Θέμα
Εταιρία ανώνυμη.
Περίληψη:
Ανώνυμη εταιρεία. Διορισμός εκκαθαριστών. Δημοσίευση του πρακτικού διορισμού στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιριών, όχι όμως και στο τεύχος Α.Ε. και ΕΠΕ.(άρθρα 7α και 7β ν. 2190/1920.) Η δημοσίευση έχει δηλωτικό χαρακτήρα και όχι συστατικό. Ο διορισμός των εκκαθαριστών είναι έγκυρος, η εταιρία όμως δεν μπορεί να αντιτάξει στους τρίτους τις πράξεις και τα στοιχεία για τα οποία δεν τηρήθηκε η δημοσίευση, εκτός αν αποδείξει ότι οι τρίτοι τα γνώριζαν. Τρίτος είναι κάθε πρόσωπο που συνηλλάγη με την εταιρία καθοιονδήποτε τρόπο. Σύμβαση εκχώρησης απαιτήσεως κατά τράπεζας. Αναγγελία της εκχώρησης από εκδοχέα. Ισχυρισμός τράπεζας και παραδοχή Εφετείου ότι η εκχωρήτρια εταιρία δεν δημοσίευσε το πρακτικό διορισμού των εκκαθαριστών της στο τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ και ως εκ τούτου, ελλείψει νόμιμης εκπροσώπησής της, δε μεταβιβάσθηκε η απαίτηση στον εκδοχέα. Η τράπεζα είναι ξένη στη σύμβαση εκχώρησης και όχι τρίτη που συνηλλάγη με την εταιρία. Εσφαλμένη εφαρμογή του αρθ7β αριθ 13 ν. 2190/1920. βάσιμος αναιρετικός λόγος 559 αρ1 ΚΠολΔ(Αναιρεί 2182/2013 ΕφΑθ)
Αριθμός 737/2015
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
A2’ Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Δήμητρα Παπαντωνοπούλου, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Χρυσόστομο Ευαγγέλου, Κωνσταντίνο Τσόλα, Ευφημία Λαμπροπούλου και Εμμανουήλ Κλαδογένη Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 23 Μαρτίου 2015, με την παρουσία και της γραμματέως Αικατερίνης Σιταρά, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Ζ. Μ., κατοίκου ..., ο οποίος παραστάθηκε με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Αργύριο Ζαφειρόπουλο.
Της αναιρεσιβλήτου: Ανώνυμης τραπεζικής εταιρίας με την επωνυμία "Alpha Bank AE" η οποία εδρεύει στην … και εκπροσωπείται νόμιμα, ως διάδοχος της ανώνυμης τραπεζικής εταιρίας με την επωνυμία "Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος ΑΕ", η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Μάρκο Αχουζαρίδη.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 30-4-2006 αγωγή του ήδη αναιρεσιβλήτου, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 2138/2009 του ίδιου Δικαστηρίου και 2182/2013 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητά ο αναιρεσείων με την από 12-2-2014 αίτησή του.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο εισηγητής Αρεοπαγίτης Χρυσόστομος Ευαγγέλου, ανέγνωσε την από 10-3-2015 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την παραδοχή της κρινόμενης αίτησης. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αίτησης, ο πληρεξούσιος της αναιρεσιβλήτου την απόρριψή της, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Στο άρθρο 7α του Ν. 2190/1920 "Περί Ανωνύμων εταιριών", όπως προσετέθη με το άρθρο 7 του Π.Δ. 409/1986 (Α’ 191), ορίζεται ότι "Σε δημοσιότητα υποβάλλονται οι εξής πράξεις και στοιχεία: α)...β)....ια) Ο διορισμός και η αντικατάσταση των εκκαθαριστών με τα στοιχεία της ταυτότητάς τους", στις παραγράφους δε 1, περ. α’ και β’ , 13, 14 και 15 του άρθρου 7β του ίδιου νόμου, το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 7 του Π.