Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Αναίρεση μερική, Σωματική βλάβη από αμέλεια, Ψευδορκία μάρτυρα, Έγκληση.
Περίληψη:
Σωματικές βλάβες από αμέλεια (τροχαίο) οδηγού ΙΧΦ βυτιοφόρου αυτοκινήτου. Ψευδορκία μάρτυρος. Αυτεπάγγελτη και κατ’ έγκληση δίωξη της σωματικής βλάβης εξ αμελείας που τελείται κατά την οδήγηση οχήματος. Αναιρείται η προσβαλλόμενη καταδικαστική απόφαση για σωματική βλάβη εξ αμελείας που τελέστηκε κατά την οδήγηση οχήματος που εξυπηρετούσε την βιοποριστική μεταφορά πραγμάτων λόγω ελλείψεως αιτιολογίας, διότι δεν προσδιορίζεται το είδος των εκτελούμενων μεταφορών, ιδίως δε ότι ο κατηγορούμενος χρησιμοποιούσε το συγκεκριμένο αυτοκίνητο κυρίως και συνήθως για το μη προσδιοριζόμενο επάγγελμά του ως αναγκαίο μέσο βιοπορισμού. Απόρριψη αιτιάσεων που αφορούν την πράξη της ψευδορκίας μάρτυρος, ως αορίστων. Δεν προκύπτει ότι ο αναιρεσείων υπέβαλε οποιονδήποτε αυτοτελή ισχυρισμό σχετικά με την πράξη αυτή. Με τη διάταξη του άρθρου 227 παρ. 3 του ΠΚ εισάγεται δυνητικός λόγος απαλλαγής. Το δικαστήριο δεν υποχρεούται να αιτιολογήσει την απόφασή του περί μη εφαρμογής της διάταξης αυτής, αν δεν είχε υποβληθεί σχετικό αίτημα από τον κατηγορούμενο. Αναιρεί εν μέρει.
Αριθμός 1708/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
ΣΤ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Κωνσταντίνο Κούκλη, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη (κωλυομένου του Αντιπροέδρου Γεωργίου Σαραντινού), ο οποίος ορίσθηκε με την 57/1-4-2008 Πράξη του Προέδρου του Αρείου Πάγου, Βασίλειο Λυκούδη-Εισηγητή, Ανδρέα Τσόλια, Ιωάννη Παπουτσή και Νικόλαο Ζαΐρη, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 13 Μαΐου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Δημητρίου-Πριάμου Λεκκού (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Πελαγίας Λόζιου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου ...., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Νικόλαο Πετρίδη, περί αναιρέσεως της 3909/2007 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών. Το Τριμελές Εφετείο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του, διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενους ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 27 Σεπτεμβρίου 2007 αίτησή του, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1701/2007.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 315 του ΠΚ, στις περιπτώσεις των άρθρων 308 και 314 του ΠΚ, η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση. Δεν απαιτείται έγκληση (και συνεπώς η πράξη διώκεται αυτεπαγγέλτως) αν ο υπαίτιος της πράξεως του αρθρ. 314 ήταν υπόχρεος λόγω της υπηρεσίας του ή του επαγγέλματος του να καταβάλει ιδιαίτερη επιμέλεια ή προσοχή. Η οδήγηση οχήματος εμπίπτει στο προηγούμενο εδάφιο όταν εξυπηρετεί τη βιοποριστική μεταφορά επιβατών ή πραγμάτων. Στην περίπτωση του άρθρου 314, αν η πράξη τελέσθηκε κατά την οδήγηση οχήματος και δεν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής του δευτέρου εδαφίου του παρόντος (δηλαδή ιδιαίτερης επιμέλειας ένεκα του επαγγέλματος ή της υπηρεσίας του δράστη), η ποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως, ο εισαγγελέας όμως με διάταξή του απέχει από την ποινική δίωξη, αν ο παθών δηλώσει ότι δεν επιθυμεί την ποινική δίωξη του δράστη. Αν η δήλωση αυτή του παθόντος υποβληθεί μετά την άσκηση ποινικής διώξεως, το δικαστήριο παύει οριστικά αυτήν. Από την ανωτέρω διάταξη προκύπτει ότι, επί επελεύσεως σωματικής βλάβης σε τρίτον κατά την οδήγηση οχήματος που εξυπηρετεί τη βιοποριστική μεταφορά επιβατών ή πραγμάτων, η δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως. Κατά την έννοια του νόμου, όπως διαγράφεται και στην αιτιολογική έκθεση, η οδήγηση οχήματος συνιστά επάγγελμα όταν ο οδηγός του το χρησιμοποιεί ως βιοποριστικό μέσο για τη μεταφορά επιβατών ή πραγμάτων, δηλαδή όταν το όχημα, οποιασδήποτε κατηγορίας, αποτελεί κατά την κύρια και συνήθη χρήση του αμέσως ή εμμέσως αναγκαίο μέσο για βιοπορισμό. Όταν η σωματική βλάβη σε τρίτον προκλήθηκε κατά την οδήγηση αυτοκινήτου, το οποίο ο οδηγός του δεν το χρησιμοποιεί ως βιοποριστικό μέσο, κατά την παραπάνω έννοια πάλι η ποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως, λόγω της επικινδυνότητας του μηχανικού μέσου και