Θέμα
Αποζημίωση, Μίσθωση έργου.
Περίληψη:
Αξίωση αποζημίωσης λόγω πραγματικών ελαττωμάτων που οφείλονται σε υπαιτιότητα του εργολάβου. Ένσταση εργολάβου ότι ο εργοδότης ενέκρινε το έργο. Αντένσταση ενάγοντος εργοδότη ότι οι ελλείψεις του έργου δε μπορούσαν να διαγνωσθούν με κανονική εξέταση κατά την παραλαβή. Ένσταση παραγραφής και αντένσταση διακοπής της παραγραφής. Επιδότηση σεισμοπλήκτων από την Πολιτεία στα πλαίσια άσκησης κοινωνικής πολιτικής. Αποτελεί ωφέλεια που δεν τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με τη ζημία, αλλά οφείλεται σε άλλη αιτία και συνεπώς δε χωρεί συμψηφισμός της με τη ζημία που υπέστησαν οι ενάγοντες από υπαιτιότητα του εργολάβου. Αίτηση αναίρεσης. Λόγοι από το άρθρο 559 αριθ 1,8, και 19 ΚΠολΔ. Εκ πλαγίου παράβαση άρθρων 330,690, και 693 Α.Κ. Εσφαλμένη εφαρμογή άρθρου 298 Α.Κ. (Αναιρεί απόφαση 2934/2012 Εφετείου Αθηνών).
Αριθμός 74/2014
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α2' Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Αθανάσιο Κουτρομάνο, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Χρυσόστομο Ευαγγέλου, Γεράσιμο Φουρλάνο, Εμμανουήλ Κλαδογένη και Ιωσήφ Τσαλαγανίδη, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 14 Οκτωβρίου 2013, με την παρουσία και της γραμματέως Αικατερίνης Σιταρά, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Των αναιρεσειόντων-αναιρεσιβλήτων: Α. Γ. του Γ. και 2. Ι. Χ. του Β., κατοίκων ... οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από την πληρεξούσια δικηγόρο τους Αικατερίνη Ζερβομπεάκου.
Των αναιρεσιβλήτων-αναιρεσειόντων: 1.Θ. Κ. του Π. και 2. Ι. Ρ. συζύγου Θ. Κ., κατοίκων ..., από τους οποίους ο πρώτος εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο του Μαρία Ανδριοπούλου και η δεύτερη παραστάθηκε με την ίδια πιο πάνω πληρεξούσια δικηγόρο του.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 28-12-2004 αγωγή των ήδη αναιρεσιβλήτων, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 1975/2010 του ίδιου Δικαστηρίου και 2934/2012 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητούν α)οι αναιρεσείοντες-αναιρεσίβλητοι με την από 1-10-2012 αίτησή τους και β) οι ήδη αναιρεσίβλητοι- αναιρεσείοντες με την από 20-12-2012 αίτησή τους.
Κατά τη συζήτηση των αιτήσεων αυτών, που εκφωνήθηκαν από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο εισηγητής Αρεοπαγίτης Χρυσόστομος Ευαγγέλου, ανέγνωσε την από α) 3-10-2013 και β) 4-10-2013 εκθέσεις του, όπου με την πρώτη εισηγήθηκε να γίνουν δεκτοί οι δεύτερος και τρίτος από το άρθρο 559αριθ. 19 Κ.Πολ.Δ λόγοι του αναιρετηρίου και ο από το ίδιο άρθρο και αριθμό προτεινόμενος με την εισήγηση λόγος αναίρεσης, να απορριφθούν δε οι λοιποί λόγοι. και με την δεύτερη εισηγήθηκε την παραδοχή του δεύτερου από το άρθρο 559 αριθ. 1 ΚΠολΔ λόγου του αναιρετηρίου και την απόρριψη του πρώτου λόγου.
Οι πληρεξούσιοι των αναιρεσειόντων ζήτησαν την παραδοχή των αιτήσεων, οι πληρεξούσιοι των αναιρεσιβλήτων την απόρριψή τους, καθένας δε την καταδίκη των αντιδίκων τους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ενώπιον του παρόντος δικαστηρίου εκκρεμούν προς εκδίκαση η από 1-10-2012 αίτηση των Α. Γ. κ.λ.π. για αναίρεση της υπ' αριθμό 2934/2012 αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών και η αντίθετη από 20-12-2012 αίτηση των Θ. Κ. κ.λ.π. για αναίρεση της ίδιας αποφάσεως. Οι αιτήσεις αυτές είναι συναφείς και πρέπει να συνεκδικαστούν (άρθρο 246 ΚΠολΔ).
