Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Βλάβη κοινώς επικίνδυνη.
Περίληψη:
Κοινώς επικίνδυνη βλάβη από αμέλεια (άρθρο 273, 274 του ΠΚ). Στοιχεία του εγκλήματος. Αναιρείται η προσβαλλόμενη απόφαση για έλλειψη αιτιολογίας γιατί δεν αναφέρεται σ' αυτήν αφενός ότι από την πράξη των κατηγορουμένων μπορούσε να προκύψει κοινώς κίνδυνος, δηλαδή κίνδυνος σε έννομα αγαθά ευρύτερου αριθμού προσώπων, ανεπίδεκτου καθορισμού εκ των προτέρων και αφετέρου ότι οι κατηγορούμενοι με τις προσωπικές τους ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες μπορούσαν να προβλέψουν και αποφύγουν τα αξιόποινα αποτελέσματα.
Αριθμός 2500/2009
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Θεοδώρα Γκοΐνη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο,
Ιωάννη Παπαδόπουλο-Εισηγητή, Ιωάννη Γιαννακόπουλο και Ανδρέα Ξένο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 9 Δεκεμβρίου 2009, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Κολιοκώστα (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση των αναιρεσειόντων-κατηγορουμένων 1) Χ1 και 2) Χ2, κατοίκων ..., που εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Νικόλαο Σαλαβράκο, για αναίρεση της 127/2009 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών (που συνεδρίασε στη Χαλκίδα), με πολιτικώς ενάγοντες τους: 1) Ψ1 και 2) Ψ2, κατοίκους ..., που δεν παραστάθηκαν στο ακροατήριο.
Το Τριμελές Εφετείο Αθηνών (που συνεδρίασε στην Χαλκίδα), με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και οι αναιρεσείοντες-κατηγορούμενοι, ζητούν την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 25 Μαΐου 2009 αίτησή τους αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 974/2009.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο των αναιρεσειόντων, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παύσει οριστικά η ποινική δίωξη που ασκήθηκε σε βάρος των αναιρεσειόντων για το έγκλημα της κοινώς επικίνδυνης βλάβης από αμέλεια.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επειδή, κατά το άρθρο 273 του ΠΚ, όποιος, εκτός από τις περιπτώσεις των άρθρων 264, 268 και 270, προξενεί με πρόθεση βλάβη σε πράγμα δικό του ή ξένο, κινητό ή ακίνητο, τιμωρείται: α) με φυλάκιση, αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα β) με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, αν μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο γ) με κάθειρξη, αν στην περίπτωση β' επήλθε θάνατος. Κατά δε το άρθρο 274 του ίδιου Κώδικα, όποιος από αμέλεια έγινε υπαίτιος της πράξεως του άρθρου 273 τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών ετών ή με χρηματική ποινή. Από τις διατάξεις αυτές, από τις οποίες η δεύτερη προβλέπει την από αμέλεια τέλεση της κοινώς επικίνδυνης βλάβης που προβλέπει η πρώτη, προκύπτει ότι για την στοιχειοθέτηση της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος αυτού απαιτείται να προκληθεί κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα ή κίνδυνος σε άνθρωπο από ενέργεια ή παράλειψη του δράστη. Υποκειμενικώς (στην περίπτωση του άρθρου 274 ΠΚ) απαιτείται αμέλεια, ενέχουσα τους όρους του άρθρου 28 του ΠΚ, από την οποία, ως αιτία, προκλήθηκε ο ανωτέρω κίνδυνος. Εξάλλου, από την προμνησθείσα διάταξη του άρθρου 28 ΠΚ προκύπτει ότι για την στοιχειοθέτηση αξιόποινης πράξεως από αμέλεια χωρίς συνείδηση, πρέπει να διαπιστωθεί ότι ο δράστης δεν κατέβαλε την κατ' αντικειμενική κρίση απαιτούμενη προσοχή, την οποία οφείλει να καταβάλει κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος κάτω από τις ίδιες πραγματικές περιστάσεις, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές και την κοινή πείρα και την λογική και ότι αυτός, με τις προσωπικές του ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες, μπορούσε να προβλέψει και να αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο πρέπει να τελεί σε αντικειμενικό αιτιώδη σύνδεσμο με την πράξη ή παράλειψη του δράστη. Περαιτέρω, έλλειψη της από τις διατάξεις των άρθρων 93 §3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ απαιτούμενης ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας της καταδικαστικής αποφάσεως, η οποία ιδρύει λόγο αναιρέσεως, κατά το άρθρο 510 §1 στοιχ.