Θέμα
Αγωγή αναγνωριστική, Αγωγή διεκδικητική, Νομή, Χρησικτησία έκτακτη.
Περίληψη:
Κατά το 560 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ. οι αναιρετικοί λόγοι κατά αποφάσεων που εκδίδονται επί αποφάσεων Ειρηνοδικείων και εφέσεως κατ΄ αυτών είναι περιοριστικός. 1045 και 974 ΑΚ. προϋποθέσεις έκτακτης χρησικτησίας και νομής. Φυσική εξουσία και διάνοια κυρίου. Πράξεις νομής 560 αρ. 1 Κ.Πολ.Δ. Προϋποθέσεις. Ο λόγος που στηρίζεται σε εσφαλμένη προϋπόθεση είναι απαράδεκτος. Ο λόγος, που υπό την επίφαση της παραβιάσεως κανόνα δικαίου, αποδίδει στην απόφαση έλλειψη αιτιολογιών, αποδίδει στην απόφαση έλλειψη νομίμου βάσεως, ήτοι την πλημμέλεια του αρ. 19 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ., με την οποία δεν πλήττονται αποφάσεως του Ειρηνοδικείου.
Αριθμός 1034/2014
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ιωάννη Σίδερη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Παναγιώτη Ρουμπή, Ερωτόκριτο Καλούδη, Αργύριο Σταυράκη και Ευγενία Προγάκη, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 19 Φεβρουαρίου 2014, με την παρουσία και της γραμματέως Αγγελικής Ανυφαντή, για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Μ. Φ. του Κ., κατοίκου ..., ο οποίος παραστάθηκε με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Δημήτριο Νινόπουλο.
Του αναιρεσιβλήτου: Κ. Κ. του Α., κατοίκου ..., ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Γεώργιο Ρέκα, με δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 20/3/2008 αγωγή του ήδη αναιρεσιβλήτου και τις από 23/9/2011 προτάσεις - ανταγωγή του ήδη αναιρεσείοντος και των Κ. και Γ. Φ., που δεν είναι διάδικοι στη δίκη αυτή, οι οποίες κατατέθηκαν στο Ειρηνοδικείο Ηρακλείου και συνεκδικάστηκαν. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 108/2012 του ίδιου Δικαστηρίου και 108/2013 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ηρακλείου. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από 25/6/2013 αίτησή του.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Η Εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Ευγενία Προγάκη ανέγνωσε την από 5/2/2014 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε να απορριφθεί η αίτηση.
Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αίτησης και την καταδίκη του αντιδίκου του στη δικαστική δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επειδή κατά το άρθρο 1045 ΑΚ για την κτήση της κυριότητας ακινήτου με έκτακτη χρησικτησία απαιτείται άσκηση νομής επί μια συνεχής εικοσαετίας. Εξάλλου από τη διάταξη του άρθρου 974 ΑΚ, που ορίζει ότι "όποιος απέκτησε τη φυσική εξουσία πάνω στο πράγμα είναι νομέας του, αν ασκεί την εξουσία αυτή με διάνοια κυρίου", συνάγεται ότι η νομή συγκροτείται από δύο στοιχεία το σωματικό (CORPUS) και το πνευματικό (ANIMUS DOMINI). Το μεν