Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Αναιρέσεων συνεκδίκαση, Αγορανομικός Κώδικας, Επεκτατικό αποτέλεσμα.
Περίληψη:
Καταδικαστική απόφαση για παράβαση του Αγορανομικού Κώδικα και ΠΔ 40/77. Συνεκδίκαση δύο αιτήσεων. Απόρριψη της πρώτης λόγω ερημοδικίας του αναιρεσείοντος. Αποδοχή λόγων αναιρέσεως της δεύτερης για έλλειψη αιτιολογίας και εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου. Αναιρεί και παραπέμπει. Επεκτατικό αποτέλεσμα.
Αριθμός 770/2010
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Θεοδώρα Γκοΐνη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο, Ιωάννη Παπαδόπουλο, Ιωάννη Γιαννακόπουλο και Βασίλειο Φράγγο - Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 20 Ιανουαρίου 2010, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αθανασίου Κατσιρώδη (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση των αναιρεσειόντων - κατηγορουμένων: 1) Χ1, που δεν παρέστη στο ακροατήριο, και 2) Χ2, που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Ελευθέριο Μοίρα, περί αναιρέσεως της 755/2009 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βέροιας.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Βέροιας, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή και οι αναιρεσείοντες - κατηγορούμενοι ζητούν την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στις από 3.9.2009 δύο αιτήσεις τους αναιρέσεως, οι οποίες καταχωρίστηκαν στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1539/2009.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του παραστάντος αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά, καθώς και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί ως ανυποστήρικτη η αίτηση αναιρέσεως του πρώτου αναιρεσείοντος και να γίνει δεκτή η αίτηση αναιρέσεως του δευτέρου.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Εισάγονται ενώπιον του Δικαστηρίου του Αρείου Πάγου οι από 3.9.2009 δύο αιτήσεις αναιρέσεως των Χ1 και Χ2, οι οποίες στρέφονται κατά της υπ' αριθ. 755/2009 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βεροίας και οι οποίες, ως συναφείς, πρέπει να συνεκδικασθούν.
Ι.- Κατά το άρθρο 513 παρ. 1 εδ. γ' ΚΠοινΔ, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κλητεύει τον αναιρεσείοντα και τους λοιπούς διαδίκους στο ακροατήριο του Δικαστηρίου του Αρείου Πάγου. Η κλήση αυτή γίνεται με επίδοση σύμφωνα με τα άρθρα 155-161 και μέσα στην προθεσμία του άρθρου 166 ΚΠοινΔ. Κατά το άρθρο 514 εδ. α' του ίδιου Κώδικα, εάν ο αιτών την αναίρεση δεν εμφανισθεί, η αίτησή του απορρίπτεται. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από το υπό ημερομηνία ... αποδεικτικό επιδόσεως του Αρχιφύλακα του Α.Τ. ..., ο αναιρεσείων Χ1 κλητεύθηκε από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου νόμιμα και εμπρόθεσμα, για να εμφανισθεί στη συνεδρίαση που αναφέρεται στην αρχή της απόφασης αυτής, πλην όμως δεν εμφανίσθηκε κατ' αυτήν και την εκφώνηση της υποθέσεως ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου. Κατά συνέπεια, η υπό κρίση αίτηση αναιρέσεως πρέπει να απορριφθεί και να επιβληθούν σ' αυτόν τα έξοδα (άρθρο 583 παρ. 1 ΚΠοινΔ), μολονότι άσκησε παραδεκτά αναίρεση ο συγκατηγορούμενός του Χ2, τα εκ της οποίας επωφελή αποτελέσματα επεκτείνονται και σ' αυτόν, όπως κατωτέρω θα εκτεθεί.
