Θέμα
Ακυρότητα απόλυτη, Πολιτική αγωγή, Χρηματική ικανοποίηση.
Περίληψη:
Πολιτική αγωγή. Απορρίπτεται ως αβάσιμος λόγος αναίρεσης για απόλυτη ακυρότητα λόγω ασάφειας ως προς αν η πολιτικώς ενάγουσα παρέστη για τον εαυτό της ή ως ασκούσα την γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου της. Εφαρμογή από το Εφετείο της διάταξης του άρθρ. 502 παρ. 2 ΚΠΔ. Έννοια της λέξης οικογένεια του άρθρου 932 ΑΚ. Δικαιούνται χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης και τα παιδιά της συζύγου του θανατωθέντος από την αξιόποινη πράξη του κατηγορουμένου. Απορρίπτεται ως αβάσιμος ο λόγος αναίρεσης για απόλυτη ακυρότητα μη νομιμοποιήσεως του τέκνου της συζύγου του θανόντος.
Αριθμός 2589/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
ΣΤ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Εμμανουήλ Καλούδη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Αιμιλία Λίτινα - Εισηγήτρια, Ανδρέα Τσόλια, Ιωάννη Παπουτσή και Ανδρέα Δουλγεράκη, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 4 Νοεμβρίου 2008, με την παρουσία της Αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Ευτέρπης Κουτζαμάνη (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Πελαγίας Λόζιου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Χ, που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Εμμανουήλ - Μηνά Σταύρου, περί αναιρέσεως της 6414/2007 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών. Με πολιτικώς ενάγουσα την Ψ, που παρέστη με την πληρεξούσια δικηγόρο της Σταυρούλη Καρπαθάκη - Δανιήλ. Το Τριμελές Εφετείο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 14.1.2008 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 249/2008.
Αφού άκουσε Τους πληρεξούσιους δικηγόρους των διαδίκων, που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά, καθώς και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Από τη διάταξη του άρθρου 502 παρ. 1 εδ. τελευταίο ΚΠοινΔ, ορίζει ότι το κεφάλαιο της αποφάσεως για τις πολιτικές απαιτήσεις, η οποία προσβάλλεται από τον κατηγορούμενο ή από τον Εισαγγελέα εξετάζεται από το εφετείο, και αν ακόμη δεν είναι παρών ο πολιτικώς ενάγων, προκύπτει ότι το δευτεροβάθμιο δικαστήριο, επιλαμβανόμενο της ουσιαστικής έρευνας της υποθέσεως, εξετάζει υποχρεωτικώς και το προσβαλλόμενο κεφάλαιο της αποφάσεως, που αφορά τις απαιτήσεις του πολιτικώς ενάγοντος, στις οποίες διαλαμβάνεται και η επιδικασθείσα πρωτοδίκως χρηματική ικανοποίηση, λόγω ηθικής βλάβης, ακόμα και όταν ο πολιτικώς ενάγων απουσιάζει.
Στην προκειμένη περίπτωση, από τα παραδεκτώς επισκοπούμενα έγγραφα προκύπτουν τα εξής: Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών με την 25073/2006 απόφασή του είχε επιδικάσει στην παραστάσα με την ιδιότητα της πολιτικώς ενάγουσας Ψ, ως χρηματική ικανοποίηση, το παρ' αυτής αιτηθέν ποσό των 40 ευρώ για τον εαυτό της ατομικά και το ποσό των 40 ευρώ για το ανήλικο τέκνο της, λόγω ψυχικής οδύνης, την οποία είχαν υποστεί από την τελεσθείσα από τον αναιρεσείοντα αξιόποινη πράξη της ανθρωποκτονίας από αμέλεια του Α, συζύγου της. Εξάλλου, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της προσβαλλόμενης 6414/2007 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών, πριν από την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας δήλωσε παράσταση πολιτικής αγωγής η ανωτέρω Ψ μόνο για τον εαυτό της ατομικά και όχι με την ιδιότητα της νομίμου εκπροσώπου του ανηλίκου τέκνου της. Το Τριμελές Εφετείο με την προσβαλλόμενη απόφασή του υποχρέωσε τον κατηγορούμενο να καταβάλει τόσο στην ανωτέρω δηλώσασα σ' αυτό παράσταση πολιτικής αγωγής όσο και στο ανήλικο τέκνο της, που δεν παραστάθηκε ούτε εκπροσωπήθηκε απ' αυτήν στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο, το ποσό των 40 ευρώ στον καθένα από αυτούς. Έτσι κρίνοντας το Εφετείο, δεν παραβίασε την διάταξη του άρθρου 171 παρ. 2 του ΚΠΔ, δεχόμενο ως νόμιμη την παράσταση του εν λόγω ανηλίκου χωρίς να δηλωθεί γι' αυτό παράσταση πολιτικής αγωγής στο ακροατήριό του και δη πριν από την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας, αλλ' απλώς επιδίκασε σ' αυτό το ίδιο ποσό, το οποίο του επιδίκασε για ψυχική του οδύνη το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, κατ' εφαρμογή της παραπάνω διάταξης του άρθρου 502 παρ. 1 του ΚΠΔ. Επομένως, ο από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α' του ΚΠΔ πρώτος λόγος αναίρεσης, με τον οποίο πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για απόλυτη ακυρότητα, με την ειδικότερη αιτίαση ότι από αυτήν (προσβαλλόμενη απόφαση) δεν καθίσταται σαφές με ποιά ιδιότητα δέχθηκε το εκδόσαν αυτήν Εφετείο ότι παρέστη η ανωτέρω πολιτικώς ενάγουσα, αν δηλαδή παρέστη μόνο για τον εαυτό της ή και για το ανήλικο τέκνο της, εκ μόνου του λόγου ότι το Εφετείο υποχρέωσε τον κατηγορούμενο - αναιρεσείοντα να καταβάλει τόσο γι' αυτήν ατομικά όσο και για το ανήλικο τέκνο της το ως άνω ποσό των 40 ευρώ, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.