Δ. 409/1986, ορίζονται τα εξής: " 1. Η δημοσιότητα πραγματοποιείται: α) Με την καταχώριση... των πράξεων και στοιχείων στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών, που τηρείται στην υπηρεσία του Υπουργείου Εμπορίου της νομαρχίας... β) Με τη δημοσίευση, με επιμέλεια της αρμόδιας υπηρεσίας και με δαπάνες της ενδιαφερόμενης εταιρείας, στο τεύχος Ανωνύμων Εταιρειών και Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης της Εφημερίδος της Κυβέρνησης, ανακοίνωσης για την καταχώριση στο οικείο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών των Πράξεων και στοιχείων που υποβάλλονται σε δημοσιότητα... 13. Η εταιρεία δεν μπορεί να αντιτάξει στους τρίτους τις πράξεις και τα στοιχεία για τα οποία δεν τηρήθηκε η δημοσίευση που προβλέπει η περ. β’ της ανωτέρω παρ. 1, εκτός εάν αποδείξει ότι οι τρίτοι τα γνώριζαν... 14. Το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας είναι υπεύθυνο για την υποβολή στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Εμπορίου των πράξεων και στοιχείων για τα οποία απαιτείται δημοσιότητα.... 15. Οι τρίτοι μπορούν να επικαλούνται πράξεις ή στοιχεία για τα οποία δεν ολοκληρώθηκαν οι διατυπώσεις δημοσιότητας σύμφωνα με την ανωτέρω παρ. 1, εκτός εάν η έλλειψη δημοσιότητας τα καθιστά ανίσχυρα". Όπως συνάγεται από τις παραπάνω διατάξεις, η δημοσιότητα στην οποία υποβάλλεται ο διορισμός ή η αντικατάσταση των εκκαθαριστών της ανώνυμης εταιρίας, οι οποίοι ασκούν τη διοίκησή της (άρθρα 67 και 74 Α.Κ.) δεν έχει συστατικό, αλλά δηλωτικό χαρακτήρα ( Α.Π. 470/2006, Α.Π. 916/2004 ). Επομένως, η πράξη διορισμού των εκκαθαριστών της υποβάλλεται σε δημοσιότητα, πλην, η μη δημοσίευση της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δεν επιδρά στο κύρος της, αλλά έχει ως αποτέλεσμα ότι η ανώνυμη εταιρεία δεν μπορεί κατ’ αρχήν να αντιτάξει κατά τρίτων με τους οποίους συνηλλάγη την επελθούσα μεταβολή, εκτός εάν αποδείξει ότι οι τρίτοι την εγνώριζαν (βλ. ΑΠ 307/2003, 724/2002). Σκοπός των ανωτέρω ρυθμίσεων είναι η ασφάλεια των συναλλαγών και η προστασία των τρίτων που συναλλάσσονται με την ανώνυμη εταιρία και προσδίδουν πίστη στα δημοσιευμένα στοιχεία της. Έτσι σε περίπτωση που επέλθει μεταβολή στη διοίκηση και εκπροσώπηση της εταιρίας και η μεταβολή αυτή δεν δημοσιευθεί, η εταιρία δεν μπορεί να επικαλεσθεί έναντι του τρίτου, που συνηλλάγη με τον νόμιμο εκπρόσωπο της εταιρίας που αναφέρεται στα δημοσιευμένα στοιχεία της, την επελθούσα μεταβολή στην εκπροσώπησή της, εκτός αν ο τρίτος γνώριζε τη μεταβολή. Αντίθετα ο τρίτος μπορεί να επικαλεσθεί έναντι της εταιρίας με την οποία συνηλλάγη την έλλειψη της δημοσιότητας και ότι εγκύρως συνηλλάγη με τον προηγούμενο εκπρόσωπο της εταιρίας. Τρίτος είναι κάθε πρόσωπο που δεν ταυτίζεται με την ανώνυμη εταιρία και συνηλλάγη με αυτήν καθοιονδήποτε τρόπο (κατάρτιση δικαιοπραξίας, επιδόσεις δικαστικών και εξωδίκων πράξεων κ.λ.