σωματικό εκδηλώνεται με τη φυσική εξουσίαση (κατοχή) του πράγματος κατά τρόπο που αποκλείει άλλον από αυτήν, το δε πνευματικό εξωτερικεύεται με τη μεταχείριση του πράγματος κατά τρόπο που προσιδιάζει σε κύριο αυτού. Ειδικότερα υπάρχει φυσική εξουσίαση, όταν ασκούνται πάνω στο πράγμα πράξεις που προσιδιάζουν στη φύση και τον προορισμό του, έτσι ώστε το πράγμα, κατά την αντίληψη των συναλλαγών, να θεωρείται ότι βρίσκεται κατά τρόπο σταθερό στη διάθεση του νομέα. Πράξεις νομής είναι και η εποπτεία, η επίβλεψη, η επίσκεψη, η καλλιέργεια, η παραχώρηση σε τρίτον με ή χωρίς αντάλλαγμα, η φύλαξη, η οριοθέτηση και καταμέτρηση, η περίφραξη κ.ά χωρίς παράλληλα να απαιτείται και ο ημερολογιακός προσδιορισμός των επί μέρους πράξεων, μέσα στο χρόνο της χρησικτησίας. Εξάλλου κατά των αποφάσεων των Ειρηνοδικείων, καθώς και των Πρωτοδικείων που εκδίδονται σε εφέσεις κατ' αποφάσεων των Ειρηνοδικείων, επιτρέπεται αναίρεση μόνο από τους λόγους που αναφέρονται στη διάταξη του άρθρου 560 Κ.Πολ.Δ. Οι λόγοι αυτοί , που είναι περιοριστικοί - NUMERUS CLAUSUS- είναι τέσσερεις και αντιστοιχούν προς τους λόγους των αριθμών 1, 2, 4, 5 και 7 του άρθρου 559, με τους οποίους όμως δεν ταυτίζονται απολύτως και συνεπώς είναι απαράδεκτοι οι άλλοι λόγοι αναιρέσεως που αναφέρονται στο άρθρο 559. Περαιτέρω κατά τη διάταξη του άρθρου 560 παρ. 1 του Κ.Πολ.Δ. αναίρεση κατά των προαναφερθεισών αποφάσεων επιτρέπεται αν παραβιάστηκε κανόνας ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών, αδιάφορο αν πρόκειται για νόμο ή έθιμο, ελληνικό ή ξένο, εσωτερικού ή διεθνούς δικαίου. Ευθεία παράβαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου υπάρχει αν αυτός δεν εφαρμόσθηκε, ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του, ή αν εφαρμόσθηκε ενώ δεν έπρεπε, καθώς και αν το δικαστήριο προσέδωσε στον εφαρμοστέο κανόνα έννοια διαφορετική από την αληθινή. Στην περίπτωση που το δικαστήριο έκρινε κατ' ουσίαν, η παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου κρίνεται ενόψει των πραγματικών περιστατικών που ανελέγκτως δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν το δικαστήριο της ουσίας και της υπαγωγής αυτών στο νόμο και ιδρύεται ο λόγος αυτός αναιρέσεως, αν οι πραγματικές παραδοχές της αποφάσεως καθιστούν φανερή την παραβίαση. Στην προκειμένη περίπτωση επί της από 20.3.2008 και με αυξ. αριθμό κατάθ. 156/15.4.2008 διεκδικητικής αγωγής του αναιρεσίβλητου στο Ειρηνοδικείο Ηρακλείου κατά του αναιρεσείοντος και των Κ. Φ. του Γ.. (πατέρα του) και Γ. Φ. του Κ. (αδελφού του) για εδαφική έκταση 29,11 τ.μ., που βρίσκεται στο Δήμο …και στην ειδικότερη θέση "…" ή "…", η οποία (αγωγή) στις 20.9.2011 συνεκδικάστηκε με ασκηθείσα με τις από 10.3.2010 προτάσεις του αναιρεσείοντος, ανταγωγή αναγνωριστική κυριότητος μεγαλύτερου ακινήτου (813,77 τ.