Θέμα
Τραπεζική επιταγή ακάλυπτη.
Περίληψη:
Ακάλυπτη επιταγή. Ποινική ευθύνη εκδότη. Πραγματικά περιστατικά. Έκδοση ακάλυπτων επιταγών κατ' εξακολούθηση. Ποινική Δικονομία.. Λόγοι αναίρεσης: Έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας. Ορθή και αιτιολογημένη η απόφαση. Απορρίπτει αίτηση αναίρεσης.
Αριθμός 725/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
ΣΤ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Νικόλαο Ζαΐρη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο, Ειρήνη Κιουρκτσόγλου-Πετρουλάκη, Μαρία Βασιλάκη - Εισηγήτρια και Μαρία Γαλάνη-Λεοναρδοπούλου, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 9 Απριλίου 2013, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Κολιοκώστα (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Πελαγία Λόζιου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Ν. Ν. του Γ., κατοίκου ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Δημήτριο Γκουτζιώτη, για αναίρεση της υπ' αριθ. 1251/2012 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Κοζάνης. Με πολιτικώς ενάγουσα την ανώνυμη τραπεζική εταιρεία με την επωνυμία "ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΕ", που εδρεύει στην ... και εκπροσωπείται νόμιμα και που στο ακροατήριο εκπροσωπήθηκε από την πληρεξουσία δικηγόρο της Κωνσταντίνα Σπουρλή.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Κοζάνης με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 27 Δεκεμβρίου 2012 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 28/2013.
Αφού άκουσε
Τους πληρεξούσιους δικηγόρους των διαδίκων, που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τη διάταξη του άρθρου 79 παρ.1 Ν. 5960/1933 "περί επιταγής" (κατά την αρχική του διατύπωση και προ της αντικαταστάσεως του με το άρθρο 1 του ν.δ. 1325/1972) "εκείνος που εκδίδει εν γνώσει επιταγή μη πληρωθείσα επί πληρωτή παρά τω οποίω δεν έχει αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια, κατά το χρόνο της έκδοσης ή της πληρωμής, τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή ή με εκατέρα των ποινών αυτών". Η διάταξη αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 ν.δ. 1325/1972 και ορίσθηκε ότι "εκείνος που εκδίδει επιταγή μη πληρωθείσα επί πληρωτή παρά τω οποίω δεν έχει αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια κατά τον χρόνο της έκδοσης της επιταγής ή της πληρωμής αυτής, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών και χρηματική ποινή τουλάχιστον δέκα χιλιάδων δραχμών". Από τη διάταξη αυτή, από την οποίαν απαλείφθηκε το "εν γνώσει" της προηγουμένης ρυθμίσεως, προκύπτει ότι το έγκλημα της εκδόσεως ακαλύπτου επιταγής είναι τυπικό και για την στοιχειοθέτηση του απαιτείται αντικειμενικά μεν:1)έκδοση τυπικά εγκύρου επιταγής, δηλαδή συμπλήρωση επί του εντύπου της επιταγής των στοιχείων που προβλέπονται στο νόμο 2) υπογραφή του εκδότου, στη θέση υπογραφής του εκδότου, αδιάφορα αν η επιταγή εκδίδεται για ατομικό του χρέος και σύρεται επί προσωπικού του λογαριασμού, ή για χρέος άλλου και εταιρίας που εκπροσωπείται από αυτόν και σύρεται επί λογαριασμού του άλλου ή της εταιρείας, 3) εμπρόθεσμη εμφάνιση της επιταγής προς πληρωμή και 4)έλλειψη αντιστοίχων διαθεσίμων κεφαλαίων στον