της άμεσης ανάγκης συλλογής των αποδεικτικών στοιχείων. Παρέχεται όμως το δικαίωμα στον παθόντα, μετά την επέλευση της βλάβης, να δηλώσει ότι δεν επιθυμεί την ποινική δίωξη του δράστη. Υποκρύπτεται δηλαδή δικαίωμα εγκλήσεως, το οποίο υλοποιείται με την εκ των υστέρων δήλωση του παθόντος. Αποτέλεσμα της δηλώσεως αυτής είναι ότι ο αρμόδιος εισαγγελέας δεν ασκεί ποινική δίωξη, δεσμευόμενος από τη δήλωση του παθόντος. Αν έχει ασκηθεί η ποινική δίωξη και επακολουθήσει μετά ταύτα η δήλωση του παθόντος, το δικαστήριο οφείλει να παύσει οριστικά την ποινική δίωξη. Η δήλωση αυτή είναι απρόθεσμη και μπορεί να λάβει χώρα σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας είναι δε ουσιαστικού περιεχομένου, εφόσον καταλύει το δικαίωμα της πολιτείας προς περαιτέρω ενέργεια, με συνέπεια την αποχή του εισαγγελέα από την ποινική δίωξη ή την έκδοση αποφάσεως που παύει οριστικά την ποινική δίωξη. Επομένως, το δικαστήριο όταν προβάλλεται ή προκύπτει ότι έχει υποβληθεί δήλωση από τον παθόντα ότι δεν επιθυμεί την ποινική δίωξη του δράστη, οφείλει να κρίνει αιτιολογημένα, εάν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής της πιο πάνω διατάξεων του άρ. 315 παρ.1 του ΠΚ, δηλαδή, αν το ζημιογόνο όχημα εξυπηρετεί ή όχι βιοποριστική μεταφορά επιβατών ή πραγμάτων, κατά την παραπάνω έννοια, και σε αρνητική περίπτωση να παύσει οριστικά την ποινική δίωξη. Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη 3909/2007 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων Αθηνών, ο αναιρεσείων καταδικάστηκε σε συνολική ποινή φυλακίσεως επτά μηνών με τριετή αναστολή, για παράβαση των άρθρων 314 παρ. 1α, 315 παρ. 1 και 224 παρ.2 Π.Κ., διότι κρίθηκε, αφενός μεν, ότι ήταν υπαίτιος σωματικής βλάβης του Μ1 κατά την οδήγηση του ...... ΙΧΦ αυτοκινήτου, που τελέσθηκε στην ..... στις 2/1/2001 και, αφετέρου , διότι στην ...... εξεταζόμενος ως μάρτυρας ενώπιον αρμόδιας αρχής, σχετικά με το πιο πάνω τροχαίο ατύχημα, δήλωσε ότι δεν οδηγούσε αυτός το προαναφερόμενο όχημα, αλλά ο πατέρας του ...... . Όπως προκύπτει από τα πρακτικά της δίκης, ο κατηγορούμενος ισχυρίστηκε στο ακροατήριο ότι ο παθών Μ1 δήλωσε, ότι δεν επιθυμεί την ποινική του δίωξη για τις σωματικές βλάβες που φέρεται ότι του προξένησε κατά την οδήγηση του πιο πάνω αυτοκινήτου του, το οποίο δεν το χρησιμοποιούσε για βιοπορισμό. Το Δικαστήριο απέρριψε τον ισχυρισμό αυτό του κατηγο-ρουμένου, ως μη νόμιμο, με την αιτιολογία ότι η δήλωση του παθόντος ότι δεν επιθυμεί την ποινική δίωξη του κατηγορουμένου δεν ασκεί επιρροή στην άσκηση της ποινικής διώξεως, διότι σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 315 του ΠΚ, "η σωματική βλάβη που προκαλείται κατά την οδήγηση του αυτοκινήτου το οποίο εξυπηρετεί τη βιοποριστική μεταφορά πραγμάτων, όπως το οδηγούμενο από τον κατηγορούμενο ιδιωτικής χρήσεως φορτηγό αυτοκίνητο, διώκεται αυτεπαγγέλτως, ανεξάρτητα από το αν ο οδηγός είναι κύριος αυτού". Έτσι που έκρινε όμως το δικαστήριο δεν διέλαβε στην απόφασή του την από το Σύνταγμα και το νόμο απαιτούμενη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία για το κρίσιμο περιστατικό που δέχθηκε, ότι, δηλαδή, το ζημιογόνο αυτοκίνητο εξυπηρετούσε τη βιοποριστική μεταφορά πραγμάτων, προκειμένου να αποκρούσει ως άνευ εννόμου επιρροής τη δήλωση του παθόντος. Τούτο δε, διότι δεν αναφέρει καθόλου από ποια περιστατικά και στοιχεία συνήγαγε την κρίση του αυτή, ούτε προσδιορίζει το είδος των εκτελούμενων μεταφορών και ιδίως ότι το συγκεκριμένο αυτοκίνητο το χρησιμοποιούσε ο κατηγορούμενος, κυρίως και συνήθως για το επάγγελμα του (το οποίο επίσης δεν προσδιορίζει) ως αναγκαίο μέσο βιοπορισμού. Τα περιστατικά αυτά, ενόψει της παραδοχής του δικαστηρίου ότι ο παθών δήλωσε ότι δεν επιθυμεί την ποινική δίωξη του δράστη, ήταν αναγκαία για να θεμελιώσουν το αυτεπάγγελτο της ποινικής διώξεως, άλλως το δικαστήριο όφειλε να παύσει οριστικά την ποινική δίωξη. Κατ' ακολουθία και κατά παραδοχή ως βάσιμου του σχετικού πρώτου λόγου της αιτήσεως του κατηγορουμένου, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' του ΚΠΔ, όπως αυτός εκτιμάται από το όλο περιεχόμενο αυτού, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, κατά το μέρος αυτής που κήρυξε ένοχο τον κατηγορούμενο για την πράξη της σωματικής βλάβης του παθόντος Μ1.