Επειδή, κατά τις διατάξεις των άρθρων 171 παρ. 2 και 68 παρ. 2 του ΚΠΔ και 914 και 932 του ΑΚ: 1) Απόλυτη ακυρότητα, που ιδρύει λόγο αναίρεσης κατά τη διάταξη του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Α' ΚΠΔ, συνιστά η παρά το νόμο παράσταση του πολιτικώς ενάγοντος κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο, 2) Η πολιτική αγωγή για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης μπορεί να ασκηθεί στο ποινικό δικαστήριο από τους δικαιούμενους κατά τον Αστικό Κώδικα, 3) Κατ' εξαίρεση, εκείνος, που, κατά τον ΑΚ, δικαιούται χρηματική ικανοποίηση εξ αιτίας ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης, μπορεί να υποβάλει την απαίτησή του στο ποινικό δικαστήριο ωσότου αρχίσει η αποδεικτική διαδικασία, χωρίς έγγραφη προδικασία. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 932 ΑΚ, σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου από αδικοπραξία, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης στην οικογένεια του θύματος. Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, που απορρέει από τον σκοπό της θέσπισής της, στον όρο οικογένεια, που είναι νομική έννοια, περιλαμβάνονται και οι εγγύτεροι και στενώς συνδεόμενοι συγγενείς του θανατωθέντος, αδιαφόρως αν συζούσαν με αυτόν ή διέμεναν χωριστά (Ολ. ΑΠ 762/1992). Έτσι στην οικογένεια του θύματος περιλαμβάνονται και οι εξ αγχιστείας συγγενείς πρώτου βαθμού του θύματος, όπως είναι τα τέκνα του ενός συζύγου που γεννήθηκαν από άλλο γάμο ή εκτός γάμου, τα οποία συνεπώς σε περίπτωση θανατώσεως του συζύγου του γονέα τους, δικαιούνται να ζητήσουν χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης.
Συνεπώς, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος και ο επιχειρούμενος να θεμελιωθεί στην ίδια διάταξη του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Α' του ΚΠΔ λόγος της αναίρεσης, με τον οποίο προβάλλεται η αιτίαση ότι δεν αναφέρεται στο διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης ούτε προκύπτει από αυτήν ποία η συγγενική σχέση του ανηλίκου τέκνου, για το οποίο δηλώθηκε παράσταση πολιτικής αγωγής στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο, με τον θανόντα, αφού όπως από τα πρακτικά της δίκης στο ως άνω δικαστήριο, η ανωτέρω Ψ δήλωσε αυτό ως τέκνο της, ιδιότητα η οποία το ενέτασσε κατά τα ανωτέρω στην έννοια της οικογένειας του θανόντος και συνεπώς δικαιούμενο χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής του οδύνης από τον επελθόντα από την αδικοπραξία του κατηγορουμένου θάνατο του συζύγου της μητέρας του, και αυτό ανεξάρτητα του ότι για την νομιμοποίηση του εν λόγω ανηλίκου, ως άμεσα παθόντος από την ως άνω αξιόποινη πράξη του κατηγορουμένου, δεν προβλήθηκε καμμία αντίρρηση από τον κατηγορούμενο, όπως τούτο ρητά αναφέρεται στα πρακτικά του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου.
Μετά από αυτά και εφόσον δεν υπάρχει άλλος λόγος αναίρεσης, πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στη δικαστική δαπάνη της πολιτικώς ενάγουσας Ψ και στα δικαστικά έξοδα (άρθρο 583 παρ. 1 ΚΠΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 14.1.2008 αίτηση του Χ για αναίρεση της υπ' αριθ. 6414/2007 αποφάσεως του Β' Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων Αθηνών. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στη δικαστική δαπάνη της στο σκεπτικό πολιτικώς ενάγουσας, που ορίζεται στο ποσό των πεντακοσίων (500) ευρώ και στα δικαστικά έξοδα, που ανέρχονται σε διακόσια είκοσι (220) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 18 Νοεμβρίου 2008. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 3 Δεκεμβρίου 2008.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