πληρωτή, τόσο κατά το χρόνο εκδόσεως όσο και κατά το χρόνο εμφανίσεως της επιταγής προς πληρωμή, υποκειμενικά δε, γνώση και θέληση των στοιχείων της πράξεως, της εκδόσεως δηλαδή επιταγής, που είναι ακάλυπτη. Με την νέα δηλαδή ρύθμιση, αρκεί ο απλός (ή ενδεχόμενος) και δεν απαιτείται άμεσος δόλος, με την έννοια της εν γνώσει ορισμένου περιστατικού τελέσεως της πράξεως. Με βάση τις παραπάνω προϋποθέσεις, και του σκοπού της διάταξης του άνω άρθρου, προκύπτει κατά τρόπο σαφή ότι δράστης (αυτουργός) του εγκλήματος της έκδοσης ακάλυπτης επιταγής μπορεί να είναι μόνο ο "εκδίδων" επιταγή, χωρίς αντίκρισμα, δηλαδή αυτός που πραγματοποιεί την επί του τίτλου δήλωση βουλήσεως (υπογράφει το έγγραφο της επιταγής) και θέτει αυτό σε κυκλοφορία, ανεξάρτητα από το πρόσωπο για το οποίο επέρχονται οι έννομες συνέπειες που απορρέουν από αυτή. Περαιτέρω, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτουμένη από τις διατάξεις των άρθρων 23 παρ.3 του Συντάγματος και 139 Κ.Π.Δ. ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναιρέσεως εκ του άρθρου 510 παρ.1 στοιχ. Δ' ιδίου Κωδικός, όταν αναφέρονται σ' αυτή με σαφήνεια πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία απεδείχθησαν από την ακροαματική διαδικασία και από τα οποία το δικαστήριο που την εξέδωσε συνήγαγε την ύπαρξη των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος για το οποίο καταδικάσθηκε ο κατηγορούμενος, τα αποδεικτικά μέσα από τα οποία προέκυψαν τα περιστατικά αυτά και οι νομικοί συλλογισμοί με βάση τους οποίους έγινε η υπαγωγή των περιστατικών στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. Για την ύπαρξη τοιαύτης αιτιολογίας είναι επιτρεπτή ή αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό που αποτελούν ενιαίο σύνολο και αρκεί να αναφέρονται τα αποδεικτικά μέσα κατ' είδος γενικώς, χωρίς να εκτίθεται τι προέκυψε χωριστά εξ ενός εκάστου αυτών. Ούτε είναι απαραίτητη η αξιολογική συσχέτιση και σύγκριση των διαφόρων αποδεικτικών μέσων και των μαρτυρικών καταθέσεων μεταξύ των, ούτε απαιτείται να ορίζεται ποίο βαρύνει περισσότερο για τον σχηματισμό της δικαστικής κρίσεως. Απαιτείται μόνο να προκύπτει ότι το δικαστήριο έλαβε υπόψη του και συνεκτίμησε, για τον σχηματισμό της δικανικής του πεποιθήσεως, όλα τα αποδεικτά στοιχεία και όχι μόνο μερικά εξ αυτών κατ' επιλογήν, όπως αυτό επιβάλλουν οι διατάξεις των άρθρων 177 παρ.1 και 178 ΚΠΔ (Ολ.ΑΠ 1/2005). Περαιτέρω η ύπαρξη του δόλου δεν είναι αναγκαίο κατ' αρχή να αιτιολογείται ιδιαιτέρως, αφού ο δόλος ενυπάρχει στη θέληση παραγωγής των περιστατικών που συγκροτούν την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος και προκύπτει από τις ειδικές συνθήκες τελέσεως του, διαλαμβάνεται δε περί αυτού αιτιολογία στην κυρία αιτιολογία για την ενοχή που προκύπτει από τα περιστατικά που αναφέρονται σ' αυτή, εκτός εάν αξιώνονται από το νόμο, πρόσθετα στοιχεία, για την υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος, όπως η εν γνώσει ορισμένου περιστατικού τέλεση της πράξεως (άμεσος δόλος) ή η επιδίωξη ορισμένου σκοπού περαιτέρω (εγκλήματα με υπερχειλή υποκειμενική υπόσταση). Τοιαύτα στοιχεία δεν αξιώνονται πλέον από το νόμο στην περίπτωση του εγκλήματος της εκδόσεως ακαλύπτου επιταγής.
