Θέμα
Αιτιολογίας επάρκεια, Ισχυρισμός αυτοτελής, Απόπειρα, Ανθρωποκτονία από πρόθεση, Ληστεία.
Περίληψη:
Καταδικαστική απόφαση για απόπειρα ανθρωποκτονίας, ληστεία κ.λ.π. και απόρριψη των λόγων αναιρέσεως για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας ως προς την απόρριψη του αυτοτελούς ισχυρισμού του κατηγορουμένου περί εκουσίας υπαναχωρήσεως και για εσφαλμένη εφαρμογή της ουσιαστικής ποινικής διατάξεως του άρθρου 42 § 1 ΠΚ.
Αριθμός 152/2010
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Θεοδώρα Γκοΐνη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο, Ιωάννη Παπαδόπουλο, Ιωάννη Γιαννακόπουλο-Εισηγητή και Ανδρέα Ξένο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 9 Δεκεμβρίου 2009, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Κολιοκώστα (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου Χ1 και ήδη κρατουμένου στο Ψυχιατρείο ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Σπυρίδωνα Κλουδά, για αναίρεση της 217, 218, 219/2009 αποφάσεως του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Αθηνών.
Το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος, ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 22 Μαΐου 2009 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 851/2009.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 299 παρ. 1 του ΠΚ, όπως ισχύει μετά τις διατάξεις του άρθρου 33 παρ. 1 του Ν. 2172/1993 και του άρθρου 1 παρ. 12β' του Ν. 2207/1994, με τις οποίες καταργήθηκε η ποινή του θανάτου, όποιος με πρόθεση σκότωσε άλλον τιμωρείται με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Κατά δε το άρθρο 42 παρ. 1 ΠΚ, όποιος, έχοντας αποφασίσει να εκτελέσει κακούργημα ή πλημμέλημα, επιχειρεί πράξη που περιέχει τουλάχιστον αρχή εκτέλεσης, τιμωρείται, αν το κακούργημα ή πλημμέλημα δεν ολοκληρώθηκε, με ποινή ελαττωμένη (άρθρο 83 ΠΚ). Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, πράξη που περιέχει αρχή εκτελέσεως είναι εκείνη, με την οποία αρχίζει η πραγμάτωση της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος, καθώς και εκείνη η ενέργεια, που τελεί σε τέτοια συνάφεια και οργανικό δεσμό με την πράξη, ώστε, στη συγκεκριμένη περίπτωση, θεωρείται, κατά την κοινή αντίληψη, τμήμα αυτής που αμέσως οδηγεί στην πράξη, αν από οποιονδήποτε λόγο δεν ανακοπεί. Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 44 παρ.1 του ΠΚ "η απόπειρα μένει ατιμώρητη, αν ο δράστης άρχισε την ενέργεια για την τέλεση του κακουργήματος ή πλημμελήματος, αλλά δεν την ολοκλήρωσε από δική του βούληση και όχι από εξωτερικά εμπόδια". Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι καθιερώνεται, ως προσωπικός λόγος απαλλαγής από την ποινή, η υπαναχώρηση του δράστη με δική του βούληση και όχι από εμπόδια εξωτερικά, από την ολοκλήρωση της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος επί μη πεπερασμένης απόπειρας, οία υπάρχει, οσάκις η προς το εγκληματικό αποτέλεσμα κατευθυνόμενη ενέργεια του δράστη άρχισε μεν, αλλά δεν συμπληρώθηκε και για το λόγο αυτό δεν επήλθε το ανήκον στην αντικειμενική υπόσταση αποτέλεσμα. Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναιρέσεώς της από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' ΚΠοινΔ, όταν αναφέρονται σ' αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις, τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. H ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία των αποφάσεων πρέπει να επεκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισμούς, εκείνους δηλαδή που προβάλλονται στο δικαστήριο της ουσίας, σύμφωνα με τα άρθρα 170 παρ. 2 και 333 παρ. 2 ΚΠΔ, από τον κατηγορούμενο ή το συνήγορό του και τείνουν στην άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξης ή της ικανότητας για καταλογισμό ή στη μείωση αυτής ή στην εξάλειψη του αξιόποινου της πράξης ή τη μείωση της ποινής, εφόσον, όμως, αυτοί προβάλλονται κατά τρόπο σαφή και ορισμένο, με όλα δηλαδή τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία είναι αναγκαία κατά την οικεία διάταξη για τη θεμελίωσή τους. Διαφορετικά το δικαστήριο της ουσίας δεν υπέχει υποχρέωση να απαντήσει αιτιολογημένα στην απόρριψή τους. Τέτοιος ισχυρισμός είναι και ο από την ανωτέρω διάταξη του άρθρου 44§1 ΠΚ, ως άγων, σε περίπτωση παραδοχής του, στον αποκλεισμό του αξιόποινου της απόπειρας. