Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Δασικά αδικήματα.
Περίληψη:
Παράνομη πρόκληση βλάβης στην κατά προορισμό χρήση δασικής έκτασης. Αναιρείται η απόφαση για μη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία.
Αριθμός 71/2009
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
ΣΤ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Εμμανουήλ Καλούδη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Αιμιλία Λίτινα, Ανδρέα Τσόλια, Ιωάννη Παπουτσή και Ανδρέα Δουλγεράκη-Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 2 Δεκεμβρίου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Βλάσση (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Πελαγίας Λόζιου, για να δικάσει τις αιτήσεις των αναιρεσειόντων-κατηγορουμένων 1)... και 2)...., που παρέστησαν με την πληρεξούσια δικηγόρο τους Ζωή Οικονομοπούλου, για αναίρεση της 3139/2007 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Κορίνθου, με συγκατηγορούμενο τον ....
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Κορίνθου, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και οι αναιρεσείοντες-κατηγορούμενοι, ζητούν την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στις από 28 και 29 Μαΐου 2008 αιτήσεις τους αναιρέσεως, οι οποίες καταχωρίστηκαν στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1083/2008.
Αφού άκουσε Την πληρεξούσια δικηγόρο των αναιρεσειόντων, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνουν δεκτές οι προκείμενες αιτήσεις αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 71 § 3 του Ν. 998/1979 "περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας", όπως (η παρ. 3) αντικαταστάθηκε με το άρθρο 46 § 2 Ν. 2145/1993, "όποιος εκχερσώνει παράνομα δάσος ή δασική έκταση, όποιος καλλιεργεί έκταση που έχει εκχερσωθεί παράνομα ή παραβλάπτει καθ' οιονδήποτε τρόπο την κατά προορισμό χρήση του δάσους ή δασικής εκτάσεως, καθώς και όποιος ενεργεί επί εκχερσωθείσης παράνομα εκτάσεως πράξεις διακατοχής, τιμωρείται με τις ποινές της παρ. 1 του παρόντος άρθρου (φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή από πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) μέχρι πέντε εκατομμύρια (5.000.000) δραχμές. Κατά το άρθρο 3 παρ. 1 ν. 998/1979, "ως δάσος νοείται πάσα έκτασις της επιφανείας του εδάφους, η οποία καλύπτεται εν όλω ή σποραδικώς υπό αγρίων ξυλωδών φυτών οιωνδήποτε διαστάσεων και ηλικίας αποτελούντων, ως εκ της μεταξύ των αποστάσεως και αλληλεπιδράσεων, οργανικήν ενότητα και η οποία δύναται να προσφέρει προϊόντα εκ των ως άνω φυτών εξαγόμενα ή να συμβάλλει εις την διατήρησιν της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας ή να εξυπηρετήσει την διαβίωσιν του ανθρώπου εντός του φυσικού περιβάλλοντος" και κατά την § 2 του ίδιου άρθρου "ως δασική έκτασις νοείται πάσα έκτασις καλυπτόμενη υπό αραιάς ή πενιχράς υψηλής ή θαμνώδους, ξυλώδους βλαστήσεως και δυναμένη να εξυπηρετήσει μίαν ή περισσοτέρας των εν προηγουμένη παραγράφω λειτουργιών". Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος, που προβλέπεται και τιμωρείται από την πρώτη από αυτές και που είναι υπαλλακτικώς μικτό, αφού προσδιορίζονται περισσότεροι τρόποι πραγματοποίησης του, απαιτείται η ύπαρξη δάσους ή δασικής εκτάσεως, όπως οι έννοιες τους προσδιορίζονται στις παρ. 1, 2 καl 3 του άρθρου 3 του ως άνω Ν. 998/1979 και ενέργεια του υπαιτίου επί της εκτάσεως από τις ως άνω αναφερόμενες. Προκύπτει, επίσης, ότι ο νόμος διαχωρίζει εννοιολογικώς το δάσος από τη δασική έκταση και προϋποθέτει για την ύπαρξη κάθε μορφής τη βεβαίωση ορισμένου είδους φυτών επί της