π. ) σε χρόνο που είχε επέλθει η μη δημοσιευθείσα μεταβολή στην εκπροσώπησή της. Εξάλλου, με τη σύμβαση της εκχώρησης ο δανειστής εκχωρεί σε τρίτον (εκδοχέα ) απαίτησή του κατά του οφειλέτη, ο οποίος από της αναγγελίας της εκχώρησης, που αποσκοπεί στην ασφαλή εκπλήρωση της οφειλής του, οφείλει να καταβάλει την παροχή στον εκδοχέα, έναντι του οποίου διατηρεί όσες ενστάσεις είχε κατά του εκχωρητή (άρθρο 463 Α.Κ.). Επίσης μπορεί να επικαλεσθεί ελαττώματα της σύμβασης εκχώρησης, όπως την έλλειψη δικαιοπρακτικής ικανότητας, την παράλειψη τηρήσεως του τύπου που τυχόν απαιτείται από τον νόμο για τη δικαιοπραξία, την εικονικότητα της δικαιοπραξίας κ.λ.π., δηλαδή λόγους απόλυτης ακυρότητας της εκχώρησης, που οδηγούν στην απόρριψη της εναντίον του αγωγής, λόγω μη μεταβίβασης της απαίτησης στον εκδοχέα. Στην προκειμένη υπόθεση, από τα διαδικαστικά έγγραφα προκύπτουν τα εξής: Ο ενάγων ήδη αναιρεσείων με την από 30-4-2006 αγωγή του, επικαλούμενος ότι η ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία ""Β.Μ.- VEMECO Α.Ε." του εκχώρησε την 20-12-1997 την από τον αδικαιολόγητο πλουτισμό απαίτηση που αυτή είχε κατά της εναγομένης τράπεζας από παράνομο ανατοκισμό, ζήτησε να υποχρεωθεί η εναγομένη να του καταβάλει κατά τις διατάξεις του αδικαιολογήτου πλουτισμού το ποσό των 253.281,85 ευρώ. Επί της αγωγής αυτής εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 2138/2009 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία απέρριψε ως μη νόμιμη την αγωγή. Κατόπιν ασκήσεως από τον ενάγοντα εφέσεως εκδόθηκε η προσβαλλόμενη με την κρινόμενη αίτηση αναίρεσης απόφαση του Εφετείου Αθηνών, η οποία, αφού έκρινε νόμιμη την αγωγή και εξαφάνισε την εκκαλουμένη απόφαση, ερεύνησε στη συνέχεια κατ’ ουσίαν την αγωγή και την απέρριψε με τις εξής αιτιολογίες: " Στις 25-7-2006 ο ενάγων Ζ. M. κοινοποίησε στην εναγομένη "Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε" την από 10-7-2006 εξώδικη δήλωση -αναγγελία εκχώρησης, με την οποία της ανήγγειλε ότι του είχε εκχωρηθεί νομίμως, δυνάμει της από 20-12-1997 έγγραφης συμβάσεως εκχωρήσεως το σύνολο της απαιτήσεως της εκχωρήτριας εταιρείας "Β.Μ.- VEMECO Α.Ε." κατά της ήδη εναγομένης "Εμπορικής Τράπεζας της Eλλάδoς A.E", η οποία (απαίτηση) προερχόταν από αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά προς την Τράπεζα για τόκους, τόκους τόκων (πανωτόκια ) και έξοδα που χρεώθηκαν αδικαιολόγητα δυνάμει των υπ’ αριθ. 480, 481 και 237 συμβάσεων δανείων πιστώσεως - ανοικτού λογαριασμού μεταξύ της παραπάνω ανώνυμης εταιρείας και της Τράπεζας. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από την προσκομισθείσα από 20-12-1997 έγγραφη σύμβαση εκχωρήσεως, σ’ αυτήν φέρονται να συμβλήθηκαν αφ’ ενός μεν οι Α. Β. Μ., Ε. χα Β. Μ. και Γ. Β. Μ., ενεργούντας ως συνεκκαθαριστές (και μέτοχοι) της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία "Β. M.-VEMECO Α.Ε." και αφ’ ετέρου ο ήδη ενάγων Ζ. Γ. Μ. και με την οποία σύμβαση οι εκχωρητές φέρονται να εκχωρούν τις παραπάνω απαιτήσεις, όπως αναφέρονται στην αναγγελία, περιγραφόμενες απλώς λεπτομερέστερα. Περαιτέρω, από το από 20-11-1993 πρακτικό της Γενικής Συνελεύσεως των μετόχων της παραπάνω ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία "Β. Μ.