Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Δασικά αδικήματα.
Περίληψη:
Κατασκευή μανδροτοίχου εντός ιδιωτικού άλσους, που είχε κηρυχθεί αναδασωτέα έκταση, χωρίς άδεια της Δικαστικής Αρχής (άρθρ. 71 παρ. 1 Ν. 998/1979 - έννοια άρθρ. 70 και 71 Ν. 998/1979). Βάσιμος ουσία ο από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ και Ε του ΚΠΔ λόγος αναιρέσεως για έλλειψη ειδικής αιτιολογίας και για εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή ουσιαστικών ποινικών διατάξεων λόγω ασαφειών και αντιφάσεων. Αναιρεί και παραπέμπει.
Αριθμός 1608/2009
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α' Ποινικό Τμήμα Διακοπών
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Δημήτριο Μαζαράκη, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη, ως αρχαιότερο μέλος της συνθέσεως, Παναγιώτη Ρουμπή, Ανδρέα Δουλγεράκη, Κωνσταντίνο Φράγκο-Εισηγητή και Γεώργιο Αδαμόπουλο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 3 Ιουλίου 2009, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Δημητρίου-Πριάμου Λεκκού και της Γραμματέως Ευδοκίας Φραγκίδη, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου ..., κατοίκου ...., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Δημήτριο Κλειδαρά, περί αναιρέσεως της 2185/2008 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ναυπλίου.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Ναυπλίου, με την ως άνω απόφασή του, διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 7 Απριλίου 2009 αίτησή του, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 674/2009.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 70 παρ. 1 του ν. 998/1979 "περί προστασίας των δασών και των δασικών εκτάσεων της χώρας", όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 29 παρ. 1 του ν. 2081/1995, ορίζεται, "όποιος εκχερσώνει, υλοτομεί αποψιλωτικά ή καλλιεργεί έκταση δημόσια ή ιδιωτική που κηρύχθηκε αναδασωτέα, τιμωρείται...". Περαιτέρω, κατά το άρθρο 38 παρ.1 του ίδιου νόμου (998/1979),ορίζεται," κηρύσσονται υποχρεωτικώς ως αναδασωτέα τα δάση και οι δασικές εκτάσεις, ανεξαρτήτως της ειδικωτέρας κατηγορίας αυτών ή της θέσεως στην οποίαν βρίσκονται, εφόσον ταύτα καταστρέφονται ή αποψιλούνται συνεπεία πυρκαϊάς ή παρανόμου υλοτομίας κλπ", κατά δε το άρθρο 41 παρ. 1, ορίζεται, " η κήρυξη εκτάσεων ως αναδασωτέων ενεργείται δι' αποφάσεως του οικείου Νομάρχη, καθοριζούσης σαφώς τα όρια της εκτάσεως η οποία κηρύσσεται αναδασωτέα και συνοδευομένης υποχρεωτικώς υπό σχεδιαγράμματος, το οποίον δημοσιεύεται εν φωτοσμικρύνσει μετά της αποφάσεως στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως". Επομένως, στην απόφαση που καταδικάζει για παράβαση του άρθρου 70 παρ. 1 του ν. 998/1979, πρέπει να αναφέρονται η απόφαση του Νομάρχη, το σχετικό σχεδιάγραμμα και η δημοσίευση αυτών στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Περαιτέρω, κατ'άρθρο 71 παρ.1 του ιδίου ως άνω νόμου 998/1979, όπως αντικ. με άρθρο 46 παρ.1 του ν. 2145/1993, ορίζεται, "εργολάβοι, υπεργολάβοι, κατασκευαστές, οι εντολείς τους και κάθε τρίτος που επιχειρεί, άνευ δικαιώματος ή καθ'υπέρβαση των υπό του παρόντος νόμου προβλεπομένων εξαιρέσεων, την ανέγερση οποιουδήποτε κτίσματος ή κατασκευάσματος, οριστικής ή προσωρινής μορφής ή πραγματοποιεί οποιασδήποτε φύσεως εγκατάσταση, εντός δάσους ή δασικής εκτάσεως, δημόσιας ή ιδιωτικής, τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και με χρηματική ποινή...".
Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη από τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ.3 του Συντάγματος και 139 ΚΠοινΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Δ' ΚΠοινΔ λόγο αναιρέσεως, όταν αναφέρονται σ' αυτήν με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα προκύψαντα από την αποδεικτική διαδικασία πραγματικά περιστατικά, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του Δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόσθηκε. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό, που αποτελούν ενιαίο σύνολο, αρκεί δε να αναφέρονται τα αποδεικτικά μέσα γενικώς και κατ' είδος τους, χωρίς να είναι ανάγκη να εκτίθενται τι προέκυψε από το καθένα χωριστά. Για την πληρότητα της αιτιολογίας σχετικά με το έγκλημα της παραβάσεως του άρθρου 70 παρ.1, δεν απαιτείται να αναφέρεται στην απόφαση βάσει ποιας πράξεως ή αποφάσεως της Διοικήσεως η έκταση αυτή, επί της οποίας ο κατηγορούμενος προέβη στις ανωτέρω αξιόποινες πράξεις, έχει χαρακτηρισθεί ως δασική, γιατί οποιαδήποτε έκταση της Ελληνικής Επικράτειας, δημόσια ή ιδιωτική που καλύπτεται από αραιά ή πενιχρή βλάστηση οποιασδήποτε διαπλάσεως και ειδικότερα, από δασικά είδη αείφυλλων, πλατύφυλλων (κουμαριές, σχοίνους, ρείκια, κλπ), χαρακτηρίζεται ως δασική από το άρθρο 3 παρ.2 Ν. 998/79. Ούτε άλλωστε απαιτείται ο καθ' όρια προσδιορισμός της εκχερσωθείσας εκτάσεως, εφόσον δεν ανακύπτει ζήτημα ταυτότητας της δασικής εκτάσεως. Η ανέγερση δε οποιουδήποτε κτίσματος ή κατασκευάσματος εντός εκτάσεως κηρυχθείσας ως αναδασωτέας, δεν τιμωρείται κατά το άνω άρθρο 70 και είναι ανέγκλητη ποινικά, ενώ τιμωρούνται κατά το άρθρο 71 παρ.1,3 του ν. 998/1979, οι άνω κατασκευές εντός δάσους ή δασικής εκτάσεως, δημόσιας ή ιδιωτικής, αν παραβλάπτουν καθ'οινδήποτε τρόπο την κατά προορισμό χρήση του δάσους ή της δασικής εκτάσεως. Επίσης, κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' του ΚΠοινΔ, λόγο αναιρέσεως της απόφασης συνιστά και η εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Εσφαλμένη ερμηνεία τέτοιας διατάξεως υπάρχει όταν το δικαστήριο αποδίδει σ' αυτήν έννοια διαφορετική από εκείνη που πραγματικά έχει, ενώ εσφαλμένη εφαρμογή υφίσταται όταν το δικαστήριο δεν υπήγαγε σωστά τα πραγματικά περιστατικά, που δέχτηκε ότι αποδείχτηκαν, στην εφαρμοσθείσα διάταξη. Περίπτωση εσφαλμένης εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διατάξεως υπάρχει και όταν η παραβίασή της γίνεται εκ πλαγίου, πράγμα που συμβαίνει όταν στο πόρισμα της αποφάσεως, που περιλαμβάνεται στο συνδυασμό του σκεπτικού προς το διατακτικό της και ανάγεται στα στοιχεία και στην ταυτότητα του εγκλήματος, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος ο αναιρετικός έλεγχος περί της ορθής ή μη εφαρμογής του νόμου, οπότε η απόφαση στερείται νόμιμης βάσεως.