Δ' του ίδιου κώδικα, υπάρχει όταν δεν εκτίθενται σ' αυτήν, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις, τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την ακροαματική διαδικασία και συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος, τα αποδεικτικά μέσα από τα οποία συνήχθησαν τα περιστατικά αυτά και οι νομικοί συλλογισμοί, με τους οποίους υπήχθησαν αυτά στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόσθηκε. Στην προκειμένη περίπτωση το Τριμελές Εφετείο Αθηνών με την προσβαλλόμενη υπ' αριθμ. 127/2009 απόφασή του, δέχτηκε ότι από τα αποδεικτικά μέσα που κατ' είδος αναφέρει αποδείχτηκαν τα παρακάτω περιστατικά: "Οι εγκαλούντες είναι συγκύριοι με την Ψ2 ενός ακινήτου με την οικία που είχε ανεγερθεί σ' αυτό και αποτελείται από το ισόγειο, τον Α' πάνω από το ισόγειο όροφο και μία αποθήκη. Προς τα βόρεια, το ακίνητο αυτό συνορεύει με το ακίνητο των δύο πρώτων κατ/νων, στο οποίο είχε ανεγερθεί διώροφη οικοδομή. Οι κατηγορούμενοι αυτοί (δύο πρώτοι) είχαν αγοράσει το ακίνητο αυτό, στις 2-4-1999, από τον τρίτο κατηγορούμενο ΑΑ. Ο τελευταίος είχε κατασκευάσει τη διώροφη οικία μέχρι το τέλος του έτους 1992, με βάση την με αριθμό ... άδεια οικοδομής του πολεοδομικού γραφείου ..., καθώς και ένα τοιχίο αντιστήριξης στο νότιο τμήμα του ακινήτου του και βόρεια σε σχέση με το ακίνητο των εγκαλούντων. Τα ακίνητα των διαδίκων βρίσκονται στο Δ.Δ. ... του Δήμου ... . Το τοιχίο αντιστήριξης έγινε και αυτό μέχρι το τέλος του έτους 1992, από τον τρίτο κατηγορούμενο, είχε μήκος 20 μέτρα, ύψος 3,5 μέτρα και πάχος 0,25 μέτρα, χωρίς όμως να καλύπτεται από την άδεια οικοδομής. Μετά την αγορά του ακινήτου του τρίτου κατηγορούμενου από τους δύο πρώτους από αυτούς (2-4-1999), οι τελευταίοι προέβησαν στην ανύψωση του τοιχίου αντιστήριξης με τσιμεντολίθους σε ύψος 1,50 μέτρα (βλ. προσκομιζόμενες φωτογραφίες) και γέμισαν την αυλή τους με χώματα, μέχρι και τέσσερα (4) περίπου μέτρα του τοιχίου, στη συνέχεια δε τοποθέτησαν πάνω σ' αυτό (τοιχίο) σιδερένια κάγκελα, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί κατά πολύ το υπάρχον τοιχίο και χωρίς βέβαια την άδεια της αρμόδιας Πολεοδομικής αρχής. Εξάλλου, στις 31-8-2002, στο πιο πάνω Δημοτικό Διαμέρισμα (...) έλαβε χώρα δυνατή νεροποντή χωρίς να υπάρχουν ακραία δε καιρικά φαινόμενα. Από τα νερά της νεροποντής κατέπεσε το τοιχίο, μαζί με τόνους λάσπης, κατέκλυσε το βορινό χώρο της αυλής της οικίας των εγκαλούντων, καταπλάκωσε δύο πορτοκαλιές, μία βερυκοκιά, μία κρεβατίνα, τις ζαρντινιέρες, τις γλάστρες και την αποθήκη, συνολικού εμβαδού 20 τ.μ. (4x5μ), γεμάτη με οικιακό εξοπλισμό και τρόφιμα. Από την πτώση του τοιχίου, τμήματα εκτοξεύθηκαν και τρύπησαν το βορινό μπατικό τμήμα της οικίας των εγκαλούντων και προκάλεσαν τρεις (3) τρύπες διαστάσεων η μία 1x1 μέτρα και μικροτέρων οι άλλες δύο και μάλιστα του τοίχου της κρεβατοκάμαρας των δύο ανηλίκων παιδιών της εγκαλούσας. Οι ζημιές που προκλήθηκαν οφείλονται σε αμέλεια των δύο πρώτων κατηγορουμένων, οι οποίοι δεν κατέβαλαν την απαιτούμενη προσοχή και επιμέλεια, την οποία οφείλει να καταβάλλει κάθε μετρίως συνετός και ενσυνείδητος άνθρωπος, κάτω από τις ίδιες περιστάσεις, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές και την κοινή πείρα και την λογική, και μάλιστα δεν φρόντισαν να εκδώσουν την απαιτούμενη άδεια της πολεοδομικής αρχής, για την ανύψωση του τοιχίου αντιστηρίξεως κατά 1,5 μέτρα την τοποθέτηση κάγκελων πάνω σε αυτό και το γέμισμα με χώματα της αυλής μέχρι τα τέσσερα (4) περίπου μέτρα, οπότε ο αρμόδιος πολιτικός μηχανικός που θα αναλάμβανε την εργασία αυτή, θα μπορούσε να προβεί στον απαιτούμενο έλεγχο για την εκτέλεση των προαναφερόμενων εργασιών και αν μπορεί το υπάρχον τοιχίο να αντέξει το βάρος αυτών σε οποιεσδήποτε συνθήκες και αν επικρατούσαν στην περιοχή, με αποτέλεσμα να προκληθούν οι προαναφερόμενες βλάβες οι οποίες δεν μπόρεσαν