μ.) στο οποίο, κατά των ανταγωγή, περιλαμβανόταν και το διεκδικούμενο από τον ενάγοντα - αναιρεσίβλητο εδαφοτεμάχιο, εκδόθηκε η υπ' αρίθμ. 108/2012 απόφαση του Πρωτοβαθμίου δικαστηρίου, που έκανε δεκτή την αγωγή εις βάρος του αναιρεσείοντα, ενώ την απέρριψε για τους λοιπούς εναγόμενους και υποχρέωσε τον αναιρεσείοντα σε απόδοση του επιδίκου εδαφοτεμαχίου των 29,11 τ.μ. και προσέτι απέρριψε την ανταγωγή του. Η απόφαση αυτή επικυρώθηκε με την προσβαλλόμενη, υπ' αριθμ. 108/2013, απόφαση του δικάσαντος, ως Εφετείου, Μονομελούς Πρωτοδικείου, γενομένου από αυτήν ανελέγκτως δεκτού όπως προκύπτει από την παραδεκτή επισκόπηση της ότι το επίδικο εδαφοτεμάχιο είναι τμήμα μεγαλύτερου ακινήτου, που ο πατέρας του ενάγοντα - αναιρεσιβλήτου είχε αποκτήσει παραγώγως με αγορά από τη Β. συζ. Κ. Γ. (συμβ. 914/1.11.1957) και ο οποίος το 1969 το παραχώρησε άτυπα στον αναιρεσίβλητο, ο οποίος απέκτησε την κυριότητα του με έκτακτη χρησικτησία ήδη από το 1989, αφού "έκανε διαρκή και ακώλυτη χρήση αυτού, με διάνοια κυρίου από της παραλαβής του (1969) μέχρι και σήμερα" (εννοεί μέχρι του χρόνου ασκήσεως της ένδικης από 20.3.2008 αγωγής) και ότι ο εναγόμενος, που είναι ιδιοκτήτης του προς ανατολάς ακινήτου, άρχισε από το 2003 να εισχωρεί στο ακίνητο του ενάγοντα και τελικά τον Φεβρουάριο του 2008 δια του πατέρα του "...τοποθέτησε συρματόπλεγμα και στύλους εντός του ακινήτου του ενάγοντος σε σχήμα "Γ" εισχωρώντας από ανατολή προς δύση και στη συνέχεια από νότο προς βορρά εντός του αδιαμόρφωτου επικλινούς τμήματος αυτού, εμβαδού 29,11 τ.μ. "και έτσι τον επέβαλε από το επίδικο, του οποίου αυτός πρέπει να αναγνωρισθεί κύριος και να του αποδοθεί. Με τον πρώτο λόγο της αναιρέσεως και με τη επίκληση της διατάξεως του αριθμού 1 του άρθρου 560 Κ.Πολ.Δ. αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η πλημμέλεια, ότι κατά παραβίαση του άρθρου 1045 ΑΚ, το ως Εφετείο δικάσαν Μονομελές Πρωτοδικείο δέχεται ότι ο αναιρεσίβλητος κατέστη κύριος του μεγαλύτερου ακινήτου του, στο οποίο περιλαμβάνεται και το επίδικο εδαφοτεμάχιο των 29,11 τμ, με έκτακτη χρησικτησία, γιατί το νεμήθηκε από το 1969 που του παραχωρήθηκε άτυπα από τον πατέρα του, μέχρι το 1989, χωρίς να προσδιορίζει το μήνα του αντίστοιχου έτους που άρχισε και συμπληρώθηκε η 20ετία, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αμφιβολία για τη συμπλήρωση της απαιτούμενης 20ετίας και να υφίσταται εντεύθεν ευθεία παραβίαση της επικαλουμένης διάταξης του άρθρου 1045 ΑΚ. Ο λόγος αυτός, κατά τις προεκτεθείσες παραδοχές της προσβαλλόμενης αποφάσεως στηρίζεται σε εσφαλμένη προϋπόθεση, καθόσον γίνεται δεκτό από αυτήν (προσβαλλόμενη) ότι ο χρόνος χρησικτησίας του περιλαμβάνοντος το επίδικο, μεγαλυτέρου ακινήτου, άρχισε το 1969 που αυτό παραχωρήθηκε άτυπα στον αναιρεσίβλητο και εξακολούθησε μέχρι του χρόνου