-VΕΜΕCΟ Α.Ε." προκύπτει ότι αυτοί αποφάσισαν, μετά τη θέση της εταιρείας υπό εκκαθάριση (μετά την υπ’ αριθ. 10.419/6-6-1991 απόφαση του Νομάρχη Αθηνών περί ανακλήσεως της αδείας συστάσεως της εταιρείας), τον διορισμό εκκαθαριστών και διόρισαν ως τοιούτους τους ήδη μετόχους : α) Ε. χα Β. Μ., β) Α. Β. Μ. και γ) Γ. B. M.. Το πρακτικό αυτό κατατέθηκε και καταχωρήθηκε στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών, που τηρείται από την υπηρεσία του Υπουργείου Εμπορίου της Νομαρχίας της έδρας της εταιρείας και εν προκειμένω της Νομαρχίας Αθηνών, όπως προκύπτει από την υπ’ αριθ. πρωτ.15.115/4-6-2003 απόφαση διαγραφής της εταιρείας από τα Μητρώα ΑΕ καθώς και από την υπ’ αριθ. πρωτ. 20303/1-7-2005 σχετική βεβαίωση της παραπάνω Νομαρχίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ικανοποιήθηκε εν μέρει η επιβαλλομένη από το νόμο (άρθρ. 7β παρ. 1 εδ. α π. δ. 409/1986) υποχρέωση δημοσιότητας των προσώπων των ορισθέντων από την Γενική Συνέλευση ως συνεκκαθαριστών. Πλην όμως το ως άνω πρακτικό δεν δημοσιεύθηκε στο τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, όπως επιτάσσει το άρθρο 7β παρ. 1 εδ. β’ π. δ. 409/1986, τούτο δε συνομολογείται ευθέως από τον ενάγοντα με την αγωγή του αλλά και με τις έγγραφες προτάσεις του τόσον ενώπιον του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου όσον και ενώπιον του παρόντος τοιούτου, σε απάντηση της σχετικής ενστάσεως της εναγομένης. Όπως ήδη αναφέρθηκε και στη μείζονα σκέψη της παρούσας, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 7 β’ παρ. l-3 π. δ. 409/1986, η δημοσίευση στο τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ συνδέεται με το αντιτάξιμο των καταχωρήσεων στο Μητρώο έναντι των τρίτων, η αδημοσίευτη δηλονότι στο τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ πράξη ή το αδημοσίευτο στοιχείο, που έχουν όμως ήδη καταχωρηθεί στο μητρώο, αντιτάσσονται απέναντι στους τρίτους μόνον όταν αυτοί τελούν εν γνώσει της πράξης ή του στοιχείου. Στην κρινομένη όμως υπόθεση, ο ενάγων σε κανένα απολύτως σημείο των προτάσεών του ουδέ καν ακροθιγώς δεν ισχυρίζεται ότι η εναγομένη γνώριζε τον διορισμό των προαναφερθέντων προσώπων ως συνεκκαθαριστών της εταιρείας ούτε πολύ περισσότερο απέδειξε τοιαύτη γνώση της εναγομένης αλλά αντίθετα εσφαλμένα ισχυρίζεται απλώς ότι η δημοσίευση στο ΦΕΚ του διορισμού των εκκαθαριστών δεν αφορά την εναγομένη ούτε επιδρά στο κύρος του διορισμού αυτών η μη δημοσίευση στο ΦΕΚ. Με τα δεδομένα αυτά, το αδημοσίευτο στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως νομικό γεγονός του διορισμού των συνεκκαθαριστών νομίμως λογίζεται ως ανύπαρκτο για την εναγομένη και συνεπώς η σύμβαση εκχώρησης μεταξύ των φερόμενων ως εκπροσώπων της εκχωρήτριας και του ενάγοντος-εκδοχέα καμία έννομη συνέπεια δεν έχει για την εναγομένη, αφού αυτή δύναται να αντιτάξει την έλλειψη εκπροσώπησης της υπό εκκαθάριση εταιρείας κατά τη χρονική εκείνη περίοδο, οπότε και για το λόγο αυτό δεν έχει συναφθεί νόμιμα η σύμβαση εκχώρησης και ο φερόμενος ως εκδοχέας ενάγων-εκκαλών στερείται ενεργητικής νομιμοποίησης για την άσκηση