Θέμα
Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος.
Περίληψη:
Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος. Ο σχετικός λόγος από το άριθ. 1 του άρθρου 560 Κ.Πολ.Δ. βάσιμος. Αναιρείται η προσβαλλόμενη απόφαση.
Αριθμός 102/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Βασίλειο Φούκα, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη (λόγω μη υπάρξεως Αντιπροέδρου στο Τμήμα), Δημήτριο Μαζαράκη, Νικόλαο Μπιχάκη, Ερωτόκριτο Καλούδη και Αργύριο Σταυράκη, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 5 Δεκεμβρίου 2012, με την παρουσία και της γραμματέως Αγγελικής Ανυφαντή, για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Α. Α. του Λ., κατοίκου …, που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Ανδρέα Στρούγγαρη.
Του αναιρεσίβλητου: Δ. Δ. του Ε., κατοίκου …, που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Βασίλειο Διαμαντή, με δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 10/1/2008 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος, που κατατέθηκε στο Ειρηνοδικείο Παραμυθιάς. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 13/2009 του ιδίου Δικαστηρίου και 21/2010 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσπρωτίας. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από 11/5/2010 αίτησή του και τους από 27/6/2011 προσθέτους λόγους.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης Νικόλαος Μπιχάκης ανέγνωσε την από 18/10/2011 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της υπό κρίση αίτησης αναιρέσεως και την απόρριψη των προσθέτων λόγων αναίρεσης.
Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αίτησης και των προσθέτων λόγων καθώς και την καταδίκη του αντιδίκου του στη δικαστική δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επειδή, σύμφωνα με το άρθρο 281 ΑΚ "η άσκηση δικαιώματος απαγορεύεται, εάν υπερβαίνει προφανώς τα όρια που επιβάλλουν η καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή ο κοινωνικός ή οικονομικός σκοπός του δικαιώματος". Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής για να θεωρηθεί η άσκηση του δικαιώματος ως καταχρηστική θα πρέπει η προφανής υπέρβαση των ορίων που επιβάλλουν η καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή ο κοινωνικός ή οικονομικός σκοπός του δικαιώματος να προκύπτει από την προηγηθείσα συμπεριφορά του δικαιούχου ή και των δικαιοπαρόχων του ή από την πραγματική κατάσταση που δημιουργήθηκε ή τις περιστάσεις που μεσολάβησαν ή από άλλα περιστατικά τα οποία χωρίς κατά νόμο να εμποδίζουν ή να επάγονται την απόσβεση του δικαιώματος καθιστούν μη ανεκτή την άσκηση του κατά τις περί δικαίου τις ηθικές αντιλήψεις του μέσου κοινωνικού ανθρώπου (Ολ. ΑΠ 17/1995 Ολ. ΑΠ 7/2002). Περαιτέρω από τη διάταξη του άρθρου 560 αριθ. 1 Κ.Πολ.Δ. προκύπτει, ότι ο λόγος αναίρεσης για ευθεία παράβαση ουσιαστικού κανόνα δικαίου ιδρύεται αν αυτός δεν εφαρμοστεί ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις της εφαρμογής του ή αν εφαρμοσθεί ενώ δεν έπρεπε, καθώς και αν εφαρμοσθεί εσφαλμένα, αντιστοίχως δε, όταν στην ελάσσονα πρόταση του νομικού συλλογισμού δεν εκτίθενται καθόλου πραγματικά περιστατικά ή όταν τα εκτιθέμενα δεν καλύπτουν όλα τα στοιχεία που απαιτούνται βάσει του πραγματικού κανόνα δικαίου για την επέλευση της απαγγελθείσας έννομης συνέπειας ή την άρνηση της. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση το Πολυμελές Πρωτοδικείο, που δίκασε ως Εφετείο, δέχτηκε τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά σχετικά με την ένσταση καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος. Ειδικότερα, αποδεικνύεται τόσο η ύπαρξη, στο πρόσωπο του εφεσίβλητου και των δικαιοπαρόχων του, μακρόχρονης αδράνειας ως προς τη διεκδίκηση του επιδίκου, καθώς αυτό νέμονταν ο εκκαλών και οι δικαιοπάροχοί του για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της πεντηκονταετίας, όσο και η ύπαρξη πρόσθετων ειδικών περιστάσεων, καθώς ο απώτερος δικαιοπάροχος του εκκαλούντος (Θ. Θ.) ουδέποτε απέβαλε τον απώτερο δικαιοπάροχο του εφεσίβλητου (Α. Τ.) από τη νομή του επιδίκου, αλλά νεμόταν αυτό εξ' αρχής (από τη διανομή των κλήρων) και υπό τα όμματα του πρώτου, ασκώντας επ' αυτού εμφανείς διακατοχικές πράξεις, ήτοι φυτεύοντας δένδρα και περιφράσσοντας αυτό, η δε νομή αυτή συνεχίστηκε αδιατάρακτη για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των πενήντα ετών, με συνέπεια να δημιουργηθεί στον εκκαλούντα η ακλόνητη πεποίθηση ότι, όχι απλώς δεν θα ασκηθεί το επίδικο δικαίωμα, αλλά ότι τέτοιο δικαίωμα δεν υφίσταται πραγματικά. Εξάλλου η ανατροπή της ανωτέρω παγιωμένης κατάστασης, που επιδιώκεται με την αγωγή, επάγεται δυσμενείς συνέπειες για τον εκκαλούντα, καθώς αυτός θα απωλέσει τη νομή του επιδίκου τμήματος γης μετά των επικειμένων αυτού (4 καρυδιές και 4 συκιές)." Ακολούθως το Πολυμελές Πρωτοδικείο, που δίκασε ως Εφετείο, δεχόμενο την έφεση του αναιρεσιβλήτου και ως βάσιμη κατ'ουσίαν, εξαφάνισε την εκκαλουμένη απόφαση (που είχε δεχθεί την ένδικη διεκδικητική αγωγή) και απέρριψε την αγωγή, κατά παραδοχή ως βάσιμης κατ'ουσίαν της ένστασης καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος. Με αυτά που δέχτηκε και έτσι που έκρινε το ως άνω δικαστήριο της ουσίας παρεβίασε ευθέως την ουσιαστικού δικαίου διάταξη του άρθρου 281 ΑΚ, αφού μόνη η αδράνεια του ενάγοντος-αναιρεσείοντος και των δικαιοπαρόχων του να διεκδικήσουν το επίδικο ακίνητο δεν είναι αρκετή για να καταστήσουν καταχρηστική την άσκηση του ενδίκου δικαιώματος ενώ οι ειδικές συνθήκες που αναφέρονται στην προσβαλλόμενη απόφαση δεν καθιστούν μη ανεκτή την άσκηση του ενδίκου δικαιώματος, καθώς και οι συνέπειες από την άσκηση του δεν είναι δυσβάσταχτες. Επομένως ο μοναδικός λόγος αναίρεσης του κυρίου δικογράφου της αίτησης αναίρεσης από τον αριθ.1 του άρθρου 560 ΚΠολΔ είναι βάσιμος.
Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω πρέπει η προσβαλλόμενη απόφαση να αναιρεθεί και να παραπεμφθεί η υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο συγκροτούμενο από άλλους δικαστές, εκτός από αυτούς που εξέδωσαν την αναιρουμένη απόφαση ( άρθρο 580 παρ.3 ΚΠολΔ). Τα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος πρέπει να επιβληθούν σε βάρος του ηττηθέντος αναιρεσιβλήτου (άρθρα 176 και 183 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την 21/2010 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσπρωτίας, που δίκασε ως Εφετείο.
Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές εκτός απ' αυτούς που εξέδωσαν την αναιρουμένη απόφαση.
Καταδικάζει τον αναιρεσίβλητο στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων πεντακοσίων (3.500) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 8 Ιανουαρίου 2013. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 23 Ιανουαρίου 2013.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