Η προσβαλλομένη απόφαση είναι αποτέλεσμα της ακόλουθης διαδικαστικής διαδρομής :Οι Θ. Κ. και Ι. Ρ.-Κ. άσκησαν κατά των Α. Γ. και Ι. Χ. ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών την από 28/12/2004 αγωγή, με την οποία, επικαλούμενοι την κατάρτιση και εκτέλεση συμβάσεων έργου με καθένα από τους εναγομένους που αφορούσε την εκπόνηση και εφαρμογή της μελέτης και την κατασκευή οικοδομής, ισχυρίστηκαν ότι η οικοδομή, η οποία και αποπερατώθηκε την 23/7/1992, υπέστη σοβαρές ζημιές από το σεισμό της 7/9/1999, οι οποίες οφείλονται αφενός σε σφάλματα της στατικής μελέτης και σε παρεκκλίσεις από αυτήν και αφετέρου σε κακοτεχνίες κατά την κατασκευή της οικοδομής και ότι για την αποκατάσταση των ζημιών δαπάνησαν το συνολικό ποσό των 94.694,80 ευρώ. Με βάση τα παραπάνω περιστατικά οι ενάγοντες ζήτησαν να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι να τους καταβάλλουν το ως άνω ποσό, εις ολόκληρον έκαστος, άλλως διαιρετώς και σε ίσα μέρη. Επί της ως άνω αγωγής εκδόθηκαν: 1) η με αριθμό 1975/2010 οριστική απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία δέχθηκε εν μέρει την αγωγή για το ποσό των 86.750 ευρώ και υποχρέωσε τους εναγομένους να καταβάλλουν στους ενάγοντες έκαστος το ποσό των 43.357 ευρώ και 3) η με αριθμό 2934/2012 οριστική απόφαση του Εφετείου Αθηνών, η οποία, κατόπιν παραδοχής της εφέσεως των εναγομένων, εξαφάνισε την προαναφερθείσα οριστική απόφαση του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου και δέχθηκε εν μέρει την αγωγή για το ποσό των 68.984 ευρώ, ήτοι για το ποσό των 34.492 ευρώ σε βάρος εκάστου από τους εναγόμενους και ήδη αναιρεσείοντες.
Επί της από 1-10-2012 αιτήσεως αναιρέσεως.
Με τον πρώτο από τον αριθ. 8 του άρθρου 559 ΚΠολΔ λόγο του αναιρετηρίου προβάλλεται η αιτίαση ότι το Εφετείο παρά τον νόμο έλαβε υπόψη πράγματα που δεν προτάθηκαν από τους αναιρεσίβλητους και συγκεκριμένα την από το άρθρο 692 Α.Κ. αντένσταση (κατά της ένστασης των εναγομένων ότι οι ενάγοντες ενέκριναν το έργο), ότι οι ελλείψεις του έργου δεν μπορούσαν να διαπιστωθούν με κανονική εξέταση κατά την παραλαβή του έργου. Όπως προκύπτει από την παραδεκτή επισκόπηση του δικογράφου της ένδικης αγωγής, οι ενάγοντες εκθέτουν σ' αυτήν, μεταξύ άλλων, που δεν ενδιαφέρουν τον αναιρετικό έλεγχο, τα εξής: "... Όταν συνέβη ο σεισμός της 7ης Σεπτεμβρίου 1999 το οικοδόμημα υπέστη σοβαρότατες βλάβες στον φέροντα οργανισμό (σκελετό - μπετά) οπόταν εμείς απευθυνθήκαμε στην πρώτη των εναγομένων παραπονούμενοι και ζητώντας να μας εξηγήσει πώς ήταν δυνατόν η οικοδομή μας να υποστεί τέτοιες μεγάλες βλάβες στον σκελετό που την κατέστησαν επικίνδυνη και ακατοίκητη. Τότε η πρώτη των εναγομένων μας δήλωσε ότι όλα διορθώνονται και ανέλαβε την εκπόνηση στατικής μελέτης επισκευής και την επίβλεψη της οικοδομής, την οποίαν στατική μελέτη θα παρέδιδε στο ΤΑΣ (Ταμείο Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων).... Πράγματι στις 18-9-2001 υπέγραψε την υπεύθυνη δήλωση παραίτησης στο Ταμείο αποκατάστασης σεισμοπλήκτων και εμείς αναθέσαμε στον Πολιτικό Μηχανικό την εκπόνηση της Στατικής Μελέτης Επισκευής και την κατάθεσή της εις το ΤΑΣ... Στη συνέχεια ο Πολιτικός Μηχανικός Σ. Σ. ανέλαβε την εκπόνηση της στατικής μελέτης επισκευής της οικοδομής μας και την κατάθεσή της στο Ταμείο Αποκαταστάσεως Σεισμοπλήκτων. Στην τεχνική του έκθεση που κατέθεσε διαπίστωσε ότι όλες οι βλάβες του φέροντα οργανισμού (μπετά) του κτιρίου μας οφείλονται : α) Σε σφάλματα της στατικής μελέτης, την εκπόνηση της οποίας είχαμε αναθέσει στην πρώτη εναγόμενη σε συνεργασία με τον δεύτερο εναγόμενο σύζυγό της ως διατηρούντων Τεχνικό Γραφείο στο οποίο απευθυνθήκαμε και συγκεκριμένα: 1) Σε επτά από τους δεκαέξι συνολικά στύλους της οικοδομής δεν επαρκούσαν οι διατομές τους σε υπόγειο, πυλωτή και πρώτο όροφο και συγκεκριμένα ... τα μεγέθη των στύλων Κ3, Κ7, Κ8, Κ9, ΚΙ0, ΚΙ3, Κ16 δεν είναι ορθά υπολογισμένα, καθόσον οι