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' του ΚΠοινΔ, λόγο αναιρέσεως της αποφάσεως αποτελεί και η εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Εσφαλμένη εφαρμογή υπάρχει όταν το δικαστήριο δεν υπήγαγε σωστά τα πραγματικά περιστατικά, που δέχθηκε ότι προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στη διάταξη που εφάρμοσε. Στην προκειμένη περίπτωση, ο κατηγορούμενος - αναιρεσείων, ο οποίος, με την προσβαλλόμενη υπ` αριθ. 217, 218, 219/2009 απόφαση του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Αθηνών, καταδικάστηκε για απόπειρα ανθρωποκτονίας σε βάρος του Θ1, ληστεία σε βάρος του Σούπερ Μάρκετ "..." (που βρίσκεται στους ... και επί της οδού ..., παράνομη κατοχή όπλου, παράνομη οπλοφορία και οπλοχρησία, πράξεις που τέλεσε ευρισκόμενος σε κατάσταση μειωμένης ικανότητας προς καταλογισμό (άρθρο 36 ΠΚ), σε συνολική ποινή καθείρξεως δεκαπέντε (15) ετών και έξι (6) μηνών, δια των πληρεξουσίων του δικηγόρων, κατέθεσε εγγράφως τον αυτοτελή ισχυρισμό ότι δεν ολοκλήρωσε την ενέργεια για την τέλεση του κακουργήματος της ανθρωποκτονίας όχι από εξωτερικά εμπόδια, αλλά από δική του βούληση, εφόσον, αν ήθελε να σκοτώσει τον Θ1 θα συνέχιζε να πυροβολεί εναντίον του μέχρι να επιτύχει το σκοπό του. Τον ισχυρισμό αυτό οι πληρεξούσιοι δικηγόροι ανέπτυξαν και προφορικώς, όπως αυτό προκύπτει από την παραδεκτή επισκόπηση των πρακτικών της δίκης. Στο σκεπτικό της προσβαλλόμενης αποφάσεως, το δικάσαν Μικτό Ορκωτό Εφετείο, μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση όλων των μνημονευομένων, κατά το είδος τους, αποδεικτικών μέσων, δέχθηκε, ανελέγκτως, κατά λέξη, τα εξής: "..., αποδείχθηκαν τα εξής περιστατικά : Ο κατηγορούμενος στις ... και ώρα περίπου 20:25', φέροντας μαζί του όπλο και έχοντας το πρόσωπό του καλυμμένο με ένα μαύρο γυναικείο εσώρουχο, εισήλθε στο κατάστημα Σούπερ Μάρκετ, "...", που βρίσκεται στους ..., επί της οδού .... Μετά την είσοδό του στο κατάστημα, με προτεταμένο το όπλο, κατευθύνθηκε στην υπάλληλο-ταμία του καταστήματος Τ1, που τη συγκεκριμένη στιγμή βρισκόταν στο διάδρομο ανάμεσα σε δύο ταμεία και απευθυνόμενος σ' αυτή της ζήτησε να του δώσει τα χρήματα από το ταμείο. Η εν λόγω υπάλληλος δεν αντέδρασε αρχικά, ενώ ο πελάτης του καταστήματος Θ1, που βρισκόταν πλησίον του ταμείου, απευθυνόμενος σ' αυτόν του είπε: "τι κάνεις ρε φίλε;". Τότε ο κατηγορούμενος έστρεψε το όπλο προς το μέρος του και πυροβόλησε εναντίον του, προτιθέμενος να τον σκοτώσει (βλ. καταθέσεις Θ1 και Τ1 όμως δεν πέτυχε το στόχο του διότι ο εν λόγω Θ1 έσκυψε αμέσως και η σφαίρα έφυγε πάνω από το κεφάλι του. Εν συνεχεία, πυροβολώντας στον αέρα, ανάγκασε την Τ1 να του παραδώσει τα χρήματα, που υπήρχαν και στα δύο ταμεία, όπως την παρότρυνε και η διευθύντρια του καταστήματος ..., που βρισκόταν σε γραφείο σε απόσταση τεσσάρων μέτρων περίπου απ' αυτά (ταμεία). Τοποθέτησε τα χρήματα σε πλαστική σακούλα και κατευθύνθηκε προς το γραφείο της διευθύντριας, όπου επίσης, με την απειλή του όπλου, ζήτησε χρήματα, τα οποία και αυτή του έδωσε. Το σύνολο των χρημάτων που ιδιοποιήθηκε κατά τον παραπάνω τρόπο ανερχόταν στο ποσό των 6.100,00 ευρώ. Ακολούθως κατευθύνθηκε προς την έξοδο, επιβιβάσθηκε στο μοτοποδήλατο, που οδηγούσε και είχε αφήσει έξω από το κατάστημα και απομακρύνθηκε. Ο πελάτης του καταστήματος Θ1 τον ακολούθησε με το αυτοκίνητό του. Όταν ο κατηγορούμενος αντιλήφθηκε ότι τον ακολουθεί, στη συμβολή των οδών ...