Θέμα
Παραγραφή αξιώσεων, ΟΓΑ, Επιτόκιο υπερημερίας ΝΠΔΔ.
Περίληψη:
ΟΓΑ. Απολαμβάνει και τα ουσιαστικά προνόμια του Δημοσίου, όπως τη διετή παραγραφή για τις αξιώσεις των υπαλλήλων του και τον περιορισμό του επιτοκίου υπερημερίας. Απορρίπτει την αίτηση.
Αριθμός 2010/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Β2 Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους δικαστές Γεώργιο Γιαννούλη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Δημήτριο Μουστάκα, Χριστόφορο Κοσμίδη, Νικόλαο Τρούσα και Ασπασία Καρέλλου, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του την 24η Σεπτεμβρίου 2013, με την παρουσία και του γραμματέως Γεωργίου Φιστούρη, για να δικάσει την υπόθεση, μεταξύ:
ΤΗΣ ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΟΥΣΑΣ: Ε. Χ. του Ν., κατοίκου ..., που παραστάθηκε δια δηλώσεως (ΚΠολΔ 242 παρ.2) του πληρεξουσίου δικηγόρου Δημητρίου Χατζηλελέκα, ο οποίος κατέθεσε προτάσεις.
ΤΟΥ ΑΝΑΙΡΕΣΙΒΛΗΤΟΥ: ΝΠΔΔ με την επωνυμία "Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων" (ΟΓΑ), όπως εκπροσωπείται νομίμως, που εδρεύει στην Αθήνα και παραστάθηκε δια της παρέδρου του ΝΣΚ Αικατερίνης Κανελλοπούλου, η οποία δεν κατέθεσε προτάσεις.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 23-10-2007 (ημερομηνία κατάθεσης) αγωγή της ήδη αναιρεσείουσας, ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Επί της αγωγής εκδόθηκε η 1562/2008 απόφαση του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου και, κατόπιν ασκήσεως εφέσεως, η 6110/2010 απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας ζητεί η αναιρεσείουσα με την από 19-4-2011 αίτησή της.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης, που εκφωνήθηκε με τη σειρά της από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώθηκε.
Ο εισηγητής Αρεοπαγίτης, Χριστόφορος Κοσμίδης, ανέγνωσε την από 15-2-2012 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της αίτησης για αναίρεση της προσβαλλόμενης απόφασης. Η πληρεξούσια του αναιρεσίβλητου ζήτησε την απόρριψη της αίτησης και την καταδίκη της αντιδίκου στα δικαστικά έξοδα.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
1. Σύμφωνα με το άρθρο 18 παρ.1 του ν. 4169/1961, "Ο ΟΓΑ απαλλάσσεται παντός δημοσίου, δημοτικού και κοινοτικού ή υπέρ τρίτου φόρου άμεσου ή έμμεσου, των υπέρ ΜΤΠΥ κρατήσεων, παντός τέλους ταχυδρομικού ως και δικαστικού εις πάσαν δίκην του και απολαύει ανεξαιρέτως απασών των ατελειών και προνομίων δικαστικών, διοικητικών και δικονομικών, ως εάν είναι αυτό τούτο το Δημόσιον". Αντιστοίχου περιεχομένου διάταξη διαλαμβάνεται και στο άρθρο 19 του ν. 1846/1951 για το ΙΚΑ. Εξ άλλου, με το άρθρο 29 παρ. 4 του ν. 3232/2004 ορίσθηκε ότι "Η έννοια της διατάξεως της παραγράφου 1 του άρθρου 18 του ν. 4169/1961 είναι ότι ο ΟΓΑ απολαύει ανεξαιρέτως όλων των ατελειών και ουσιαστικών προνομίων, ως εάν είναι το ίδιο το Δημόσιο". Από την όλη διατύπωση των διατάξεων αυτών συνάγεται ότι στην εξομοίωση του ΟΓΑ με το Δημόσιο περιλαμβάνονται και τα ουσιαστικού περιεχομένου προνόμια αυτού (ΟλΑΠ 22/2008). Εξ άλλου, στις διατάξεις του άρθρου 90 παρ.1 και 3 του ν. 2362/1995 "περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του Κράτους κλπ" ορίζεται ότι "Οποιαδήποτε απαίτηση κατά του Δημοσίου παραγράφεται μετά πενταετία, εφ' όσον από άλλη γενική ή ειδική διάταξη δεν ορίζεται βραχύτερος χρόνος παραγραφής αυτής" και ότι "Η απαίτηση οποιουδήποτε των με σχέση δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υπαλλήλων του Δημοσίου, πολιτικών ή στρατιωτικών, κατ' αυτού, που αφορά σε αποδοχές ή άλλες κάθε φύσεως απολαβές αυτών ή αποζημιώσεις, έστω και αν βασίζεται σε παρανομία των οργάνων του Δημοσίου ή στις περί αδικαιολογήτου πλουτισμού διατάξεις, παραγράφεται μετά διετία από τη γένεση της". Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών συνάγεται ότι με την πρώτη ρυθμίζεται γενικά το θέμα του χρόνου της παραγραφής των αξιώσεων κατά του Δημοσίου, ο οποίος προσδιορίζεται σε πέντε έτη που υπολογίζονται από το τέλος του έτους μέσα στο οποίο γεννήθηκε η συγκεκριμένη αξίωση και ήταν δυνατή η δικαστική επιδίωξη αυτής (άρθρο 91 του ν. 2362/1995), ενώ με τη δεύτερη ρυθμίζεται ειδικά ο χρόνος της παραγραφής των αξιώσεων των με σχέση δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υπαλλήλων του Δημοσίου κατ' αυτού, που αφορούν σε αποδοχές ή άλλες πάσης φύσεως απολαβές ή αποζημιώσεις, ο οποίος προσδιορίζεται σε δύο έτη που υπολογίζονται από τη γένεση της συγκεκριμένης αξίωσης. Η διάταξη του άρθρου 90 παρ.3 είναι ειδική σε σχέση με τη διάταξη του άρθρου 90 παρ.1 του ανωτέρω νόμου και, κατά συνέπεια, κατισχύει αυτής, χωρίς να έρχεται σε αντίθεση ούτε με το άρθρο 4 παρ.1 του Συντάγματος ούτε με τις διατάξεις των άρθρων 6 παρ.1 της ΕΣΔΑ και 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου αυτής (ΑΕΔ 1/2012). Τέλος, κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αρ.1 εδ. α' ΚΠολΔ, ιδρύεται λόγος αναίρεσης αν παραβιάστηκε κανόνας ουσιαστικού δικαίου. Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται αν δεν εφαρμοστεί, ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του ή αν εφαρμοστεί, ενώ δεν έπρεπε, καθώς και αν εφαρμοστεί εσφαλμένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται είτε με ψευδή ερμηνεία είτε με κακή εφαρμογή, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή.
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλομένη απόφαση, το Εφετείο δέχθηκε ότι οι ένδικες αξιώσεις της αναιρεσείουσας (ενάγουσας στην από 23-10-2007 αγωγή) για το επί μέρους χρονικό διάστημα από 1-1-2002 μέχρι 31-10-2005, αναφερόμενες στις μισθολογικές διαφορές που προέκυπταν από το μη συνυπολογισμό στις τακτικές αποδοχές αυτής της ειδικής παροχής του άρθρου 14 του ν. 3016/2002 (των 176 ευρώ), είχαν υποκύψει στη διετή παραγραφή του άρθρου 90 παρ.3 του ν. 2362/1995, το οποίο έχει εφαρμογή και επί του αναιρεσιβλήτου (εναγομένου) Οργανισμού, δεδομένου του ότι από το χρόνο γένεσης μιας εκάστης εξ αυτών, που ως νόμιμες αποδοχές ήσαν προκαταβλητέες την 1η και 16η ημέρα εκάστου μηνός, μέχρι την επίδοση της αγωγής (25-10-2007) είχε παρέλθει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των δύο ετών. Με την κρίση αυτή, το Εφετείο ερμήνευσε και εφάρμοσε ορθά τις προαναφερόμενες, ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 18 παρ.1 του ν. 4169/1961, 29 παρ. 4 του ν. 3232/2004 και 90 παρ.3 του ν. 2362/1995. Επομένως, ο πρώτος λόγος της αιτήσεως, με τον οποίο υποστηρίζεται ότι οι ένδικες αξιώσεις υπόκεινται σε πενταετή παραγραφή (υπό την εσφαλμένη εκδοχή ότι απορρέουν από αδικοπραξία των αρμοδίων οργάνων του αναιρεσιβλήτου Οργανισμού) και προσάπτεται στην προσβαλλομένη απόφαση η αναιρετική πλημμέλεια του άρθρου 559 αρ.1 ΚΠολΔ, είναι αβάσιμος.