στύλοι Κ7, Κ8, Κ9, ΚΙ0 είχαν διατομή 30/30 στους ορόφους υπόγειο, πυλωτή, Α' όροφο, ο Κ3 είχε διατομή 45/30 και οι K13 και Κ16 διατομή 40130 στο υπόγειο, πυλωτή και Α' όρο, ενώ οι απαιτούμενες διατομές έπρεπε να είναι, σύμφωνα με την τεχνική έκθεση του μηχανικού Σ. Σ., οι εξής: Στον Κ3 στύλο η διατομή στο υπόγειο έπρεπε να είναι 60/35, στην πυλωτή 60/35 και στον Α' όροφο 50/35. Η διατομή του Κ7 στύλου έπρεπε να είναι 45/35 στο υπόγειο, 45/35 στην πυλωτή και 45/35 στον Α' όροφο. Η διατομή του Κ8 στύλου έπρεπε να είναι 45/35 στο υπόγειο, 45/35 στην πυλωτή και 40130 στον α' όροφο. Η διατομή του Κ8 στύλου έπρεπε να είναι 45/35 στο υπόγειο, 45/35 στην πυλωτή και 40/30 στον Α' όροφο. Η διατομή του Κ9 στύλου έπρεπε να είναι 45/30 στο υπόγειο, 45/30 στην πυλωτή και 45/30 στον Α' όροφο. Η διατομή του ΚΙ Ο στύλου έπρεπε να είναι 40135 στο υπόγειο, 40/35 στην πυλωτή και 40130 στον Α' όροφο. Η διατομή του K13 στύλου έπρεπε να είναι 55/35 στο υπόγειο, 55/35 στην πυλωτή και 55/30 στον Α' όροφο. Η διατομή του Κ16 στύλου έπρεπε να είναι 65/35 στο υπόγειο, 65/35 στην πυλωτή και 55/35 στον Α' όροφο. 2) Τα δοκάρια της πυλωτής και όλων των ορόφων είναι λάθος υπολογισμένα στους οπλισμούς και το λάθος συνίσταται στο ότι δεν είχαν υπολογισθεί φορτία στις άκρες των μπαλκονιών, και δεν ελήφθησαν υπ' όψιν τα τεράστια φορτία από τις τσιμεντένιες ζαρντινιέρες, με αποτέλεσμα οι οπλισμοί των δοκών 25/60 που προέβλεπε η μελέτη να είναι μηδενικοί και σε σίδερα και σε συνδετήρες. 3) Οι πλάκες που προέβλεπε η μελέτη έχουν πάχος 15 ή 16 εκατοστά αλλά το πάχος αυτό δεν ανταποκρίνεται στον έλεγχο της.... , καθόσον το πάχος των πλακών που ανταποκρίνεται στον έλεγχο της λυγηρότητας είναι τα 18 εκατοστά, επίσης δεν υπήρχαν ενισχύσεις σε θέσεις φορτίων των πλακών, καθόσον συμφώνως με τα ισχύοντα σε θέσεις φορτίων ή τοίχων προβλέπονται δοκοί, στην συγκεκριμένη μελέτη όμως υπήρχαν τοίχοι στα μέσα των πλακών για τους οποίους δεν είχε ληφθεί κανένας υπολογισμός στα φορτία τους με αποτέλεσμα να ρηγματωθούν όλες οι πλάκες οροφής του πρώτου ορόφου. β) Εκτός δε από τα ως άνω σφάλματα της στατικής μελέτης οι βλάβες στον φέροντα οργανισμό οφείλονται και σε κακοτεχνίες στην κατασκευή του σκελετού που ανέλαβε ως εργολάβος ο δεύτερος των εναγομένων από κοινού με τη πρώτη των εναγομένων σύζυγό του, ο οποίος εάν ήτο πτυχιούχος πολιτικός μηχανικός ή έστω χρησιμοποιούσε κάποιον πολιτικό μηχανικό θα μπορούσε άμεσα να δει και να διορθώσει τα λάθη και τις παραλείψεις της μελέτης, αλλά και αυτός λόγω της ελλείψεως των απαραιτήτων γνώσεων και της εγκληματικής του αμελείας δημιούργησαν από κοινού με την πρώτη των εναγομένων σύζυγό του τεράστια προβλήματα στον φέροντα οργανισμό του κτιρίου και συγκεκριμένα : Δημιούργησε ανισόπεδη θεμελίωση σε τρεις στάθμες (δηλαδή μία στάθμη στα 3.00 μέτρα για τα εσωτερικά υποστυλώματα και στο 1,40 για τα υποστυλώματα προς τις δύο άλλες όμορες δεξιά - αριστερά) ιδιοκτησίες, ήτοι τα ΚΙ, Κ6, Κ12 και Κ5, ΚΙ1, Κ17 σε τελείως επίπεδο οικόπεδο. Η μελέτη βέβαια ανέφερε θεμελίωση σε μία στάθμη, πράγμα αυτονόητο και αναγκαστικό για τέτοιο οικόπεδο αλλά ο δεύτερος των εναγομένων δεν την ακολούθησε και η επιβλέπουσα πρώτη των εναγομένων σύζυγός του δεν τον διόρθωσε. 2. Τοποθέτησε το υποστήλωμα Κ7 μετακινούμενο από την θέση που προεβλέπετο στην μελέτη κατά 30 εκατοστά από την στάθμη της θεμελίωσης και αντί να το ξηλώσει και να το κατασκευάσει στην σωστή θέση άρχισε να το μετακινεί στους ορόφους προς την θέση που υποδεικνύετο στη στατική μελέτη. Έτσι στο υπόγειο και στην πυλωτή απέχει 30 εκατοστά από την θέση του με αποτέλεσμα οι δοκοί να διασταυρώνονται εκτός του υποστηλώματος, στον πρώτο όροφο το μετακινεί κατά 10 εκατοστά με αποτέλεσμα να απέχει 20 εκατοστά από την προβλεπόμενη θέση, στον β' όροφο το μετακινεί άλλα 10 εκατοστά και στον γ' όροφο άλλα 10 εκατοστά φθάνοντας στην προβλεπόμενη από τη μελέτη θέση. 3. Τοποθέτησε τέσσερα θηριώδη τόξα από μπετόν στα τέσσερα ανοίγματα της εμπρόσθιας πλευράς χωρίς να αναφέρονται και να υπολογίζονται στην μελέτη. Η κατασκευή αυτών των τόξων δημιούργησε μεγάλη διαφοροποίηση της ακαμψίας τοπικά και σε σχέση με τους άλλους ορόφους και δημιούργησε κοντά υποστυλώματα. 