Στην προκειμένη περίπτωση, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Ναυπλίου, με την προσβαλλομένη υπ' αριθμ. 2185/2008 απόφασή του, μετά από συνεκτίμηση όλων των αποδεικτικών μέσων που κατ' είδος μνημονεύονται σε αυτή, (κατάθεση μάρτυρος, πρακτικά πρωτοβάθμιας δίκης και αναγνωσθέντα έγγραφα, του κατηγορουμένου εκπροσωπηθέντος δια συνηγόρου), δέχθηκε κατά την ανέλεγκτη αναιρετικά περί τα πράγματα κρίση του, στο αιτιολογικό του, τα παρακάτω πραγματικά περιστατικά : "αποδείχθηκε ότι: Το άρθρο 71 του ν.998/79 ουδέν διαλαμβάνει και επομένως δεν προβλέπει ποινική και διοικητική κύρωση για κτίσματα και εγκαταστάσεις που έχουν ανεγερθεί ή ανεγείρονται επί ήδη κηρυχθείσας αναδασωτέας έκτασης που κηρύχθηκε ως τέτοια συνεπεία καταστροφής της δασικής βλάστησης. Και τη μεν καταστροφή δι'εκχερσώσεως ή δια αποψιλωτικής υλοτομίας ως και την καλλιέργεια δημοσίας ή ιδιωτικής έκτασης που έχει ήδη κηρυχθεί αναδασωτέα τιμωρεί ο νομοθέτης με τις στο άρθρο 70 παρ.1 998/79 προβλεπόμενες ποινικές και διοικητικές κυρώσεις, την δε ανέγερση κτίσματος, επί ήδη κηρυχθείσας αναδασωτέας έκτασης, ουδέν και το άρθρο 70 ν. 998/79 διαλαμβάνει και επομένως δεν τιμωρεί αυτή ποινικά και διοικητικά. Ο κατηγορούμενος σε χρόνο που σαφώς προσδιορίζεται και πέραν της 30-8-2001, έως και 3-9-2001, όπως προκύπτει από τις σαφείς καταθέσεις του μάρτυρα του κατηγορητηρίου δασοφύλακα Φ1 στην παρούσα και σε προηγούμενες δίκες, όπως θα εκτεθεί παρακάτω, σε ιδιωτική δασική έκταση που βρίσκεται στη θέση "..." της κτηματικής περιφέρειας του Δήμου ...και είναι δασική διότι αποτελείτο από σχίνα, πουρνάρια και ρείκια, δηλαδή βλάστηση που συμβάλλει στη διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας και στην εξυπηρέτηση της υγιεινής διαβίωσης του ανθρώπου μέσα στο φυσικό περιβάλλον, επιχείρησε ανεπίτρεπτη μεταβολή της χρήσης της έκτασης αυτής, ανεγείροντας ως κατασκευαστής κτίσμα εντός αυτής χωρίς δικαίωμα ήτοι 1 μανδρότοιχο με ύψος 2 μέτρα και μήκος 123 μέτρα με συνέπεια την καταστροφή της δασικής βλάστησης. Το ιδιωτικό δάσος αυτό είχε αναγνωριστεί με την υπ'αριθμ. ... απόφαση του Υπ.Γεωργίας στο όνομα Ι1 και την παραπάνω πράξη του ο κατ/νος τέλεσε με πρόθεση δεδομένου ότι γνώριζε ότι επρόκειτο για δασική έκταση, αφού μολονότι ο δασοφύλακας Φ1 τον πληροφόρησε για τούτο καλώντας τον να σταματήσει τις εργασίες, αυτός συνέχισε και τις ολοκλήρωσε στις 3-9-2001. Αναφορικά με το χρόνο τέλεσης της πράξης ο μάρτυρας Φ1 κατέθεσε κατηγορηματικά στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο πως οι εργασίες γίνοντας και από 30-8-2001 έως 2-9-2001. Εξάλλου, ο ίδιος είχε καταθέσει, όπως ορθά η εκκαλουμένη αξιολόγησε την κατάθεσή του στη δικάσιμο της 8-11-06 ενώπιον του Μον.