επιφανείας του εδάφους. Το δικαστήριο, συνεπώς, που επιλαμβάνεται της κατηγορίας για παράνομη εκχέρσωση δάσους ή δασικής εκτάσεως ή της πρόκλησης βλάβης καθ' οιονδήποτε τρόπο της κατά προορισμό χρήσης του δάσους ή της δασικής έκτασης, οφείλει να ερευνήσει τη συνδρομή των ως άνω όρων, αφού, εάν ελλείπει έστω και ένας αποκλείεται η στοιχειοθέτηση του πιο εγκλήματος γιατί στοιχείο της αντικειμενικής υποστάσεως του ανωτέρω εγκλήματος είναι η παράνομη εκχέρσωση δάσους ή δασικής εκτάσεως, όπως οι έννοιες τους προσδιορίζονται στις παρ. 1 και 2 του άρθρου 3 του ίδιου νόμου, η καλλιέργεια της έκτασης που εκχερσώθηκε παράνομα, η πρόκληση βλάβης καθ' οιονδήποτε τρόπο της κατά προορισμό χρήσης του δάσους ή της δασικής έκτασης και η ενέργεια σε εκχερσωθείσα έκταση πράξεων διακατοχής. Στοιχείο της έννοιας του δάσους και της δασικής έκτασης δεν αποτελεί το ότι μπορεί να προσφέρουν προϊόντα εξαγόμενα από τα αναφερόμενα ανωτέρω φυτά ή να συμβάλλει στη διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας ή να εξυπηρετήσει τη διαβίωση του ανθρώπου μέσα στο φυσικό περιβάλλον. Oι ανάγκες αυτές, που είναι αυτονόητες υπό τις σημερινές συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπου, αποτέλεσαν το νομοθετικό λόγο προστασίας του δάσους και της δασικής έκτασης και είναι, ακριβώς, το αποτέλεσμα της προστασίας αυτής, μιας ισορροπίας που εντάσσεται στη γενικότερη προσπάθεια διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος, όπως είναι οι λίμνες και τα ποτάμια, oι παράκτιες περιοχές και η θάλασσα γενικότερα και η αποφυγή της ρύπανσης του ατμοσφαιρικού αέρα. Κατ' ακολουθίαν τα στοιχεία αυτά δεν είναι από εκείνα που συγκροτούν την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος. Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη από τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 ΚΠΔ, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 2 παρ. 5 Ν. 2408/1996 ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοίχ. Δ' ΚΠΔ λόγον αναιρέσεως, όταν αναφέρονται σ' αυτήν με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα προκύψαντα από την αποδεικτική διαδικασία πραγματικά περιστατικά στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, oι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόσθηκε. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό που αποτελούν ενιαίο σύνολο, αρκεί δε να αναφέρονται τα αποδεικτικά μέσα γενικώς και κατ' είδος τους, χωρίς να είναι ανάγκη να εκτίθενται τι προέκυψε από το καθένα χωριστά. Για την πληρότητα της αιτιολογίας σχετικά με το έγκλημα της παράνομης εκχέρσωσης δάσους ή δασικής εκτάσεως ή την πρόκληση βλάβης της κατά προορισμό χρήσης του δάσους ή της δασικής έκτασης, δεν απαιτείται να αναφέρεται στην απόφαση βάσει ποιας πράξεως ή αποφάσεως της Διοικήσεως η έκταση αυτή, επί της οποίας ο κατηγορούμενος προέβη στις ανωτέρω αξιόποινες πράξεις έχει χαρακτηρισθεί ως δασική, γιατί οποιαδήποτε έκταση της Ελληνικής Επικράτειας, δημόσια ή ιδιωτική που καλύπτεται από αραιά ή πενιχρή βλάστηση, αποτελεί δασική έκταση, ούτε άλλωστε απαιτείται ο καθ' όρια προσδιορισμός της εκχερσωθείσας εκτάσεως, εφόσον δεν ανακύπτει ζήτημα ταυτότητας της δασικής εκτάσεως. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από το συνδυασμό σκεπτικού και διατακτικού της προσβαλλομένης με αριθμό 3139/2007 αποφάσεως, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Κορίνθου, που δίκασε, ως Εφετείο, δέχθηκε μετά την αναιρετικά ανέλεγκτη εκτίμηση και αξιολόγηση των αναφερομένων αποδεικτικών μέσων τα εξής: Οι κατηγορούμενοι διέπραξαν την αξιόποινη πράξη για την οποία κατηγορούνται, ειδικότερα δε αποδείχτηκαν όλα τα πραγματικά περιστατικά που αναφέρονται στο διατακτικό, μαζί με το στοιχείο της υπαιτιότητας των κατηγορουμένων, που αναφέρεται επίσης σε αυτό. Επομένως πρέπει να κηρυχθούν ένοχοι οι κατηγορούμενοι του εγκλήματος του άρθρου 71 & 3 του Ν.998/79, που τέλεσαν κατά συναυτουργία στη θέση "..." στην κορυφή ... του Δημοσίου δάσους της περιφέρειας ... την 17-9-2002, καθόσον προέβησαν στη διάνοιξη δρόμου μήκους 2,2 χιλιομέτρων μέσα σε δημόσια δασική έκταση, παραβλάπτοντας έτσι την κατά προορισμό χρήση της δασικής έκτασης, η οποία είναι σπάνια για τα πουλιά της Ευρώπης. Περαιτέρω ο τρίτος κατηγορούμενος υπέβαλε τον αυτοτελή ισχυρισμό περί νομικής πλάνης, κατ' άρθρο 31 παρ.2 Ποινικού Κώδικα, ο οποίος πρέπει να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμος, καθόσον, όπως προκύπτει από την απολογία του ήταν Πρόεδρος Κοινότητας, έχει ανοίξει δρόμους και έχει φτάσει έως την περιοχή ... και συνεπώς γνώριζε όλη την περιοχή και την επίδικη, καθώς και το Δημόσιο χαρακτήρα αυτής, ήτοι του ότι επρόκειτο για δημόσιο δάσος". Με βάση τα ως άνω αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά δέχθηκε ότι στοιχειοθετείται σε βάρος των κατηγορουμένων η νομοτυπική μορφή του σ' αυτούς αποδιδόμενου εγκλήματος και στη συνέχεια κήρυξε ενόχους τους αναιρεσείοντες και τον μη ασκήσαντα αναίρεση ..., του ότι "Στη θέση ... (κορυφή ...) του δημοσίου Δάσους της περιφέρειας ..., την 17-9-2002 παρέβλαψαν παρανόμως την κατά προορισμό χρήση δασικής έκτασης. Συγκεκριμένα προέβησαν στη διάνοιξη δρόμου μήκους 2,2 χιλιομέτρων μέσα σε δημόσια δασική έκταση, παραβλάπτοντας έτσι την κατά προορισμό χρήση της δασικής αυτής έκτασης". Τέλος επέβαλε σε καθένα από αυτούς φυλάκιση ενός έτους και χρηματική ποινή 1500 ευρώ. Με αυτά που δέχθηκε όμως το δικαστήριο της ουσίας δεν διέλαβε στην προσβαλλομένη απόφαση του, ως προς την ενοχή των κατηγορουμένων, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, γιατί δεν εκθέτει εις αυτήν με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά τα πραγματικά περιστατικά που αποδείχθηκαν από την ακροαματική διαδικασία, τις αποδείξεις από τις οποίες πείστηκε για την ενοχή των κατηγορουμένων (αναιρεσειόντων) καθώς και τις σκέψεις, με τις οποίες υπήγαγε τα περιστατικά αυτά στην ουσιαστική ποινική διάταξη, που εφάρμοσε, αφού δεν παρατίθενται ο' αυτήν πραγματικά περιστατικά από τα οποία να προκύπτει η ιδιότητα της επίδικης έκτασης ως δάσους ή δασικής έκτασης, ενώ το σκεπτικό της απόφασης αυτής αποτελεί πιστή αντιγραφή του διατακτικού. Επομένως είναι βάσιμος ο από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Δ' ΚΠΔ λόγος των αναιρέσεων και πρέπει να γίνουν δεκτές oι αιτήσεις, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, στο σύνολο της, δηλαδή και ως προς τον μη ασκήσαντα αναίρεση, συγκατηγορούμενο των αναιρεσειόντων, ..., λόγω του επεκτατικού αποτελέσματος (άρθρο 469 του ΚΠΔ), να παραπεμφθεί δε η υπόθεση για νέα συζήτηση ενώπιον του ίδιου Δικαστηρίου, του οποίου η σύνθεση είναι εφικτή, από άλλους δικαστές.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί στο σύνολο της τη με αριθμό 3139/2007 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Κορίνθου και
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση ενώπιον του- ίδιου Δικαστηρίου, που θα συγκροτηθεί από άλλους Δικαστές, εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 16 Δεκεμβρίου 2008.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 13 Ιανουαρίου 2009.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