4. Κατασκεύασε τεράστιες ζαρντινιέρες από μπετόν σε όλα τα μπαλκόνια των τριών ορόφων φορτίζοντας τα δοκάρια με μη προβλεπόμενα φορτία όπως και στους στύλους της προσόψεως ΚΙ, Κ2, Κ3, Κ4 και Κ5, ενώ δεν προεβλέποντο στην μελέτη τα φορτία των ζαρντινιέρων αυτών. 5. Κατασκεύασε κεκλιμένες στέγες στο δώμα από μπετόν φορτίζοντας τις δοκούς και τους στύλους με επιπλέον φορτία χωρίς ούτε αυτό να προβλέπεται στην μελέτη. 6. Τροποποίησε τις δοκούς της πυλωτής μειώνοντας τις διατομές τους από 25/60 σε 25/50 χωρίς αυτό να προβλέπεται στη στατική μελέτη. Τροποποίησε την διάταξη των δοκών Δ7, Δ20 και Δ26 στον ξυλότυπο οροφής της πυλωτής, ενώ ούτε αυτό προεβλέπετο στην μελέτη. 8. Δεν συνέδεσε τις πλάκες Π9 των κλιμακοστασίων μέσω των δοκών Δ 12, τις οποίες τοποθέτησε σε άλλες θέσεις, με αποτέλεσμα όλες οι πλάκες Π9 των κλιμακοστασίων να έχουν αποκοπεί από τον υπόλοιπο φορέα με αποτέλεσμα να απειλείται με κατάρρευση η μοναδική έξοδος διαφυγής εκ του κλιμακοστασίου. 9. Δημιούργησε αρμούς στον φέροντα οργανισμό που οφείλονται σε κακοτεχνίες που έκανε κατά τις σκυροδετήσεις και συγκεκριμένα σε θέσεις διακοπής εργασίας, όπως σε υποστυλώματα κάτωθεν από τα δοκάρια. Ένεκα όλων αυτών των ουσιωδών ελαττωμάτων, κακοτεχνιών και ελλείψεων, που υπάρχουν στο έργο και για τις οποίες αποκλειστικά υπαίτιοι είναι αμφότεροι οι εναγόμενοι, εργολάβοι του έργου, οι οποίοι ως διατηρούντες τεχνικό γραφείο στα Λιόσια ανέλαβαν την έκδοση της αδείας και την κατασκευή του έργου". Από το ως άνω περιεχόμενο της αγωγής προκύπτει σαφώς ότι οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι τα ελαττώματα και οι ελλείψεις του έργου ήταν τέτοιας φύσεως που μπορούσαν να διαγνωσθούν κατά την παράδοση του έργου μόνο από πολιτικό μηχανικό που διέθετε τεχνικές γνώσεις και μετά από επισταμένη έρευνα των εγκεκριμένων σχεδίων της οικοδομής και του έργου που κατασκευάστηκε και όχι από τους ίδιους που δεν είχαν τις ειδικές ως άνω επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις. Δηλαδή, εμμέσως, πλην σαφώς, επικαλούνται οι ενάγοντες, καθ' υποφοράν, την από το άρθρο 692 του Α.Κ. αντένσταση αδυναμίας των να διαπιστώσουν με κανονική εξέταση κατά την παράδοση του έργου τα αναφερόμενα στην αγωγή τους ελαττώματα και ελλείψεις. Το Εφετείο, που δέχθηκε ότι οι ενάγοντες επικαλούνται καθ' υποφοράν στην αγωγή τους την ως άνω αντένσταση, την οποία ερεύνησε και δέχθηκε ως βάσιμη, δεν έλαβε υπόψη του πράγματα που δεν προτάθηκαν και ο περί του αντιθέτου ερευνώμενος λόγος του αναιρετηρίου είναι αβάσιμος.
Κατά το άρθρο 559 αριθ. 19 ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται αν η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση και ιδίως αν δεν έχει καθόλου αιτιολογίες, ή έχει αιτιολογίες αντιφατικές ή ανεπαρκείς σε ζητήματα που ασκούν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Στην προκειμένη περίπτωση, το Εφετείο με την προσβαλλόμενη απόφασή του δέχθηκε τα εξής : "...Το έτος 1989, οι ενάγοντες ανέθεσαν στην πρώτη εναγομένη, η οποία ήταν πτυχιούχος μηχανικός του τμήματος Δομικών Έργων ΚΑΤΕΕ, την εκπόνηση μελέτης και τις ενέργειες για την έκδοση οικοδομικής άδειας για την ανέγερση τριώροφης οικοδομής σε οικόπεδο συγκυριότητάς τους, που βρίσκεται στη θέση "…" του Δήμου Άνω Λιοσίων - Αττικής, στην οδό … Μετά την εκπόνηση σχετικής μελέτης από την ως άνω εναγομένη, εκδόθηκε η υπ' αρ. 2460/1990 οικοδομική άδεια του πολεοδομικού γραφείου Αιγάλεω και κατόπιν, με το από 31-1-1992 έγγραφο ιδιωτικό συμφωνητικό που καταρτίσθηκε μεταξύ των εναγόντων ως εργοδοτών και του δευτέρου εναγομένου ως εργολάβου, οι ενάγοντες ανέθεσαν στον τελευταίο την κατασκευή (μέχρι το στάδιο των σκυροδεμάτων) της εν λόγω οικοδομής, η οποία θα αποτελούταν από υπόγειο, πυλωτή και τρεις ορόφους. Η ως άνω κατασκευή περατώθηκε και παραδόθηκε στους ενάγοντες, στις 23-7-1992, όμως στις 7-9-1999, εξαιτίας του ισχυρού σεισμού που συνέβη στην περιοχή της Αττικής, η οικοδομή, που βρισκόταν τότε στο στάδιο των τούβλων, υπέστη σοβαρότατες βλάβες (ρωγμές) στο φέροντα οργανισμό της (στις κολόνες, στα δοκάρια, στους τοίχους, στις πλάκες και στο κλιμακοστάσιο). Πιο αναλυτικά, υπέστη διαγώνιες ρωγμές στα τοιχώματα Κ2 και Κ15, οριζόντιες περιμετρικές ρωγμές στον πόδα και την κεφαλή των υποστυλωμάτων Κ6 και Κ12 με μερική αποδιοργάνωση των αντίστοιχων κόμβων, οριζόντιες ρωγμές στις κεφαλές των στύλων Κ10 και Κ16, ρωγμές σε όλους τους ορόφους, αποκόλληση των κλιμακοστάσιων από τον υπόλοιπο φορέα του κτιρίου, χιαστί ρωγμές σε τοίχους μεταξύ των στύλων Κ5-Κ6-Κ7 και πτώση της τοιχοποιίας μεταξύ των στηλών Κ1-Κ6- Κ12. Οι ζημιές αυτές οι οποίες επηρεάζουν δυσμενώς τη στατική επάρκεια της οικοδομής, οφείλονται α) σε σοβαρά σφάλματα της στατικής μελέτης που εκπόνησε η πρώτη εναγομένη και πιο συγκεκριμένα στο ότι επί του 40% περίπου των υποστυλωμάτων και (επί) του συνόλου σχεδόν των δοκών, ο διαμήκης οπλισμός καθορίσθηκε με εσφαλμένο τρόπο, στα υποστυλώματα δεν τηρήθηκε ο προβλεφθείς οπλισμός των οριζόντιων συνδετήρων, τα τοιχία του ανελκυστήρα δεν θεμελιώθηκαν όπως προβλεπόταν ενώ, τέλος, επήλθαν και συγκεκριμένες αλλαγές διατάξεως και διαστάσεων στα υποστυλώματα και τις δοκούς της πυλωτής. Ο ορθός καθορισμός των οπλισμών στα υποστυλώματα και τις δοκούς, θα είχε υποχρεώσει την (συντάκτρια της στατικής μελέτης) πρώτη εναγομένη σε επιλογή μεγαλύτερων διαστάσεων στις διατομές των μελών του φέροντος οργανισμού, οπότε, με την κατάλληλη προσαρμογή τους, από πλευράς διατάξεώς τους, στο σύνολο του φέροντος οργανισμού, για την καλύτερη κατανομή σε κάθε όροφο των σεισμικών δονήσεων και την από όλα αυτά απορρέουσα μικρότερη σχετική παραμόρφωση των ορόφων μεταξύ τους, που αφορά τις υποβαλλόμενες σ' αυτήν τοιχοποιίες, η σεισμική συμπεριφορά της οικοδομής θα ήταν σαφώς ευνοϊκότερη και β) σε κακοτεχνίες κατά την κατασκευή της οικοδομής και ειδικότερα 1. στη μη ύπαρξη θεμελίου των τοιχίων του ανελκυστήρα, παράλειψη που είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του ρόλου των τοιχίων αυτών απλώς σε εκείνο ενός τοίχου πληρώσεως μεταξύ των ορόφων, με αυτόματη όμως μείωση της ικανότητας παραλαβής της σεισμικής δόνησης και έμμεση επιβάρυνση των υπόλοιπων υποστυλωμάτων και 2. στη μη κατασκευή των υποστυλωμάτων Κ7 και Κ10 επί της ίδιας κατακόρυφου, όπως δηλαδή προέβλεπε η στατική μελέτη, αλλά (στην κατασκευή τους) με μετατόπιση από την ακριβή τους θέση, κυμαινόμενη από όροφο σε όροφο, με αποτέλεσμα να ξεφύγουν από τον κοινό κόμβο των C δοκών Δ5, Δ6 , Δ17. Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω αποδειχθέντα, αποκλειστικά υπαίτιοι για τις ζημιές που προκλήθηκαν στην οικοδομή από το σεισμό της 7-9-1999, είναι, έναντι των εναγόντων, αμφότεροι οι εναγόμενοι, οι οποίοι επέδειξαν αμέλεια συνιστάμενη στην έλλειψη της απαιτούμενης επιμέλειας και προσοχής κατά την εκτέλεση του έργου που τους ανατέθηκε και πιο ειδικά, η μεν πρώτη εναγομένη γιατί δεν εκπόνησε και δεν εφάρμοσε, ως μηχανικός, στατική μελέτη κατασκευής του κτιρίου με τον πλέον ενδεδειγμένο, επιστημονικώς και τεχνικώς, τρόπο, ο δε δεύτερος εναγόμενος γιατί προέβη, ως εργολάβος, στην κατασκευή της οικοδομής με τις προαναφερόμενες κακοτεχνίες και παρεκκλίσεις. Άρα, ο πέμπτος λόγος έφεσης των εναγομένων, με τον οποίο ισχυρίζονται ότι η πρώτη εναγομένη δεν ευθύνεται έναντι της πρώτης των εναγόντων, είναι αβάσιμος κατ' ουσία και απορριπτέος.... Όσον αφορά την προταθείσα από τους εναγομένους ένσταση παραγραφής ... αποδείχθηκε ότι το έργο, δηλαδή η μέχρι το στάδιο των σκυροδεμάτων κατασκευή της τριώροφης οικοδομής, που ανατέθηκε στους