2. Σύμφωνα με το άρθρο 21 του διατάγματος της 26-6/10-7-1944 "περί του Κώδικος των νόμων περί δικών του Δημοσίου", στα ουσιαστικά προνόμια του Δημοσίου, τα οποία, όπως προαναφέρθηκε (βλ. παραπάνω, αρ.2), απολαμβάνει και ο ΟΓΑ, εντάσσεται και ο περιορισμός της υποχρέωσης του Δημοσίου για καταβολή νομίμου ή υπερημερίας τόκου σε ποσοστό μόνο 6%, με έναρξη της τοκοφορίας από την επίδοση της αγωγής, ως τοιαύτης νοουμένης όχι μόνο της καταψηφιστικής, αλλά και της αναγνωριστικής (ΑΕΔ 7/2011). Τόσο ο αποκλεισμός της τοκοφορίας από το χρόνο κατά τον οποίο ήταν ληξιπρόθεσμη η κυρία οφειλή, όσο και ο περιορισμός του επιτοκίου σε συγκεκριμένο ποσοστό, έλασσον αυτού που ισχύει μεταξύ των ιδιωτών, προστατεύει τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας προς όφελος όλων των πολιτών, ήτοι όχι μόνο αυτών που επιδιώκουν ικανοποίηση από συγκεκριμένη επιδικία, αλλά και όσων προσδοκούν την απόλαυση κοινωνικών αγαθών από την κρατική οικονομική ευρωστία, η οποία δεν είναι πάντοτε δεδομένη και πρέπει γενικώς να ενισχύεται. Για την ίδια αιτία, η εν λόγω εξαίρεση υπέρ του Δημοσίου, και κατ' επέκταση υπέρ των ΝΠΔΔ που εξομοιώνονται με αυτό, δεν βρίσκεται σε αντίθεση ούτε με τις διατάξεις του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, που κατοχυρώνουν μεν την προστασία της περιουσίας παντός φυσικού ή νομικού προσώπου, όταν, όμως, αυτή δεν είναι αντίθετη προς το γενικότερο κοινωνικό ή δημόσιο συμφέρον (ΟλΑΠ 3/2006, άλλως ειδικώς για τον "ΟΛΠ ΑΕ" η ΟλΑΠ 5/2011).
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλομένη απόφαση, το Εφετείο δέχθηκε ότι η διάταξη του άρθρου 21 του Κώδικα των νόμων περί δικών του Δημοσίου, ως προς το επιτόκιο υπερημερίας και την έναρξη της τοκοφορίας επί των οφειλών του Δημοσίου, έχει εφαρμογή και επί του αναιρεσείοντος (εναγομένου) Οργανισμού. Με την κρίση του αυτή, το Εφετείο ερμήνευσε και εφάρμοσε ορθά τις προαναφερόμενες, ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 18 παρ.1 του ν. 4169/1961, 29 παρ. 4 του ν. 3232/2004 και 21 του διατάγματος της 26-6/10-7-1944. Επομένως, ο δεύτερος λόγος της αιτήσεως, με τον οποίο υποστηρίζεται ότι ο περιορισμός του επιτοκίου υπερημερίας εν προκειμένω είναι ανεφάρμοστος, το μεν διότι δεν προσιδιάζει στον αναιρεσίβλητο, που απολαμβάνει μόνο τα δικονομικά προνόμια του Δημοσίου, το δε διότι είναι αντίθετος προς τις διατάξεις του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ και προσάπτεται στην προσβαλλομένη απόφαση η αναιρετική πλημμέλεια του άρθρου 559 αρ.1 ΚΠολΔ, είναι αβάσιμος.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την από 19-4-2011 αίτηση περί αναιρέσεως της 6110/2010 αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών. -Και
ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ την αναιρεσείουσα στην πληρωμή χιλίων εκατό (1.100) ευρώ, για τα δικαστικά έξοδα του αναιρεσίβλητου.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, την 31η Οκτωβρίου 2013. -Και
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, την 8η Νοεμβρίου 2013.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