της ένδικης αγωγής, υπό την έννοια ότι αυτός δεν είναι φορέας του αξιουμένου δικαιώματος Με τα δεδομένα αυτά η κρινομένη αγωγή είναι απορριπτέα ως αβάσιμη κατ’ ουσίαν κατά την κύρια βάση αυτής". Έτσι που έκρινε το Εφετείο, παραβίασε με εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή τον κανόνα ουσιαστικού δικαίου του άρθρου 7β αριθ. 13-15 του Ν. 2190/1920, τον οποίο εφάρμοσε, ενώ δεν ήταν εφαρμοστέος. Τούτο δε διότι, υπό τις ως άνω παραδοχές του, η σύμβαση εκχώρησης, στην οποία την εκχωρήτρια εταιρία εκπροσώπησαν οι νομίμως διορισθέντες με απόφαση της γενικής συνέλευσης εκκαθαριστές της, είναι κατά πάντα έγκυρη, ανεξάρτητα από τη μη δημοσίευση του πρακτικού διορισμού των εκκαθαριστών της και στο τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, και θέμα αντιτάξιμου ή μη της ελλείψεως της δημοσιότητας, (ως προς την οποία ορθά δέχθηκε ότι έχει δηλωτικό και όχι συστατικό χαρακτήρα,) ή επίκλησης αυτής, ανακύπτει μόνο μεταξύ των συμβληθέντων στη σύμβαση εκχώρησης, ως προς την οποία η εναγομένη είναι ξένη και όχι τρίτη κατά την έννοια που προαναφέρθηκε, όπως εσφαλμένα δέχθηκε το Εφετείο. Η ελλιπής δε δημοσίευση δεν αποτελεί λόγο απόλυτης ακυρότητας της εκχωρήσεως, ώστε να εμποδίζει τη μεταβίβαση της απαίτησης. Το ενδεχόμενο η εκχωρήτρια εταιρία να αντιτάξει έναντι του εκδοχέα την εν γνώσει του μη ολοκλήρωση των διατυπώσεων δημοσιότητας του διορισμού των εκκαθαριστών της και να επικαλεσθεί έναντι της εναγομένης το άκυρο της εκχώρησης, στη συνέχεια δε να αξιώσει από την εναγομένη την καταβολή στην ίδια της οφειλής, δεν μεταβάλλει τα πράγματα, αλλά παρέχει, ενδεχομένως, το δικαίωμα στην εναγομένη, προκειμένου να αποφύγει τον κίνδυνο διπλής καταβολής να επικαλεσθεί εύλογη αβεβαιότητα ως προ το πρόσωπο του δανειστή και να παρακαταθέσει το ποσό της οφειλής της στο ΤΠΔ, ώστε να επέλθει απόσβεση της οφειλής της (άρθρα 427, 431 και 434 Α.Κ.), αβεβαιότητα την οποία, άλλωστε, δεν επικαλείται η εναγομένη. Επομένως, οι πρώτος και δεύτερος, κατ’ ορθή υπαγωγή, από το άρθρο 559 αριθ.1 ΚΠολΔ λόγοι του αναιρετηρίου, με τους οποίους αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η ανωτέρω πλημμέλεια, είναι βάσιμοι.
Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, να παραπεμφθεί η υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο, η σύνθεση του οποίου από άλλους δικαστές είναι εφικτή (9 άρθρο 580 παρ.3 ΚΠολΔ ) και να διαταχθεί η απόδοση του παραβόλου στον αναιρεσείοντα, αφού η αίτηση αναίρεσης γίνεται δεκτή (άρθρο 495 παρ. 4 ΚΠολΔ, όπως η παρ. 4 προστέθηκε με το άρθρο 12 παρ.2 του ν 4055/2012). Τα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος πρέπει να επιβληθούν σε βάρος της αναιρεσίβλητης, λόγω της ήττας της (άρθρα 176, 183 ΚΠολΔ ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ’ αριθ. 2182/2013 απόφαση του Εφετείου Αθηνών.
Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο ως άνω δικαστήριο.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 28 Απριλίου 2015.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 2 Ιουνίου 2015.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