εναγόμενους, παραδόθηκε από αυτούς στους ενάγοντες στις 23-7-1992, άρα η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 693 ΑΚ δεκαετής παραγραφή της, ένεκα ελαττωμάτων του έργου, αξίωσης των εναγόντων (ως εργοδοτών) άρχισε την 24-7-1992. Όμως πριν τη συμπλήρωσή της (που θα επερχόταν στις 24-7-2002) και συγκεκριμένα στις 25-1-2002, οι ενάγοντες άσκησαν κατά των εναγομένων την από 25-1-2002 αγωγή αποζημιώσεως λόγω των ως άνω ελαττωμάτων του έργου, με το ίδιο ακριβώς (με την από 28-12-2004 αγωγή) περιεχόμενο, δηλαδή με την ίδια ιστορική και νομική βάση και ίδιο αίτημα, με την άσκηση δε αυτής της αγωγής, διακόπηκε, κατ' αρ. 261 ΑΚ, η δεκαετής παραγραφή του άρθρου 693 ΑΚ. Στη συνέχεια βέβαια, με την υπ' αρ, 5381/2004 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η αγωγή αυτή απορρίφθηκε τελεσίδικα για τυπικό λόγο (αοριστία), όμως μέσα σε έξι μήνες από την τελεσιδικία και συγκεκριμένα στις 23 -11- 2004, οι ενάγοντες άσκησαν την από 28-12-2004 αγωγή, συνεπώς η διακοπή της παραγραφής θεωρείται ότι επήλθε από την προηγούμενη (από 25-1-2002) αγωγή και γι' αυτό δεν έχει παραγραφεί η αξίωση των εναγόντων (άρθρα 693,247, 261, 263 παρ. 2 ΑΚ). Επομένως, η εκκαλουμένη απόφαση κατά ορθή εφαρμογή και ερμηνεία του νόμου και ορθή επίσης εκτίμηση των αποδείξεων, δέχθηκε ως βάσιμη την αντένσταση διακοπής της παραγραφής που πρότειναν οι ενάγοντες και απέρριψε ως αβάσιμη την ένσταση παραγραφής των εναγομένων". Με βάση τις άνω παραδοχές, το Εφετείο, αφού εξαφάνισε την εκκαλουμένη απόφαση, δίκασε την αγωγή, δέχθηκε μερικώς αυτήν και υποχρέωσε τους εναγομένους να καταβάλουν στους ενάγοντες, διαιρετώς, το ποσό των 68.984 ευρώ, στο οποίο προσδιόρισε τη συνολική ζημία των εναγόντων, δηλαδή έκαστος 34.492 ευρώ.
Έτσι που έκρινε το Εφετείο διέλαβε, αναφορικά με τα στοιχεία της υπαιτιότητας των εναγομένων στην πρόκληση της ζημίας και το χρόνο παράδοσης του έργου εκ μέρους της πρώτης εναγομένης, ασαφείς, ανεπαρκείς και αντιφατικές αιτιολογίες που καθιστούν ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο ως προς την ορθή ή μη εφαρμογή των κανόνων ουσιαστικού δικαίου των άρθρων 330, 690 και693 Α.Κ. Ειδικότερα: 1 ) Δέχεται τα ακόλουθα: "Οι ζημιές αυτές οι οποίες επηρεάζουν δυσμενώς τη στατική επάρκεια της οικοδομής, οφείλονται α) σε σοβαρά σφάλματα της στατικής μελέτης που εκπόνησε η πρώτη εναγομένη και πιο συγκεκριμένα στο ότι επί του 40% περίπου των υποστυλωμάτων και (επί) του συνόλου σχεδόν των δοκών, ο διαμήκης οπλισμός καθορίσθηκε με εσφαλμένο τρόπο, στα υποστυλώματα δεν τηρήθηκε ο προβλεφθείς οπλισμός των οριζόντιων συνδετήρων, τα τοιχία του ανελκυστήρα δεν θεμελιώθηκαν όπως προβλεπόταν ενώ, τέλος, επήλθαν και συγκεκριμένες αλλαγές διατάξεως και διαστάσεων στα υποστυλώματα και τις δοκούς της πυλωτής. Ο ορθός καθορισμός των οπλισμών στα υποστυλώματα και τις δοκούς, θα είχε υποχρεώσει την (συντάκτρια της στατικής μελέτης) πρώτη εναγομένη σε επιλογή μεγαλύτερων διαστάσεων στις διατομές των μελών του φέροντος οργανισμού, οπότε, με την κατάλληλη προσαρμογή τους, από πλευράς διατάξεώς τους, στο σύνολο του φέροντος οργανισμού, για την καλύτερη κατανομή σε κάθε όροφο των σεισμικών δονήσεων και την από όλα αυτά απορρέουσα μικρότερη σχετική παραμόρφωση των ορόφων μεταξύ τους, που αφορά τις υποβαλλόμενες σ' αυτήν τοιχοποιίες, η σεισμική συμπεριφορά της οικοδομής θα ήταν σαφώς ευνοϊκότερη και β) σε κακοτεχνίες κατά την κατασκευή της οικοδομής και ειδικότερα 1. στη μη ύπαρξη θεμελίου των τοιχίων του ανελκυστήρα, παράλειψη που είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του ρόλου των τοιχίων αυτών απλώς σε εκείνο ενός τοίχου πληρώσεως μεταξύ των ορόφων, με αυτόματη όμως μείωση της ικανότητας παραλαβής της σεισμικής δόνησης και έμμεση επιβάρυνση των υπόλοιπων υποστυλωμάτων και 2. στη μη κατασκευή των υποστυλωμάτων Κ7 και Κ10 επί της ίδιας κατακόρυφου, όπως δηλαδή προέβλεπε η στατική μελέτη, αλλά (στην