Πρωτ. Ναυπλίου, ότι και την ίδια την ημέρα της 3-9-2001 που ξαναπήγε στο χώρο των εργασιών δούλευαν οι εργάτες και ειδικά κατέθεσε πως στις 3-9-01 έκαναν στηρίγματα, μετά σοβάτιζαν, έβαφαν. Και ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού ο ίδιος μάρτυρας κατέθεσε τα ίδια και ειδικότερα ότι "από τις 30-8-2001 ως την 3-9-2001 είδα κατασκευές διαφορετικές ανάμεσα στα διαστήματα αυτά. Ο μαντρότοιχος στο ιδιωτικό μέρος ολοκληώθηκε μεταξύ τις 30-8-2001 και της 3-9-2001 μία ημέρα δηλαδή πριν πάω εγώ. Ήταν όλα φρέσκα ακόμα όπως άμμος, χαλίκια, τσιμεντόλιθοι. Στις 3-9-2001 δούλευαν ακόμα κάποιοι στα αγροτικά τμήμα των εκτάσεων αυτών". Πρέπει συνεπώς να κηρυχθεί ένοχος ο κατ/νος για την ανεπίτρεπτη μεταβολή χρήσης κατ'άρθρο 71 παρ.1 ν.998/79 στην ως άνω ιδιωτική δασική έκταση, απορριπτομένου του περί παραγραφής του αξιοποίνου ισχυρισμού του και αθώος για την κατασκευή τοιχείου μήκους 111 μέτρων και ύψους 2 μέτρων, εντός της κηρυχθείσας με την 2562/01 απόφασης του Γεν. Γραμματέα Περιφέρειας Πελοποννήσου αναδασωτέας έκτασης 4.233,75 τ.μ., που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (ΦΕΚ 552/12-7-01) και συνοδεύεται από το οικείο σχεδιάγραμμα, που δεν τιμωρείται, όπως προκύπτει από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 70 παρ.1 και 71 παρ.1 ν.998/79, καθόσον μάλιστα μεταξύ του χαρακτηρισμού μιας έκτασης ως δάσους ή δασικής και ως αναδασωτέας υφίσταται ουσιαστική εννοιολογική διαφορά".
Στη συνέχεια το Δικαστήριο της ουσίας, αφού αναγνώρισε στον κατηγορούμενο τη συνδρομή της ελαφρυντικής περιστάσεως του άρθρου 84 παρ.2 α του ΠΚ, τον κήρυξε : α) ένοχο του ότι "Στην δασική θέση "..." της κτηματικής περιφέρειας Δήμου ... στις 3-9-2001, ως κατασκευαστής έβλαψε την κατά προορισμό χρήση του ως άνω ιδιωτικού δάσους με τα αναφερόμενα στο υπό στοιχείο Α του παρόντος χαρακτηριστικά, που είχε αναγνωριστεί με την με αριθμ. ... απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας στο όνομα του Ι1 η οποία μπορούσε να συμβάλλει στη διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας, αφού χωρίς την άδεια της δασικής αρχής προέβει στην ανέγερση ενός μανδρότοιχου εντός του ως άνω δάσους που είχε κηρυχθεί αναδασωτέα περιοχή με την 2562/22-6-2001 απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου (ΦΕΚ 552/12-7-2001) και ειδικότερα ενός με ύψος δύο (2) μέτρα και μήκος εκατόν είκοσι τρία (123) μέτρα με συνεπεία την καταστροφή της αναφυείσας δασικής βλάστησης η οποία αποτελούνταν από σχίνα πουρνάρια και ρείκια". Και β) Κήρυξε τον κατηγορούμενο αθώο του ότι "Στη δασική θέση .... της κτηματικής περιφέρειας Δήμου ... στις 3-9-2001, ως κατασκευαστής έβλαψε την κατά προορισμό χρήση του ως άνω ιδιωτικού δάσους με τα αναφερόμενα στο υπό στοιχείο Α του παρόντος χαρακτηριστικά, που είχε αναγνωριστεί, με την με αριθμ. 90658/26-11-1935 απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας στο όνομα του Ι1 η οποία μπορούσε να συμβάλει στην διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας, αφού χωρίς την άδεια της δασικής αρχής προέβει στην ανέγερση ενός μανδρότοιχου εντός του ως άνω δάσους που είχε κηρυχθεί αναδασωτέα περιοχή με την 2562/22-6-2001 απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου (ΦΕΚ 552/12-7-2001) και ειδικότερα ενός με ύψος δύο (2) μέτρα και μήκος εκατόν έντεκα (111) μέτρα με συνεπεία την καταστροφή της αναφυείσας δασικής βλάστησης η οποία αποτελούνταν