ΙΙ. Με τον δεύτερο λόγο αναίρεσης ο αναιρεσείων προβάλλει τις αιτιάσεις ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν έλαβε υπόψη, όπως κατά λέξη αναφέρει, "όχι μόνο τον προταθέντα ισχυρισμό μου τον αναφερόμενο στο αδίκημα της ψευδορκίας κατ' άρθρο 224 παρ. 2 και τη προϋπόθεση άρσης της άδικης εγκληματικής ενέργειας που θέτει η διάταξη του άρθρου 227 παρ. 3, αλλά και την ίδια τη διάταξη ούτε φυσικά το ότι ζήτησα συγγνώμη και το γεγονός ότι κατά τη τέλεση του αδικήματος ήμουν σε νεαρή ηλικία και φοβήθηκα τις συνέπειες της πράξης μου". Οι αιτιάσεις αυτές είναι απορριπτέες, προεχόντως, ως αόριστες, αφού δεν προσδιορίζεται το περιεχόμενο των συγκεκριμένων ισχυρισμών που προέβαλε ο κατηγορούμενος αναιρεσείων ενώπιον του εκδόντος την καταδικαστική, για την πράξη της ψευδορκίας μάρτυρος, απόφαση του δευτεροβαθμίου Δικαστηρίου. Ανεξαρτήτως αυτού, από τα πρακτικά της δίκης δεν προκύπτει ότι ο αναιρεσείων υπέβαλε οποιονδήποτε αυτοτελή ισχυρισμό, σχετικά με την πράξη της ψευδορκίας και το Δικαστήριο δεν του απάντησε. Τέλος, σχετικά με την αναφερόμενη από τον αναιρεσείοντα διάταξη του άρθρου 227 παρ. 3 του ΠΚ, η οποία ορίζει ότι, αν ο υπαίτιος των πράξεων των άρθρων 224 παρ.2 και 225 του Ποινικού Κώδικα τις τέλεσε για να αποφύγει ποινική ευθύνη είτε δική του είτε κάποιου από τους οικείους του το Δικαστήριο μπορεί να τον απαλλάξει από κάθε ποινή, πρέπει να παρατηρηθεί ότι η διάταξη αυτή εισάγει δυνητικό λόγο απαλλαγής του κατηγορουμένου και για την πράξη του άρθρου 224 παρ.2 ( ψευδορκία μάρτυρα) και, συνεπώς, το δικαστήριο δεν υποχρεούται να αιτιολογήσει την απόφασή του περί μη εφαρμογής της διάταξης αυτή , λαμβανομένου μάλιστα υπόψη ότι, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της δίκης, δεν είχε υποβληθεί σχετικό αίτημα από τον κατηγορούμενο αναιρεσείοντα.
ΙΙΙ. Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω και μετά την παραδοχή ως βάσιμου του πρώτου λόγου αναιρέσεως, που αφορά την πράξη της σωματικής βλάβης από αμέλεια και την απόρριψη του δευτέρου λόγου της κρινόμενης αιτήσεως, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, μόνο κατά το μέρος αυτής που κήρυξε ένοχο τον κατηγορούμενο για την πρώτη πράξη, καθώς και κατά την περί συνολικής ποινής διάταξή της και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο δικαστήριο ( άρθ. 519 ΚΠΔ), αφού είναι δυνατή η συγκρότησή του από άλλους δικαστές εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως,
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί εν μέρει την 3909 /2007 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων Αθηνών, μόνο κατά το μέρος αυτής που κήρυξε ένοχο τον κατηγορούμενο για την πράξη της σωματικής βλάβης από αμέλεια και κατά την περί συνολικής ποινής διάταξή της.
Παραπέμπει την υπόθεση κατά το αναιρούμενο μέρος της, για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Απορρίπτει κατά τα λοιπά την από 27-9-2007 αίτηση αναίρεσης του ..... για αναίρεση της 3909/2007 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου (Πλημμελημάτων) Αθηνών.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 12 Ιουνίου 2008. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 27 Ιουνίου 2008.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