κατασκευή τους) με μετατόπιση από την ακριβή τους θέση, κυμαινόμενη από όροφο σε όροφο, με αποτέλεσμα να ξεφύγουν από τον κοινό κόμβο των C δοκών Δ5, Δ6 , Δ17 ". Παρά ταύτα, δεν προσδιορίζει τα σφάλματα της στατικής μελέτης που εκπόνησε η πρώτη των εναγομένων, τα οποία συνετέλεσαν στις ζημιές που υπέστη η οικοδομή και ειδικότερα δεν προσδιορίζει: α) ποιός πρέπει να ήταν σύμφωνα με τις διατάξεις του οικοδομικού κανονισμού ο διαμήκης οπλισμός και ποίος προβλέφθηκε από τη μελέτη, β) ποίος ήταν ο προβλεφθείς οπλισμός των οριζόντιων συνδετήρων στα υποστυλώματα, ο οποίος δεν τηρήθηκε κατά την εφαρμογή της μελέτης, γ) ποιά ήταν η πρόβλεψη για τη θεμελίωση των τοιχίων του ανελκυστήρα και σε τι διέφερε πράγματι η θεμελίωσή τους, δ) ποιες ήταν οι συγκεκριμένες αλλαγές διατάξεως και διαστάσεων στα υποστυλώματα και στις δοκούς της πυλωτής, ε) σε τι συνίσταται ο ορθός καθορισμός των οπλισμών στα υποστυλώματα και τις δοκούς και με βάση ποιες τεχνικές εφαρμογές θα καθοριζόταν η ορθότητα των οπλισμών στα παραπάνω τμήματα του σκελετού της οικοδομής, στ) ποιες ήταν συγκεκριμένα οι μεγαλύτερες διαστάσεις στις διατομές των μελών του φέροντος οργανισμού της οικοδομής, που θα είχε υποχρεωθεί η πρώτη των εναγομένων να επιλέξει αν είχε υπάρξει ο ορθός καθορισμός των οπλισμών στα υποστυλώματα και τις δοκούς της οικοδομής και ζ) σε τι συνίσταται η κατάλληλη προσαρμογή από πλευράς διατάξεώς τους των διατομών των μελών του φέροντος οργανισμού, ώστε να επιτευχθεί καλύτερη κατανομή σε κάθε όροφο των σεισμικών δονήσεων και η σεισμική συμπεριφορά της οικοδομής να ήταν σαφώς ευνοϊκότερη, 2) Ενώ αρχικώς δέχεται ότι οι ενάγοντες ανέθεσαν στην πρώτη εναγομένη αποκλειστικά την εκπόνηση της μελέτης και τις ενέργειες για την έκδοση της οικοδομικής άδειας, στη συνέχεια δέχεται ότι ευθύνη για το σύνολο των ζημιών έχουν και δύο εναγόμενοι, η πρώτη διότι δεν εκπόνησε και δεν εφάρμοσε, ως μηχανικός, στατική μελέτη κατασκευής του κτιρίου με τον πλέον ενδεδειγμένο, επιστημονικώς και τεχνικώς, τρόπο, και ο δεύτερος εναγόμενος γιατί προέβη, ως εργολάβος, στην κατασκευή της οικοδομής με τις προαναφερόμενες κακοτεχνίες και παρεκκλίσεις, κατά την απόρριψη δε της ένστασης παραγραφής δέχεται ότι " το έργο, δηλαδή η μέχρι το στάδιο των σκυροδεμάτων κατασκευή της τριώροφης οικοδομής, που ανατέθηκε στους εναγομένους, παραδόθηκε από αυτούς στους ενάγοντες στις 23-7-1992". Δηλαδή, δέχεται, αντιφατικά, από τη μια ότι το έργο που ανέλαβε η πρώτη εναγομένη συνίστατο αποκλειστικά στην εκπόνηση της μελέτης και την έκδοση της οικοδομικής άδειας, και από την άλλη ότι η πρώτη εναγομένη είχε αναλάβει και την επίβλεψη εφαρμογής της μελέτης, από την μη ορθή εφαρμογή της οποίας δέχεται ότι προκλήθηκαν ζημιές, περαιτέρω δε ότι οι εναγόμενοι είχαν αναλάβει από κοινού και την μέχρι το στάδιο των σκυροδεμάτων κατασκευή της οικοδομής. Η ως άνω πλημμέλεια έχει ουσιώδη επίδραση αφενός στην έκταση της ευθύνης καθενός των εναγομένων με βάση τις ζημιές που οφείλονται στην παραβίαση των συμβατικών υποχρεώσεως καθενός οι οποίες και δεν προσδιορίζονται στην προσβαλλομένη απόφαση, και αφετέρου στον χρόνο έναρξης της παραγραφής της αξίωσης ως προς την πρώτη εναγομένη, διότι στην περίπτωση ευθύνης της τελευταίας και για την επίβλεψη και κατασκευή του έργου η παρατιθέμενη αιτιολογία ότι το έργο παραδόθηκε στις 23-7-1992 είναι επαρκής για τον υπολογισμό της έναρξης της παραγραφής, ενώ, σε περίπτωση ευθύνης αυτής μόνο για την εκπόνηση της μελέτης και την έκδοση της οικοδομικής άδειας, η αιτιολογία είναι ανεπαρκής, αφού δεν προσδιορίζεται ο χρόνος παράδοσης της μελέτης και της άδειας. Επομένως, οι δεύτερος και τρίτος υπό στοιχ. Α και Γ από το άρθρο 559 αριθ. 19 ΚΠοΔ λόγοι του αναιρετηρίου, με τους οποίους προβάλλονται οι ως άνω πλημμέλειες, καθώς και ο από το ίδιο άρθρο και αριθμό λόγος αναίρεσης που προτείνεται από τον Εισηγητή ( άρθρο 562 παρ. 4 ΚΠολΔ), είναι βάσιμοι.
