Θέμα
Διαθήκη, Παραπομπή στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου.
Περίληψη:
Παραπέμπει στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου το γενικότερου ενδιαφέροντος ζήτημα αλλά και για την ενότητα της νομολογίας σχετικά με το κύρος ιδιόγραφης διαθήκης από την οποία λείπει ένα στοιχείο της χρονολογήσεώς της (εδώ η ημέρα του αναφερόμενου στη διαθήκη μηνός και έτους).
Αριθμός 2160/2014
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ιωάννη Σίδερη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Νικόλαο Μπιχάκη, Ερωτόκριτο Καλούδη, Αργύριο Σταυράκη και Ελένη Διονυσοπούλου, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 17 Σεπτεμβρίου 2014, με την παρουσία και της γραμματέως Αγγελικής Ανυφαντή, για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Των αναιρεσειόντων: 1)Τ. Κ. του Κ., 2)Ε. Κ. του Κ., 3)Τ. Ψ. του Σ. και 4)Α. Ψ. του Σ., κατοίκων ..., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Σπυρίδωνα Αρώνη.
Της αναιρεσίβλητης: Ε. Σ. του Α. - Ε. - Α., χήρας Ε. Ψ., κατοίκου ..., η οποία παραστάθηκε με τους πληρεξούσιους δικηγόρους της Γεώργιο Γιαννακόπουλο και Δημήτριο Βουκελάτο.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 28/12/2010 αγωγή της ήδη αναιρεσίβλητης, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 863/2012 του ίδιου Δικαστηρίου και 4071/2013 του Πολυμελούς Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητούν οι αναιρεσείοντες με την από 8/1/2014 αίτησή τους. Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης Αργύριος Σταυράκης ανέγνωσε την από 30/3/2014 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε να αναιρεθεί η υπ' αριθμ. 4071/2013 απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Ο πληρεξούσιος των αναιρεσειόντων ζήτησε την παραδοχή της αίτησης, οι πληρεξούσιοι της αναιρεσίβλητης την απόρριψή της, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 1721 παρ.1 εδ.α - β'και 3 του ΑΚ "Η ιδιόγραφη διαθήκη γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, χρονολογείται και υπογράφεται από αυτόν. Από τη χρονολογία πρέπει να προκύπτει η ημέρα, ο μήνας και το έτος. Ψευδής ή εσφαλμένη χρονολογία δεν επάγεται μόνη της ακυρότητα της ιδιόγραφης διαθήκης", κατά δε το άρθρο 1718 του ΑΚ "Διαθήκη, για τη σύνταξη της οποίας δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 1719 έως 1757, είναι άκυρη, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά". Σκοπός των διατάξεων αυτών είναι η παροχή της δυνατότητας ελέγχου της δικαιοπρακτικής (και προς σύνταξη διαθήκης) ικανότητας του διαθέτη κατά τον χρόνο συντάξεως της διαθήκης, της αληθούς βουλήσεώς του για τη σύνταξη της διαθήκης (animus testandi) και των τυχόν ελαττωμάτων της, καθώς και της δυνατότητας καθορισμού της ισχύος της ιδιόγραφης διαθήκης έναντι άλλων διαθηκών που υπάρχουν κ.λπ. (ΑΠ 1752/1980 ΝοΒ 29.1229).
Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση, το Εφετείο που την εξέδωσε δέχθηκε ότι η επίδικη νομίμως δημοσιευθείσα ιδιόγραφη διαθήκη του θανόντος συζύγου της αναιρεσίβλητης Ε. Ψ., με την οποία ο τελευταίος εγκατέστησε κληρονόμους του τους αναιρεσείοντες ανεψιούς του, είναι άκυρη, λόγω ελλειπούς χρονολογήσεώς της, αφού από την αναφερόμενη στη διαθήκη χρονολογία συντάξεώς της "Δεκέμβρης'91" λείπει η ημέρα του αναφερομένου μηνός, η οποία και δεν μπορεί, κατά τις ουσιαστικές παραδοχές του δικαστηρίου, να αναπληρωθεί από το περιεχόμενο της διαθήκης ούτε και από στοιχεία εκτός του περιεχομένου αυτού που θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη για την αποσαφήνιση των διαλαμβανομένων στη διαθήκη και από τα οποία να πιθανολογείται η ημέρα της συντάξεως της διαθήκης και δέχθηκε, μετά ταύτα (το Εφετείο), με επικύρωση της πρωτόδικης απόφασης, που είχε δεχθεί τα ίδια, την ένδικη από 28-1-2010 αγωγή της αναιρεσίβλητης, με την οποία η τελευταία ζητούσε να αναγνωρισθεί άκυρη η επίδικη διαθήκη λόγω της ελλειπούς, ως ανωτέρω, χρονολογήσεώς της. Με τους τρείς, από τους αρ.1 και 19 του άρθρου 559 του ΚΠολΔ, λόγους του αναιρετηρίου, όπως συμπληρώθηκαν, κατ'άρθρον 562 παρ.4 του ΚΠολΔ, με την από 30-3-2014 έκθεση του ορισθέντος εισηγητή, τίθεται το γενικότερον ενδιαφέροντος ζήτημα αν ενόψει του προρρηθέντος σκοπού των διατάξεων των άρθρων 1721 παρ.1 εδ.α' - β' και 3, και 1718 του ΑΚ και με ανάλογη, για την ταυτότητα του νομικού λόγου, εφαρμογή της εξ αυτών διατάξεως του άρθρου 1721 παρ.3 του ΑΚ, κατά την οποία όπως προαναφέρθηκε "ψευδής ή εσφαλμένη χρονολογία δεν επάγεται μόνη της την ακυρότητα της ιδιόγραφης διαθήκης", τέτοια (ιδιόγραφη) διαθήκη, από (στην) οποία λείπει ένα από τα ανωτέρω στοιχεία της χρονολογίας της, όπως η ημέρα του αναφερόμενου μήνα και έτους, δεν είναι άκυρη όχι μόνο όταν το ελλείπον στοιχείο της χρονολογίας της μπορεί να αναπληρωθεί από το περιεχόμενο της διαθήκης, λαμβανομένων υπόψη και στοιχείων εκτός του περιεχομένου αυτού, με σκοπό την αποσαφήνιση των διαλαμβανομένων στη διαθήκη, από τα οποία πιθανολογείται η χρονολογία της συντάξεώς της (Ολομ.ΑΠ 1234/1982 ΝοΒ 31.1171, Ολομ.ΑΠ 97/1979 ΝοΒ 27.1085, ΑΠ 1752/1989 ΝοΒ 29.1229, 993/2012, 1866/2011, 1811/2009) αλλά και αν στην περίπτωση που το ελλείπον στοιχείο της χρονολογίας της ιδιόγραφης διαθήκης δεν μπορεί να αναπληρωθεί ως ανωτέρω, η ακυρότητα της διαθήκης θα επέλθει όχι από αυτήν (μόνη) την έλλειψη, παρά μόνο εάν ήθελε διαπιστωθεί, μετά από έρευνα σχετικού ισχυρισμού του ενδιαφερομένου ότι με την έλλειψη αυτή καλύπτεται ελάττωμα της διαθήκης που επάγεται αυτό πλέον την ακυρότητα (ΑΠ 1752/1980). Ενόψει των προεκτεθέντων, αλλά και για την ενότητα της νομολογίας συντρέχει νόμιμη περίπτωση να παραπεμφθεί η κρινόμενη αίτηση αναιρέσεως και ως προς τους τρείς ως ανωτέρω λόγους της στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με το άρθρο 563 παρ.1 και 2β' του ΚΠολΔ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Παραπέμπει στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου την από 8-1-2014 αίτηση των Τ. Κ. κ.λπ. για αναίρεση της υπ'αριθμ.4071/2013 απόφαση του Πολυμελούς Εφετείου Αθηνών.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 4 Νοεμβρίου 2014.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 3 Δεκεμβρίου 2014.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