από σχίνα πουρνάρια και ρείκια". Με βάση αυτά που προεκτέθηκαν και αυτά που δέχτηκε το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Ναυπλίου, που δίκασε κατ' έφεση και καταδίκασε τον αναιρεσείοντα, σε ποινή φυλάκισης 12 μηνών, την οποία μετέτρεψε σε χρηματική ποινή προς 5 ευρώ την ημέρα, για την πράξη του ότι ως κατασκευαστής ενός μανδροτοίχου εντός ιδιωτικού δάσους, έβλαψε την κατά προορισμό χρήση του, που είχε όμως κηρυχθεί αναδασωτέα περιοχή, με την υπ' αριθμό 2562/22-6-2001 απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου(ΦΕΚ 552/12-7-2001), σημειώνοντας αυτό ως παράβαση του άρθρου 7Ι παρ. 1 ν. 998/1979), δεν διέλαβε την από τις προαναφερθείσες διατάξεις του Συντάγματος και του ΚΠοινΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Τούτο γιατί υπάρχουν ασάφειες και αντιφάσεις, αφού, ενώ αθώωσε τον κατηγορούμενο για ανέγερση μανδροτοίχου ύψους 2μ. και μήκους 111 μ., χωρίς άδεια της δασικής αρχής, εντός αναγνωρισμένου ιδιωτικού δάσους, επειδή είχεν κηρυχθεί αναδασωτέα περιοχή με την άνω απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, για το ορθό νομικό λόγο, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, που σημειώνει και στο άνω αιτιολογικό του, ότι η πράξη αυτή δεν τιμωρείται από τα άνω άρθρα 70, 71 του ν. 998/1979, καθόσον μεταξύ του χαρακτηρισμού μίας εκτάσεως ως δάσους ή δασικής και ως αναδασωτέας υφίσταται ουσιαστική εννοιολογική διαφορά, στη συνέχεια, αντιφατικά, κηρύσσει τον κατηγορούμενο ένοχο, με τα ίδια ως παραπάνω πραγματικά δεδομένα, κατασκευής άλλου μανδροτοίχου, μήκους 123 μ., ήτοι για κατασκευή και βλάβη της κατά προορισμό χρήσης του ιδιωτικού δάσους, που έγινε ομοίως ως άνω εντός ιδιωτικού δάσους, σε περιοχή, που κηρύχθηκε ως αναδασωτέα με την ιδία με αριθ. 2562/12-7-2001 απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, οπότε και δε στοιχειοθετείται το εν λόγω αδίκημα. Επίσης δημιουργείται σύγχυση αν πρόκειται για διαφορετικό μανδρότοιχο ή για προέκταση του ιδίου, ενώ δεν προσδιορίζεται και ο τρόπος μεταβολής και παραβλάψεως της χρήσεως του ιδιωτικού δάσους, με την κατασκευή του άνω μανδροτοίχου των 127 μ., αφού η κήρυξη της εκτάσεως αυτής ως αναδασωτέας, προ της παρεμβάσεως σημαίνει ότι ήδη είχε καταστραφεί η προϋπάρχουσα δασική βλάστηση. Επομένως, η απόφαση πρέπει να αναιρεθεί κατά παραδοχή του εκ του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Δ και Ε του ΚΠοινΔ, βάσιμου λόγου αναιρέσεως (ενώ παρέλκει η έρευνα για τους λοιπούς λόγους της) και να παραπεμφθεί η υπόθεση, σύμφωνα με το άρθρο 519 ΚΠοινΔ, για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, αφού είναι εφικτή η σύνθεσή του από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί τη με αριθμό 2185/2008 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ναυπλίου και
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συντιθέμενο από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 6 Ιουλίου 2009. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 6 Ιουλίου 2009.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