Στην προκειμένη περίπτωση, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Κοζάνης, με την προσβαλλομένη υπ' αριθμ. 1251/2012 απόφαση του, με αναφορά κατ' είδος όλων των αποδεικτικών μέσων, τα οποία έλαβε υπόψη (τα έγγραφα των οποίων έγινε η ανάγνωση στο ακροατήριο και τις καταθέσεις των μαρτύρων κατηγορίας και υπερασπίσεως, που εξετάσθηκαν ένορκα στο ακροατήριο από τα έγγραφα που αναγνώσθηκαν και απ' όλη τη συζήτηση της υποθέσεως δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν τα παρακάτω: "Στην Πτολεμαΐδα, στις ημερομηνίες που αναφέρονται κατωτέρω στο διατακτικό, με περισσότερες από μία πράξεις που συνιστούν εξακολούθηση, ενός και του ιδίου εγκλήματος, από πρόθεση εξέδωσε επιταγές που δεν πληρώθηκαν από πληρωτή στον οποίο δεν είχε αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια κατά το χρόνο έκδοσης και της πληρωμής αυτών. Ειδικότερα εξέδωσε τις υπ' αριθμ. ..., ..., ..., ... και ... επιταγές, με ημερομηνίες έκδοσης την 15-10-2009, οι δύο πρώτες εξ αυτών, την 20-10-2009, 31-10-2009 και 15-11-2009 αντίστοιχα οι λοιπές, ποσού 50.000,00 ευρώ, 48.403,20 ευρώ, 37.222,20 ευρώ, 40.805,22 ευρώ και 46.832,51 ευρώ αντίστοιχα, πληρωτέες η πρώτη στην Τράπεζα ALPHA BANK, η δεύτερη και Τρίτη στη Συνεταιριστική Τράπεζα Δυτικής Μακεδονίας και η τέταρτη και πέμπτη από αυτές στη Γενική Τράπεζα, σε διαταγή όλες αυτές της εταιρίας Π. ΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε., οι οποίες παρά το ότι εμφανίστηκαν νόμιμα προς πληρωμή στις 15-10-2009, 16-10-2009, 21-10-2009, 2-11-2009 και 16-11-2009 αντίστοιχα, δηλαδή εντός της νόμιμης οκταήμερης προθεσμίας στις πληρώτριες τράπεζες, δεν πληρώθηκαν επειδή δεν είχαν αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια σε αυτές κατά το χρόνο της έκδοσης και της πληρωμής, ο κατηγορούμενος δε τελούσε εν γνώσει του γεγονότος ότι στερούνταν αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια στις πληρώτριες τράπεζες παρά ταύτα προέβη στην έκδοση τους. Πρέπει, επομένως, πληρουμένης της αντικειμενικής και υποκειμενικής υποστάσεως της πράξεως του κατηγορουμένου, ήτοι της παρ. 1 του αρθρ. 79 του Ν 5960/1933 την οποία αυτός τέλεσε κατ' εξακολούθηση να κηρυχθεί ένοχος. Το Δικαστήριο όμως αναγνωρίζει ότι κινήθηκε στην πράξη του από μη ταπεινά αίτια, αλλά λόγω των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε κατά την περίοδο εκείνη, τα οποία επιτάθηκαν ενόψει και της οικονομικής κρίσης και αναγνωρίζει σε αυτόν το ελαφρυντικό των μη ταπεινών αιτίων κατ' αρθρ. 84 παρ. 2β ΠΚ. Όσον αφορά τον προβληθέντα αυτοτελή ισχυρισμό του κατηγορουμένου περί αναγνωρίσεως σε αυτόν και του ελαφρυντικού του προτέρου εντίμου βίου, πέραν της αοριστίας που περιέχει, καθώς δεν εξειδίκευσε περαιτέρω αυτόν ο πληρεξούσιος δικηγόρος του, είναι απορριπτέος σε κάθε περίπτωση, ως ουσιαστικά αβάσιμος καθόσον πέραν της γενικόλογης κατάθεσης του μάρτυρα υπεράσπισης, δεν αποδείχθηκε από άλλα στοιχεία αυτός, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότί μόνη η ύπαρξη λευκού ποινικού μητρώου δεν αποτελεί καθοριστικό στοιχείο για τον πρότερο έντιμο βίο αλλά συνεκτιμάται μαζί με τις λοιπές συνθήκες διαβίωσης και δράσης του κατηγορουμένου. Μετά ταύτα κήρυξε τον κατηγορούμενο ένοχο με τα ελαφρυντικά του 84 παρ 2β ΠΚ του ότι στην Πτολεμαϊδα, στις ημερομηνίες που αναφέρονται παρακάτω με περισσότερες από μία πράξεις που συνιστούν εξακολούθηση του ίδιου εγκλήματος από πρόθεση εξέδωσε επιταγές που δεν πληρώθηκαν από πληρωτή στον οποίο δεν είχε αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια κατά το χρόνο έκδοσης και της πληρωμής και συγκεκριμένα εξέδωσε τις παρακάτω επιταγές:
Αριθμός επιταγής Ημερομηνία έκδοσης Ποσού (ευρώ) Eπί της τράπεζας Ημερομηνία εμφάνισης Σε διαταγή ... 15-10-2009 50.000,00 € ALPHA BANK 15-10-2009 Π. ΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε.