ασκήσεως της ένδικης από 20.3.2008 αγωγής, ήτοι για χρόνο μεγαλύτερο της απαιτούμενης κατά το άρθρο 1045 ΑΚ εικοσατετίας, που ήδη είχε συμπληρωθεί το 1982. Δηλαδή οι παραδοχές της απόφασης αφορούν σε 39ετή νομή και καμμιά αμφιβολία δεν γεννιέται από την αναφορά του 1989 ως χρόνου συμπληρούντες την 20ετία, που απαιτείται για την πλήρωση του πραγματικού του άρθρου 1045 ΑΚ, αφού η άσκηση νομής συνεχίστηκε μέχρι το 2008. Ενόψει τούτων δεν στοιχειοθετείται η επικαλούμενη παραβίαση του άρθρου 1045ΑΚ και ο ερευνώμενος λόγος πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτος. Με τον δεύτερο λόγο της αναιρέσεως και με την επίκληση της ίδιας διατάξεως του άρθρου 1 του άρθρου 560 Κ.Πολ.Δ. και υπό την επίκληση της παραβιάσεως των διατάξεων των άρθρων 974 και 1046 (εννοεί 1045) ΑΚ, αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η πλημμέλεια ότι η προσβαλλόμενη απόφαση "αρκέστηκε στην παραδοχή ότι ο αναιρεσίβλητος νέμονταν το επίδικο ακίνητο με διάνοια κυρίου, χωρίς όμως και να αναφέρει παντάπασιν στο αιτιολογικό της τα πραγματικά περιστατικά, από τα οποία αποδεικνύονταν ότι το δικαστήριο της ουσίας είχε σχηματίσει απόλυτη δικανική πεποίθηση, περί του ότι ο αντίδικος, κατά τη φυσική εξουσίαση του επίδικου, είχε διάνοια κυρίου, ήταν βούληση εξουσιάσεως αυτού, ως νομέας του (χρησιδεσπόζων)". Ο λόγος αυτός, υπό το προεκτεθέν περιεχόμενο του είναι απαράδεκτος, καθόσον αποδίδει στην προσβαλλομένη απόφαση την έλλειψη νομίμου βάσεως, λόγω ανεπαρκών αιτιολογιών, ήτοι αποδίδει στην απόφαση την πλημμέλεια της διατάξεως του αριθμού 19 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ., με την οποία όμως, όπως αναφέρεται στη νομική σκέψη, δεν πλήττονται αποφάσεις, όπως η ένδικη, του έχει εκδοθεί επί εφέσεως κατ' αποφάσεως Ειρηνοδικείου. Ενόψει τούτων και ο λόγος αυτός καθώς και η αναίρεση, στο σύνολό της, πρέπει να απορριφθούν και να διαταχθεί η εισαγωγή στο Δημόσιο Ταμείο του κατατεθέντος παραβόλου, κατά το άρθρο 495 παρ.1 του Κ.Πολ.Δ., που προστέθηκε με το άρθρο 12 παρ. 2 του Ν. 4055/2012. Ο αναιρεσείων, ως ηττώμενος διάδικος, πρέπει να καταδικασθεί στη δικαστική δαπάνη του αναιρεσίβλητου (αρθρ. 176 και 183 Κ.Πολ.Δ.), όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 25.6.2013 αίτηση του Μ. Φ. του Κ., για αναίρεση της υπ' αριθμ. 108/2013 αποφάσεως του ως Εφετείου δικάσαντος Μονομελούς Πρωτοδικείου Ηρακλείου.
Διατάσσει να εισαχθεί στο Δημόσιο Ταμείο το κατατεθέν παράβολο.
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στη δικαστική δαπάνη του αναιρεσιβλήτου, την οποία ορίζει σε δύο χιλιάδες επτακόσια (2700) ευρώ.
Κρίθηκε, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, την 10 Απριλίου 2014.
Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, την 7 Μαΐου 2014.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