Επί της από 20-12-2012αίτησης αναίρεσης.
Με τον πρώτο λόγο του αναιρετηρίου, υπό την επίκληση της αναιρετικής πλημμέλειας από το άρθρο 559 αριθ. 19 ΚΠολΔ, προβάλλεται η αιτίαση ότι το Εφετείο κατά πλημμελή εκτίμηση των προσαχθέντων εγγράφων αποδεικτικών στοιχείων δέχθηκε ως βάσιμη την ένσταση συμψηφισμού που είχαν προτείνει οι εναγόμενοι και ήδη αναιρεσίβλητοι και αφορούσε υπόλοιπο εργολαβικής αμοιβής των 13.089 ευρώ, ενώ απέρριψε τον ισχυρισμό των αναιρεσειόντων ότι αυτοί είχαν εξοφλήσει ολοσχερώς την εργολαβική αμοιβή. Ο λόγος αυτός είναι απαράδεκτος, διότι υπό την επίκληση της ως άνω αναιρετικής πλημμέλειας πλήττεται η ανεπίδεκτη αναιρετικού ελέγχου εκτίμηση των αποδείξεων (άρθρο 561 παρ.1 ΚΠολΔ). Κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 298 του Α.Κ. η αποζημίωση την οποία οφείλει ο υπόχρεος, περιλαμβάνει τη διαφορά μεταξύ της περιουσιακής καταστάσεως του ζημιωθέντος μετά την επέλευση του ζημιογόνου γεγονότος και εκείνης στην οποία θα τελούσε ο ζημιωθείς αν δεν συνέβαινε αυτό το γεγονός. Οσάκις από το ζημιογόνο γεγονός προκύπτει και ωφέλεια, που τελεί σε αιτιώδη σύνδεσμο προς αυτό, πραγματική ζημία είναι ό,τι υπολείπεται μετά την αφαίρεση της ωφέλειας (Α.Π. 537/2006). Τέτοιος σύνδεσμος δεν υπάρχει όταν ζημία και ωφέλεια στηρίζονται σε διαφορετική η καθεμία αιτία (Σ.τ.Ε. 2803/2007). Τούτο συμβαίνει και στην περίπτωση που η ωφέλεια στηρίζεται σε αυτοτελή από τον νόμο παροχή, η οποία αποβλέπει στην ενίσχυση του ζημιωθέντος (Α.Π 1236/1993) όπως είναι και η οικονομική ενίσχυση του ζημιωθέντος από το Κράτος σεισμοπλήκτου. Στην προκειμένη περίπτωση, το Εφετείο δέχθηκε ότι από τη ζημία που υπέστησαν οι ενάγοντες στην οικία τους, από υπαιτιότητα των εναγομένων εργολάβων, αυτοί (ενάγοντες) ωφελήθηκαν κατά το ποσό των 4.677 ευρώ, το οποίο εισέπραξαν από το Ελληνικό Δημόσιο ως επιδότηση σεισμοπλήκτων και το οποίο βρίσκεται σε αιτιώδη συνάφεια με τη ζημία. Με βάση την παραδοχή αυτή δέχθηκε ως βάσιμη την ένσταση των εναγομένων περί συνυπολογισμού κέρδους και ζημίας, αφαίρεσε από τη συνολική ζημία το ποσό της ωφέλειας και επιδίκασε στους ενάγοντες ως πραγματική ζημία τη διαφορά από 68.984 ευρώ. Έτσι που έκρινε το Εφετείο, παραβίασε με εσφαλμένη εφαρμογή τη διάταξη του άρθρου 298 του Α.Κ., κατά τον βάσιμο από το άρθρο 559 αριθ.1 ΚΠολΔ δεύτερο λόγο του αναιρετηρίου, διότι υπό τις άνω παραδοχές του η επιδότηση από το Ελληνικό Δημόσιο των εναγόντων ως σεισμοπλήκτων δεν τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με τη ζημία, δεν προκλήθηκε άμεσα απ' αυτήν, αλλά οφείλεται σε άλλη αιτία, ήτοι στην ενίσχυση των σεισμοπλήκτων από την Ελληνική Πολιτεία στα πλαίσια της άσκησης κοινωνικής πολιτικής, παροχή που δεν μπορεί να αποβεί σε όφελος των υπαιτίων της ζημίας. Σύμφωνα με τις ανωτέρω σκέψεις πρέπει να γίνουν δεκτές οι κρινόμενες αιτήσεις αναίρεσης, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη υπ' αριθ. 2934/2012 απόφαση του Εφετείου Αθηνών και να παραπεμφθεί η υπόθεση για περαιτέρω έρευνα στο ίδιο δικαστήριο, το οποίο θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές. Τα δικαστικά έξοδα πρέπει να συμψηφισθούν, λόγω της ισομερούς νίκης και ήττας κάθε πλευράς (άρθρα 178, 183 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αριθ. 2934/2012απόφαση του Εφετείου Αθηνών.
Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω έρευνα στο ίδιο δικαστήριο, το οποίο θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές.
Συμψηφίζει τα μεταξύ των διαδίκων δικαστικά έξοδα
Κρίθηκε και αποφασίστηκε στην Αθήνα στις 12 Νοεμβρίου 2013.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του στις 9 Ιανουαρίου 2014.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