ΙΙ.- Κατά το άρθρο 15 του π.δ. 40/77, τα τρόφιμα, αναλόγως των αποτελεσμάτων των κτηνιατρικών επιθεωρήσεων βάσει της εν γένει υγιεινής και ποιοτικής καταστάσεως στην οποία αυτά ευρίσκονται και των όρων της ισχύουσας νομοθεσίας, χαρακτηρίζονται ως ακολούθως: α) κατάλληλα προς κατανάλωση, β) .........ε) ακατάλληλα προς κατανάλωση, ως μη πληρούντα τις διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας, κατά δε το άρθρο 22 του ιδίου π.δ., οι παραβαίνοντες τις διατάξεις αυτού τιμωρούνται κατά τις διατάξεις του ν. 248/1914. Επίσης, κατά το άρθρο 23β του άνω νόμου, όπως το εδάφιο προστέθηκε με το άρθρο 15 παρ. 3 του ν. 2732/1999, οι παραβάτες του παρόντος νόμου και των σε εκτέλεση αυτού εκδιδομένων προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών και χρηματική ποινή ενός εκατομμυρίου (1.000.000) δραχμών, τουλάχιστον. Περαιτέρω, κατά την ισχύουσα παρ. 1 του άρθρου 36 (μετά την κατάργηση της παρ. 2 του ίδιου άρθρου) του Αγορανομικού Κώδικα (ν.δ. 136/1946), για κάθε παράβαση των διατάξεων του διατάγματος αυτού και των "εις εκτέλεση αυτού διατάξεων", που γίνεται στα ξενοδοχεία φαγητού και ύπνου, τα εστιατόρια κάθε είδους και στα εκεί αναφερόμενα λοιπά καταστήματα, εργοστάσια και εργαστήρια, τιμωρούνται ως αυτουργοί "ο κύριος της επιχειρήσεως, ο διευθυντής και ο επόπτης του εστιατορίου ή ξενοδοχείου και λοιπών καταστημάτων, εργοστασίων, εργαστηρίων κλπ". Εξάλλου, κατά το άρθρο 30 παρ. 12 και 15 του ίδιου Κώδικα, τιμωρούνται με φυλάκιση ή με χρηματική ποινή ή και με τις δύο αυτές ποινές εκείνοι που παραβαίνουν τις εκδιδόμενες κατά τον Κώδικα αυτόν αγορανομικές και άλλες αστυνομικές διατάξεις που ρυθμίζουν αγορανομικά αντικείμενα, αν δε η παράβαση αυτή τελέσθηκε από αμέλεια επιβάλλεται φυλάκιση το πολύ έξι μηνών ή χρηματική ποινή, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 33 του ίδιου Κώδικα. Ενόψει αυτών, για να έχει η καταδικαστική, για παράβαση του ανωτέρω άρθρου 30 παρ. 12 και 15, απόφαση την επιβαλλόμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον εκ του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' ΚΠοινΔ λόγο αναιρέσεως, απαιτείται, εκτός άλλων, να αναφέρεται σ' αυτήν ότι ο κατηγορούμενος, κατά τον χρόνο τελέσεως της πράξεως, είχε μια από τις τρεις προαναφερθείσες ιδιότητες, καθώς και τα πραγματικά περιστατικά που αποδείχθηκαν και προσδίδουν σ' αυτόν μία από τις ιδιότητες αυτές, περαιτέρω δε να αναφέρεται το είδος της υπαιτιότητας του κατηγορουμένου που γίνεται δεκτό, αν, δηλαδή, αυτός τέλεσε την πράξη από δόλο ή από αμέλεια. Τέλος, κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' ΚΠοινΔ, λόγο αναιρέσεως της αποφάσεως αποτελεί και η εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Εσφαλμένη ερμηνεία τέτοιας διατάξεως υπάρχει όταν το δικαστήριο αποδίδει σ' αυτήν διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγματικά έχει, εσφαλμένη δε εφαρμογή συντρέχει όταν το δικαστήριο δεν έκανε σωστή υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών που δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν στη διάταξη που εφήρμοσε, αλλά και όταν η παραβίαση γίνεται εκ πλαγίου, πράγμα που συμβαίνει όταν στο πόρισμα της αποφάσεως, που περιλαμβάνεται στον συνδυασμό αιτιολογικού και διατακτικού και ανάγεται στα στοιχεία και την ταυτότητα του εγκλήματος για το οποίο πρόκειται, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής εφαρμογής του νόμου, οπότε η απόφαση στερείται νόμιμης βάσεως.
Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη υπ' αριθ. 755/2009 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βεροίας, που δίκασε κατ' έφεση, ο αναιρεσείων Χ2 κηρύχθηκε ένοχος, όπως και ο συγκατηγορούμενός του Χ1, για παραβάσεις του Αγορανομικού Κώδικα και του π.δ. 40/77, και τους επιβλήθηκε συνολική ποινή φυλακίσεως έξι μηνών και 20 ημερών, ανασταλείσα. Ειδικότερα, ο αναιρεσείων (όπως και ο συγκατηγορούμενός του) κηρύχθηκε ένοχος, διότι: "στο ..., στις 23-9-2006, ο μεν πρώτος κατηγορούμενος (Χ2), υπεύθυνος της εταιρίας με την επωνυμία "ΦΑΡΜΑ ΗΜΑΘΙΑΣ Α.Ε", ο δε δεύτερος κατηγορούμενος (Χ1), υπεύθυνος καντίνας, με έδρα το ...: Α. Έθεσαν στην κατανάλωση τρόφιμο ακατάλληλα, συγκεκριμένα, κατελήφθησαν ο πρώτος να διαθέτει στον ψυκτικό θάλαμο συντήρησης της καντίνας του, προς πώληση, λουκάνικα βάρους (40) κιλών σε διάφορες πλαστικές σακούλες, αγνώστου ιχνηλασιμότητας, τα οποία προμηθεύτηκε από τον δεύτερο κατηγορούμενο, με τα υπ' αριθ. ...και ... τιμολόγια, χωρίς να είναι συσκευασμένα και χωρίς να υπάρχει επ' αυτών σήμανση, τα οποία κρίθηκαν ακατάλληλα προς κατανάλωση. Β) Με πρόθεση παρέβησαν την υπ' αριθμ. 14/89 (άρθρο 35) Αγορανομική Διάταξη του Υπουργείου Εμπορίου, που ρυθμίζει αγορανομικά αντικείμενα και δημοσιεύθηκε νόμιμα. Ειδικότερα, έθεσαν προς πώληση προϊόντα, χωρίς να αναγράφονται σε αυτά οι προβλεπόμενες ενδείξεις με ευδιάκριτα και ανεξίτηλα γράμματα στην Ελληνική Γλώσσα, όπως η ονομασία πώλησης του τροφίμου, ο κατάλογος των συστατικών του, η ονομαστική ποσότητα του περιεχομένου, η χρονολογία ελάχιστης διατηρησιμότητας ή η χρονολογία ανάλωσης, το όνομα ή η εμπορική επωνυμία του παρασκευαστή ή του συσκευαστή και ο τόπος παραγωγής ή προέλευσης και συγκεκριμένα κατελήφθησαν να διαθέτουν προς πώληση στην καντίνα του 2ου κατηγορουμένου λουκάνικα βάρους 40 κιλών, χωρίς επί των συσκευασιών τους να αναγράφονται οι σχετικές ενδείξεις, καίτοι τούτο απαγορεύεσαι. Γ. Δεν συμμορφώθηκαν με τις γνωμοδοτήσεις και τις αποφάσεις της αρμόδιας χημικής υπηρεσίας, με τις οποίες καθορίζονται οι όροι που πρέπει να πληρούν τα προσφερόμενα στην κατανάλωση τρόφιμα και ποτά ως και τα αντικείμενα χρήσεως και οι όροι που πρέπει να τηρούνται κατά την κατεργασία και συντήρηση αυτών για φύλαξη της δημόσιας υγείας και αποφυγή απάτης των αγοραστών. Ειδικότερα, έθεσαν στην κατανάλωση την παραπάνω ποσότητα προσυσκευασμένων τροφίμων, λουκάνικων, χωρίς συσκευασία και χωρίς τις επισημάνσεις που ορίζονται από το άρθρο 11 του ΚτΠ". Όμως, ούτε στο διατακτικό, κατά τα ανωτέρω, ούτε στο σκεπτικό που είναι πιστή αντιγραφή του διατακτικού, αναφέρεται αν ο κατηγορούμενος αναιρεσείων Χ2, κατά τον ανωτέρω χρόνο τελέσεως των υπό στοιχεία Β και Γ πράξεων είχε μία από τις τρεις προαναφερθείσες ιδιότητες, δηλαδή του κυρίου της επιχειρήσεως ή του διευθυντή ή του επόπτη της άνω εταιρείας, ενώ μόνη η αναφερόμενη ιδιότητά του ως υπευθύνου της εταιρείας "ΦΑΡΜΑ ΗΜΑΘΙΑΣ ΑΕ" δεν μπορεί να θεμελιώσει ευθύνη του για τις άνω παραβάσεις της υπ' αριθ. 14/89 Αγορανομικής Διατάξεως του άρθρου 11 του ΚτΠ. Επομένως, η προσβαλλόμενη απόφαση δεν έχει την απαιτούμενη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία και συνακολούθως ο από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ πρώτος λόγος της αιτήσεως του ανωτέρω αναιρεσείοντος είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός.