να προβλέψουν. Από τα περιστατικά αυτά αποδεικνύεται ότι συντρέχουν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις για την στοιχειοθέτηση του αδικήματος της κοινώς επικίνδυνης βλάβης από αμέλεια, σε βάρος των δύο πρώτων κατηγορουμένων για το χρονικό διάστημα από 17-3-2001 μέχρι 31-8-2002 και πρέπει να κηρυχθούν ένοχοι αυτού, όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό". Ακολούθως στο διατακτικό της ανωτέρω αποφάσεως ορίζονται τα εξής: "ΚΗΡΥΣΣΕΙ ένοχους τους κατηγορουμένους Χ1 και Χ2, κατοίκους ... για το ότι: Κατά το χρονικό διάστημα από 17-3-2001 έως και 31-8-2002, στο Δ.Δ. ... του Δ. ... τέλεσαν την κάτωθι αξιόποινη πράξη και συγκεκριμένα, από αμέλειά τους και μάλιστα δεν κατέβαλαν την κατ' αντικειμενική κρίση απαιτούμενη προσοχή, την οποία οφείλει να καταβάλει κάθε μετρίως συνετός και ενσυνείδητος άνθρωπος, κάτω από τις ίδιες συνθήκες με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές και την κοινή πείρα και λογική, αφού παρέλειψαν να προβούν στις ακόλουθες ενέργειες και προξένησαν βλάβη σε πράγματα ξένα, ακίνητα, την οποία δεν μπόρεσαν να προβλέψουν. Πιο συγκεκριμένα, σε τοιχίο αντιστήριξης από σκυρόδεμα, ύψους 3-3,50 μέτρων, μήκους 20 μέτρων και πάχους 0,25 μέτρων, τοποθέτησαν πάνω σε αυτό τσιμεντόλιθους ύψους ενός και μισού μέτρου με σιδερένια κάγκελα, προσαυξάνοντας το ύψος του και μπαζώνοντας το επιπλέον, χωρίς να έχουν άδεια Πολεοδομίας και χωρίς να φροντίσουν ώστε η κατασκευή να είναι ανθεκτική και με ισχυρό οπλισμό με την βοήθεια του αρμόδιου πολιτικού μηχανικού, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα στις 31-8-2002, κατά τη διάρκεια δυνατής νεροποντής, το τοιχίο να καταρρεύσει και παρασύροντας τόνους λάσπης και να καταπλακώσει δύο πορτοκαλιές, μία βερυκοκιά και μία κρεβατίνα, ζαρντινιέρες, γλάστρες, καθώς και μία αποθήκη, εμβαδού 20 τ.μ., γεμάτη με οικιακό εξοπλισμό και τρόφιμα. Από την πτώση του ιδίου αυτού τοιχίου, δε, τμήματά του εκσφενδονίστηκαν ανοίγοντας οπές στον τοίχο του ακινήτου των παραπάνω μηνυτών, διαστάσεων 1 τ.μ. οι δύο και μικροτέρων οι άλλες δύο, στο σημείο ακριβώς που βρίσκονταν τα κρεβάτια των δύο παιδιών των τελευταίων ... και ..., ειδικότερα δε στο σημείο πάνω στα προσκέφαλά τους". Μετά από αυτά, το Δικαστήριο καταδίκασε τους κατηγορουμένους σε ποινή φυλακίσεως επτά (7) μηνών τον καθένα.
Με αυτά που δέχθηκε το Τριμελές Εφετείο, δεν διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφασή του την απαιτούμενη από τις διατάξεις των άρθρων 93 §3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία ως προς τα στοιχεία που συγκροτούν το έγκλημα της κοινώς επικίνδυνης βλάβης από αμέλεια για το οποίο καταδίκασε τους κατηγορουμένους. Συγκεκριμένα ούτε στο σκεπτικό ούτε στο διατακτικό αναφέρει, αφενός ότι από την κατάρρευση του τοιχίου μπορούσε να προκύψει κοινός κίνδυνος σε έννομα αγαθά ευρύτερου αριθμού προσώπων ανεπίδεκτου καθορισμού εκ των προτέρων και αφετέρου ότι οι κατηγορούμενοι με τις προσωπικές τους ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες μπορούσαν να προβλέψουν και αποφύγουν το ανωτέρω αξιόποινο αποτέλεσμα. Τα ανωτέρω στοιχεία είναι απαραίτητα για τη θεμελίωση τόσο του κοινού κινδύνου όσο και της αμέλειας των κατηγορουμένων. Επομένως ο πρώτος λόγος αναιρέσεως από το άρθρο 510 §1 στοιχ. Δ' του ΚΠΔ, είναι βάσιμος. Μετά από αυτά πρέπει κατά παραδοχή της αιτήσεως αναιρέσεως, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, ενώ παρέλκει η εξέταση των λοιπών λόγων αναιρέσεως. Ακολούθως πρέπει να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, αφού είναι δυνατή η συγκρότησή του από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως (άρθ. 519 του ΚΠΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αριθμ. 127/2009 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών (που συνεδρίασε στη Χαλκιδική).
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 17 Δεκεμβρίου 2009. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 22 Δεκεμβρίου 2009.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