... 15-10-2009 48.403,20 € Συνεταιριστική Δυτικής Μακεδονίας ΣΥΝ.ΠΕ. 16-10-2009 Π. ΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε.
... 20-10-2009 37.222,20 € Συνεταιριστική Δυτικής Μακεδονίας ΣΥΝ.ΠΕ.
21-10-2009 Π. ΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε. ... 31-10-2009 40.805,22 € Γενικής 2-11-2009 Π. ΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε.
... 15-11-2009 46.832,51 € Γενικής 16-11-2009 Π. ΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε.
Οι επιταγές όμως αυτές όταν εμφανίσθηκαν νόμιμα και εμπρόθεσμα για πληρωμή στην παραπάνω πληρώτρια τράπεζα δεν πληρώθηκαν από έλλειψη αντίστοιχων διαθέσιμων κεφαλαίων.
Με αυτά που δέχθηκε το δικαστήριο τόσο στο σκεπτικό, όσο και στο διατακτικό διέλαβε στην προσβαλλομένη απόφαση του την απαιτουμένη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αφού εκθέτει σ' αυτή με πληρότητα και σαφήνεια τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία απεδείχθησαν από την ακροαματική διαδικασία και συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος της εκδόσεως ακαλύπτου επιταγής, για το οποίο και καταδικάσθηκε ο αναιρεσείων κατηγορούμενος καθώς και τις αποδείξεις από τις οποίες συνήγαγε τα περιστατικά αυτά, καθώς και τους συλλογισμούς με βάση τους οποίους υπήγαγε τα περιστατικά αυτά στις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις των άρθρων 79 του Ν. 5960/1933 όπως ισχύει, χωρίς ούτε ευθέως, ούτε εκ πλαγίου να τις παραβιάσει με ελλιπή ή αντιφατική αιτιολογία. Ειδικότερα αναφέρει, την έκδοση από τον αναιρεσείοντα, των επιδίκων επιταγών, υπογραφεισών υπ' αυτού, ως και τον χρόνο εκδόσεως τους, την εμπρόθεσμη εμφάνιση των επιταγών προς πληρωμή και την μη πληρωμή τους, λόγω ελλείψεως διαθεσίμων κεφαλαίων, τη γνώση του κατηγορουμένου ότι στερούνταν διαθεσίμων κεφαλαίων προς πληρωμή των επιταγών κατά το χρόνο εκδόσεως και της πληρωμής, ενώ δεν ήταν αναγκαία η ιδιαίτερη αιτιολογία της γνώσεως αυτού αφού για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της ακάλυπτης επιταγής υποκειμενικώς αρκεί ο απλός δόλος ο οποίος εξυπακούεται ότι ενυπάρχει στην παραγωγή των περιστατικών που απαρτίζουν την αξιόποινη αυτή πράξη.
Συνεπώς οι σχετικοί από το άρθρο 510 παρ.1 Δ, Ε του Κ.Π.Δ. λόγοι της αιτήσεως αναιρέσεως περί ελλείψεως αιτιολογίας είναι αβάσιμοι και απορριπτέοι. Κατόπιν αυτών πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση στο σύνολο της και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (άρθρο 583 παρ. 1 ΚΠΔ) και στη δικαστική δαπάνη της παράστασης πολιτικώς ενάγουσας (άρθρ.176 και 183 ΚΠολΔ)
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 27-12-2012αίτηση του Ν. Ν. του Γ. κατοίκου ... περί αναιρέσεως της υπ' αριθ. 1251/2012 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Κοζάνης. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα εκ διακοσίων πενήντα (250) ευρώ και στη δικαστική δαπάνη της πολιτικώς ενάγουσας εκ πεντακοσίων (500) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 23 Απριλίου 2013.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 16 Μαΐου 2013.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