Περαιτέρω, παρά το ότι η ανωτέρω υπό στοιχείο Γ πράξη τιμωρείται και από αμέλεια, δεν αναφέρεται ούτε στο σκεπτικό ούτε στο διατακτικό της προσβαλλομένης αποφάσεως αν ο αυτός αναιρεσείων τέλεσε την άνω πράξη από δόλο ή αμέλεια, με συνέπεια να μην έχει και εξ αυτού του λόγου η απόφαση την απαιτούμενη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, στερούμενη συγχρόνως κατά τούτο και νόμιμης βάσεως, αφού ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή όχι εφαρμογής της ανωτέρω ουσιαστικής ποινικής διατάξεως, του άρθρου 30 παρ. 12 του ν.δ. 136/46, που εφαρμόσθηκε, δεν είναι εφικτός. Τέλος, στην άνω απόφαση εμφιλοχώρησαν αντιφάσεις και ασάφειες, αφού στην αρχή του διατακτικού και του ταυτόσημου σκεπτικού, ο ανωτέρω αναιρεσείων - κατηγορούμενος φέρεται ως υπεύθυνος της "ΦΑΡΜΑ ΗΜΑΘΙΑΣ ΕΠΕ" (και ο δεύτερος κατηγορούμενος Χ1 ως υπεύθυνος καντίνας). Περαιτέρω, εξειδικεύοντας την ποινική τους ευθύνη, στην υπό στοιχείο Α πράξη, ο αυτός αναιρεσείων φέρεται τόσον στο σκεπτικό όσον και στο διατακτικό να διέθετε στον ψυκτικό θάλαμο της καντίνας του προς πώληση λουκάνικα .........τα οποία προμηθεύθηκε από τον δεύτερο κατηγορούμενο (Χ1). Τούτο δε, έχει ως συνέπεια να δημιουργεί ασάφεια και υπό ποία ιδιότητα τέλεσε τις λοιπές πράξεις, δηλαδή υπό την ιδιότητα του υπευθύνου της "ΦΑΡΜΑ ΗΜΑΘΙΑΣ ΕΠΕ" ή του υπευθύνου της καντίνας. Έτσι, η προσβαλλόμενη απόφαση στερείται νομίμου βάσεως και εξ αυτού του λόγου, αφού ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή όχι εφαρμογής των ανωτέρω ουσιαστικών ποινικών διατάξεων δεν είναι εφικτός. Επομένως, είναι βάσιμοι οι συναφείς, ε, του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Δ και Ε του ΚΠοινΔ, τρίτος κατά το ένα σκέλος του και τέταρτος, λόγοι της αιτήσεως του ως άνω αναιρεσείοντος. Πρέπει, μετά ταύτα, να αναιρεθεί ως προς αυτόν η προσβαλλόμενη απόφαση, παρελκούσης της έρευνας των λοιπών λόγων της αιτήσεως.
Το προαναφερθέν επωφελές αποτέλεσμα της αναιρέσεως του Χ2 πρέπει να επεκταθεί, κατ' άρθρο 469 ΚΠΔ, και στον συγκατηγορούμενό του, που καταδικάσθηκε για τις ίδιες πράξεις και του οποίου η αίτηση απορρίφθηκε, κατά τα ανωτέρω, ως ανυποστήρικτη, δεδομένου ότι ο τέταρτος λόγος περί αντιφάσεως και ασάφειας της προσβαλλομένης αποφάσεως δεν αρμόζει αποκλειστικά στο αναιρεσείοντα και να αναιρεθεί και ως προς αυτόν η προσβαλλόμενη απόφαση.
Ακολούθως, πρέπει, σύμφωνα με το άρθρο 519 του ΚΠοινΔ, να παραπεμφθεί η υπόθεση προς νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο που την εξέδωσε, του οποίου η συγκρότηση από άλλους δικαστές, εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως, είναι εφικτή.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Συνεκδικάζει τις από 3.9.2009 αιτήσεις - δηλώσεις των: 1) Χ1 και 2) Χ2, περί αναιρέσεως της 755/2009 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βέροιας.
Απορρίπτει την από 3 Φεβρουαρίου 2009 αίτηση του Χ1, περί αναιρέσεως της 755/2009 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βέροιας.
Καταδικάζει τον ανωτέρω αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα, εκ διακοσίων είκοσι (220) ευρώ.
Αναιρεί την υπ' αριθ. 755/2009 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βέροιας, ως προς τον αναιρεσείοντα Χ2.
Επεκτείνει το αποτέλεσμα της από 3.9.2009 αιτήσεως του αναιρεσείοντος Χ2 και στον Χ1.
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα 11 Μαρτίου 2010. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 21 Απριλίου 2010.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