και ..., διέκοψε την πορεία του και έστρεψε πάλι το όπλο εναντίον του (Θ1). Τότε ο Θ1 κτύπησε με το αυτοκίνητό του το μοτοποδήλατο ώστε ο κατηγορούμενος να χάσει την ισορροπία του. Πράγματι ο κατηγορούμενος έπεσε κάτω από το μοτοποδήλατο και με την πτώση του, του έφυγε το όπλο από τα χέρια οπότε ο εν λόγω Θ1 τον ακινητοποίησε μέχρι που έφθασαν αστυνομικοί και τον συνέλαβαν. Αποδείχθηκε, επομένως, πλήρως ότι ο κατηγορούμενος τέλεσε τις πράξεις της ληστείας, της απόπειρας ανθρωποκτονίας εις βάρος του Θ1, εντός του καταστήματος ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΙΚΗ όταν αυτός παρενέβη την ώρα που απειλούσε την ταμία του καταστήματος Τ1, καθόσον πυροβόλησε εναντίον του με σαφή πρόθεση να τον σκοτώσει, το οποίο αποφεύχθηκε διότι ο εν λόγω έσκυψε ενστικτωδώς, της παράνομης οπλοφορίας και οπλοχρησίας, κατά τον παραπάνω χρόνο καθώς και της παράνομης κατοχής όπλου ... Κατόπιν αυτών το δικαστήριο κρίνει ομοφώνως ότι πρέπει να κηρυχθεί ένοχος των πράξεων, αναγνωριζομένου ότι είχε μειωμένη ικανότητα προς καταλογισμό, κατά το άρθρο 36 ΠΚ, αφού γίνει δεκτός και ο σχετικός ισχυρισμός του και απορριπτομένου του αυτοτελούς ισχυρισμού του για απαλλαγή για την απόπειρα ανθρωποκτονίας".
Με αυτά που δέχθηκε, το ΜΟΕ Αθηνών διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφαση την απαιτούμενη, κατά τις ανωτέρω διατάξεις του Συντάγματος και του ΚΠοινΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία ως προς την απόρριψη του αυτοτελούς ισχυρισμού του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου περί εκουσίας υπαναχωρήσεως από την τέλεση ανθρωποκτονίας σε βάρος του Θ1. Συγκεκριμένα, εκτίθενται στην απόφαση, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά που αποδείχθηκαν από την αποδεικτική διαδικασία, τα οποία συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος της απόπειρας ανθρωποκτονίας, για το οποίο καταδικάσθηκε αυτός, τα αποδεικτικά μέσα, από τα οποία αποδείχθηκαν τα περιστατικά αυτά, καθώς και οι σκέψεις υπαγωγής τους στις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις των άρθρων 26§1 α, 27§1, 42, 83, 299 §1 ΠΚ, που εφαρμόσθηκαν, τις οποίες ορθά εφήρμοσε. Έτσι, απέκρουσε και την εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 44 §1 ΠΚ, στην οποία στηρίζεται ο ως άνω αυτοτελής ισχυρισμός, αφού δέχεται ότι η ενέργεια για την τέλεση του κακουργήματος της ανθρωποκτονίας δεν ολοκληρώθηκε από αίτια εξωτερικά και ανεξάρτητα της βούλησης του δράστη και συγκεκριμένα ότι προτίθετο αυτός να σκοτώσει τον παθόντα, πλην δεν πέτυχε το σκοπό του, γιατί ο παθών έσκυψε αμέσως και η σφαίρα έφυγε πάνω από το κεφάλι του, ενώ, όταν, στη συνέχεια, ο κατηγορούμενος αντιλήφθηκε ότι τον ακολουθεί ο παθών με το αυτοκίνητό του, διέκοψε την πορεία του μοτοποδηλάτου που οδηγούσε και έστρεψε πάλι το όπλο εναντίον του, οπότε ο Θ1 κτύπησε με το αυτοκίνητό του το μοτοποδήλατο, ο κατηγορούμενος έπεσε κάτω, με την πτώση του του έφυγε το όπλο από τα χέρια και ο Θ1 τον ακινητοποίησε. Επομένως, οι σχετικοί, από το άρθρο 510 §1 περ. Δ' και Ε' ΚΠΔ, λόγοι αναιρέσεως, με τους οποίους πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας ως προς την απόρριψη του ανωτέρω αυτοτελούς ισχυρισμού και για εσφαλμένη εφαρμογή της ουσιαστικής ποινικής διατάξεως του άρθρου 42 §1 ΠΚ, ενώ έπρεπε να εφαρμοσθεί αυτή του άρθρου 44§1 ΠΚ, είναι αβάσιμοι και απορριπτέοι.
Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό της η κρινόμενη αίτηση και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (άρθρο 583 παρ. 1 ΚΠοινΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την από 22 Μαΐου 2009 (υπ' αριθ. πρωτ. 4368/2009) αίτηση του Χ1, για αναίρεση της υπ` αριθ. 217, 218, 219/2009 αποφάσεως του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Αθηνών. Και
ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα, που ανέρχονται σε διακόσια είκοσι (220) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 13 Ιανουαρίου 2010.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 21 Ιανουαρίου 2010.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