεικτικά μέσα, δηλαδή "στις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων αποδείξεως και ανταποδείξεως, που εξετάστηκαν στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου" και σε όλα τα λοιπά έγγραφα, που με επίκληση προσκόμισαν οι διάδικοι (μεταξύ των οποίων και τα πιο πάνω υπό στοιχεία α, β και γ, κατά τα γενόμενα δεκτά στην υπό στοιχείο Ι σκέψη), χωρίς να στηρίξει το επί της ουσίας πόρισμά του αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο στην προμνημονευθείσα -291/1976- απόφαση του Αρείου Πάγου- έγγραφο-.
V. Περαιτέρω, ο πέμπτος λόγος της αναίρεσης, από το άρθρο 559 αριθ. 19 ΚΠολΔ, με τον οποίο ψέγεται το Δικαστήριο της ουσίας, ότι "είναι τουλάχιστον ανεπαρκής η αιτιολογία της απόφασης δεχόμενη ότι η μεν κτηματογράφηση του έτους 1937 έχει αυξημένη αξιοπιστία, ενώ ουδόλως αναφέρεται ο υπ' αριθμ. ... πίνακας περιγραφής κτήματος, στον οποίο αποτυπώνεται η υπ' αριθμ. 3772α/9.4.1964 ομόφωνη απόφαση κτηματολογικών μεταβολών", πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτος, διότι, υπό την επίκληση της παραπάνω πλημμέλειας, πλήττεται αποκλειστικά η αναιρετικά ανέλεγκτη από το δικαστήριο της ουσίας εκτίμηση πραγματικών γεγονότων και ιδιαίτερα του περιεχομένου των προμνημονευθέντων εγγράφων (άρθρο 561 παρ. 1 ΚΠολΔ).
VΙ. Κατά το άρθρο 569 παρ. 2 ΚΠολΔ οι πρόσθετοι λόγοι αναίρεσης ασκούνται μόνο με δικόγραφο, το οποίο κατατίθεται στη γραμματεία του Αρείου Πάγου τουλάχιστον 30 ημέρες πριν από τη συζήτηση της αίτησης, επιδίδεται δε στον αναιρεσίβλητο και τους λοιπούς διαδίκους πριν από την ίδια προθεσμία. Από τη διάταξη αυτή, συνδυαζόμενη και προς τις διατάξεις των άρθρων 568 παρ. 3 και 571 ΚΠολΔ, οι οποίες προβλέπουν τον προσδιορισμό δικασίμου σε χρόνο που παρέχει επαρκή προθεσμία για επίδοση και προπαρασκευή της υπόθεσης, ως και τη σύνταξη έκθεσης από τον οριζόμενο εισηγητή, προκύπτει ότι ως ημέρα συζήτησης για τον υπολογισμό της προθεσμίας κατάθεσης και επίδοσης του δικογράφου των πρόσθετων λόγων νοείται η ορισθείσα από τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου ή τον Πρόεδρο του οικείου Τμήματος, κατά το άρθρο 568 παρ. 2, όχι δε και η μεταγενέστερη μετ' αναβολήν εξ αυτής ή ματαίωση προσδιορισθείσα (Ολ. ΑΠ 143/84, 654/84). Στην προκείμενη περίπτωση, φέρεται προς συζήτηση η από 30.5.2011 αίτηση της ανάγουσας Θ. Κ. ή Κ. για αναίρεση της 73/2010 απόφασης του Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας, επί της οποίας προσδιορίσθηκε αρχικά η συζήτησή της στη δικάσιμο της 7.11.2012, οπότε και αναβλήθηκε αυτή για την αρχή της παρούσας αναφερόμενη δικάσιμο (της 6.11.2013). Η αναιρεσείουσα, ενόψει της συζήτησης της αναίρεσης κατά την προαναφερθείσα δικάσιμο της 6.11.2013, κατέθεσε, στις 30.9.2013, δικόγραφο πρόσθετων λόγων, όπως προκύπτει από την κάτω απ' αυτό 126/2013 πράξη κατάθεσής της στο Γραμματέα του Αρείου Πάγου Ιωάννη Ποντίκη. Οι πρόσθετοι αυτοί λόγοι, σύμφωνα με τα παραπάνω, έχουν ασκηθεί εκπροθέσμως, γι' αυτό και πρέπει να απορριφθούν και αυτεπαγγέλτως ως απαράδεκτοι (άρθρο 577 παρ. 1 και 2 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 30.5.2011 αίτηση και τους πρόσθετους λόγους της τής Θ. Κ. ή Κ. του Γ. για αναίρεση της 73/2010 απόφασης του Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας.
Καταδικάζει την αναιρεσείουσα στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσίβλητου Δήμου, τα οποία ορίζει σε εξακόσια (600) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 5 Δεκεμβρίου 2013.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του στις 8 Ιανουαρίου 2014.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