Θέμα
Νόμου εφαρμογή και ερμηνεία, Στρατιωτικός Ποινικός Κώδικας, Δυσφήμηση συκοφαντική, Δικαστήριο Αναθεωρητικό.
Περίληψη:
Συκοφαντική δυσφήμηση, στοιχεία αυτής: Ισχυρισμός ή διάδοση γεγονότος ενώπιον τρίτων, που μπορεί να βλάψει την τιμή και υπόληψη τρίτου, το γεγονός αυτό να είναι ψευδές και ο υπαίτιος να γνωρίζει ότι αυτό είναι ψευδές. Δεν αποτελούν άδικη πράξη μεταξύ των άλλων και εκδηλώσεις που γίνονται για τη διαφύλαξη δεδικαιολογημένου ενδιαφέροντος κατά το άρθρο 367 §1 ΠΚ. Η παράγραφος αυτή του ως άνω άρθρου δεν εφαρμόζεται όταν οι κρίσεις και εκδηλώσεις έχουν τα στοιχεία της συκοφαντικής δυσφήμησης. Αναιρείται απόφαση του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου που κήρυξε αθώο κατηγορούμενο για συκοφαντική δυσφήμηση γιατί ενώ δέχθηκε ότι αυτός τέλεσε το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης, εφάρμοσε εσφαλμένα τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 367 ΠΚ και κατέληξε σε απαλλακτική κρίση λόγω δικαιολογημένου ενδιαφέροντος. Παραπέμπει.
Αριθμός 1753/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποιν.Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές : Γρηγόριο Μάμαλη, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη (κωλυομένου του Αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου Μιχαήλ Δέτση) ως αρχαιότερο μέλος της συνθέσεως, Θεοδώρα Γκοΐνη, Αναστάσιο Λιανό (ορισθέντα με την υπ'αριθμ. 44/2008 πράξη του Προέδρου του Αρείου Πάγου), Ελευθέριο Μάλλιο και Αντώνιο Αθηναίο (ορισθέντα με την υπ'αριθμ. 87/2008 πράξη του Προέδρου του Αρείου Πάγου)-Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 21 Μαΐου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Στέλιου Γκρόζου (λόγω κωλύματος του Εισαγγελέα) και της Γραμματέως Χριστίνας Σταυροπούλου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, για αναίρεση της 383/2007 αποφάσεως του Πενταμελούς Αναθεωρητικού Δικαστηρίου με κατηγορούμενο τον Χ1 που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Ιωάννη Καραγκούνη και πολιτικώς ενάγουσα την Ψ1, η οποία παρέστη αυτοπροσώπως.
Το Πενταμελές Αναθεωρητικό Δικαστήριο με την υπ' αριθμ. 383/2007 απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή και ο αναιρεσείων Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, ζητεί τώρα την αναίρεση της απόφασης αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 18 Δεκεμβρίου 2007 αίτησή του, που συντάχθηκε ενώπιον του Γραμματέα του Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου Γεωργίου Σωφρονιάδη και καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με αριθμό 2103/2007.
Α φ ο ύ ά κ ο υ σ ε Τον Αντεισαγγελέα ο οποίος ζήτησε να γίνει δεκτή και τον πληρεξούσιο δικηγόρο του κατηγορουμένου, που με προφορική ανάπτυξη ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά.
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επειδή από το συνδυασμό των άρθρων 505 παρ.2, 479 παρ.2 και 510 παρ.1 περ.Ε, προκύπτει ότι ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, μπορεί να ζητήσει την αναίρεση οποιασδήποτε απόφασης, μέσα σε προθεσμία 30 ημερών, από την καταχώρηση της στο ειδικό βιβλίο του άρθρου 473 ΚΠΔ, μεταξύ δε των λόγων αναίρεσης περιλαμβάνεται και η εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Εξ άλλου, από το συνδυασμό των άρθρων 362 και 363 ΠΚ συνάγεται ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφήμησης απαιτείται ισχυρισμός ή διάδοση από κάποιον ενώπιον τρίτου γεγονότος το οποίο μπορεί να βλάψει την τιμή και την υπόληψη τρίτου, το γεγονός αυτό να είναι ψευδές και ο υπαίτιος να γνωρίζει ότι είναι ψευδές. Ως γεγονός νοείται κάθε συγκεκριμένο περιστατικό του εξωτερικού κόσμου που ανάγεται στο παρελθόν ή στο παρόν, εμπίπτει στις αισθήσεις και είναι δεκτικό απόδειξης, καθώς και κάθε συγκεκριμένη σχέση ή συμπεριφορά, που αναφέρεται στο παρόν ή στο παρελθόν και αντίκειται στην ηθική ή την ευπρέπεια. Για την υποκειμενική δε υπόσταση του εγκλήματος αυτού απαιτείται η πράξη να τελείται εν γνώσει ορισμένου περιστατικού, δηλαδή απαιτείται άμεσος δόλος (άρθρο 27 παρ.2 ΠΚ), και δεν αρκεί ο ενδεχόμενος. Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 367 παρ.2 ΠΚ, η διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου αυτού (κατά την οποία δεν αποτελούν άδικη πράξη, μεταξύ άλλων και οι εκδηλώσεις που γίνονται για τη διαφύλαξη -προστασία -δικαιώματος ή άλλου δικαιολογημένου ενδιαφέροντος), δεν εφαρμόζεται όταν οι κρίσεις και εκδηλώσεις αυτές περιέχουν τα συστατικά στοιχεία της πράξης του άρθρου 363 ΠΚ, δηλαδή της συκοφαντικής δυσφήμησης. Τέλος εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διάταξης, που ιδρύει τον λόγο αναίρεσης του άρθρου 510 παρ.1 στοιχ. Ε ΚΠΔ, υπάρχει όταν η απόφαση δεν υπάγει σωστά τα αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά στη διάταξη που εφαρμόσθηκε. Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλομένη απόφαση, ο κατηγορούμενος, Χ1, Αντισυνταγματάρχης (ΜΧ), κηρύχθηκε αθώος κατά πλειοψηφία για το έγκλημα της συκοφαντικής δυσφήμησης σε βάρος της εν διαστάσει συζύγου του Ψ1, κατ'εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 367 ΠΚ. Συγκεκριμένα το Πενταμελές Αναθεωρητικό Δικαστήριο με την προσβαλλομένη, υπ'αριθμ. 383/2007 απόφασή του, δέχθηκε ανελέγκτως, συνεκτιμώντας όλα τα αναφερόμενα σ'αυτή, κατ'είδος αποδεικτικά μέσα (καταθέσεις μαρτύρων, έγγραφα, απολογία κατηγορουμένου), τα εξής: "Ο κατηγορούμενος, ενώ ήταν στρατιωτικός, δηλαδή Αντισυνταγματάρχης (ΜΧ) και υπηρετούσε στο Γραφείο ΜΑΒΑ, στην ...., την 2-4-2003 ισχυρίστηκε για κάποιον άλλον, ενώπιον τρίτου, γεγονός που μπορούσε να βλάψει την τιμή και την υπόληψή του και το οποίο ήταν ψευδές, αν και γνώριζε ότι ήταν ψευδές. Συγκεκριμένα κατά την ανωτέρω ημερομηνία άσκησε ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, αγωγή διαζυγίου σε βάρος της συζύγου του, Ανθυπασπιστού (ΠΒ) Ψ1 στο κείμενο της οποίας περιέλαβε το ακόλουθο γεγονός, όπως αυτό κατεγράφη, στο ανωτέρω κείμενο: "Από το 1996 η εναγομένη, αν και λάμβανε ικανοποιητικό μισθό, δεν συμμετείχε στις δαπάνες διαβίωσης της οικογενείας μας, ούτε ενημέρωνε για τα χρήματα που εισέπραττε, και μου απέκρυπτε το φύλλο μισθοδοσίας". Ο ως άνω ισχυρισμός, ο οποίος είναι αναληθής και ο κατηγορούμενος τελούσε σε γνώση της αναληθείας του σχετικού γεγονότος, το οποίο περιήλθε σε γνώση τρίτου προσώπου (δικαστών, δικαστικών υπαλλήλων και λοιπών παραγόντων της διαδικασίας) ήταν σε θέση να βλάψει την τιμή και υπόληψη της εν διαστάσει συζύγου του Ψ1. Ο προβληθείς υπό του κατηγορουμένου ισχυρισμός, περί μη συμμετοχής της πολιτικώς εναγούσης στις δαπάνες της οικογένειας κάτω από τις συνθήκες υπό τις οποίες προεβλήθη, δεν απεδείχθη ότι αποσκοπούσε να βλάψει την τιμή και την υπόληψη αυτής, αλλά ενήργησε αποκλειστικά και μόνο στα πλαίσια της ικανοποιήσεως του ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος που είχε για την λύση του γάμου του ως ασκήσας την αγωγή διαζυγίου, ενώ παράλληλα από το περιεχόμενο της αγωγής δεν προκύπτει, ούτε σκοπός εξυβρίσεως της πολιτικώς εναγούσης, δηλαδή πρόθεση του κατηγορουμένου που κατευθύνεται ειδικά στην προσβολή της τιμής της, ως αμφισβήτηση της κοινωνικής ή ηθικής αξίας αυτής. Το επίμαχο τούτο περιστατικό ήταν απαραίτητο αντικειμενικά και αποτελούσε στη συγκεκριμένη περίπτωση το ενδεδειγμένο μέτρο για την επίτευξη του σκοπού αυτού, δεδομένου ότι η ενδοοικογενειακή αντιδικία είχε δυστυχώς λάβει τέτοια οξύτητα, ώστε να μπορεί κατά κάποιο τρόπο να δικαιολογηθεί η χρησιμοποίηση στο δικόγραφο της αγωγής ορισμένων ίσως φραστικών υπερβολών προς υποστήριξη της αγωγής. Επομένως το Δικαστήριο, κατά τη γνώμη των μελών του που πλειοψήφησαν, δεν πείστηκε ότι στοιχειοθετείται υποκειμενικώς η αποδιδόμενη αξιόποινη πράξη της συκοφαντικής δυσφημήσεως, αλλ'ούτε και της απλής δυσφημήσεως και της εξυβρίσεως". Με αυτά που δέχθηκε το Δικαστήριο (Πενταμελές Αναθεωρητικό Δικαστήριο) κατά την πλειοψηφούσε γνώμη του, εσφαλμένα εφάρμοσε τις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις, των άρθρων 363 και 367 ΠΚ, αφού ενώ έκρινε ότι ο κατηγορούμενος περιέλαβε στην αγωγή του, που άσκησε ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, τα προαναφερθέντα περιστατικά, σε βάρος της εν διαστάσει συζύγου του, τα οποία ήσαν ψευδή και ότι αυτός τελούσε σε γνώση της αναλήθειας αυτών, δηλαδή τέλεσε αυτός το έγκλημα της συκοφαντικής δυσφήμησης., περαιτέρω δέχθηκε ότι αυτός ενήργησε από δικαιολογημένο ενδιαφέρον, που συνίσταται στην λύση του γάμου του, και ότι δεν είχε σκοπό να δυσφημήσει απλώς ή να εξυβρίσει τη σύζυγό του, και ακολούθως τον κήρυξε αθώο, κατ'εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 367 ΠΚ, μολονότι στην παράγραφο 2 της ως άνω διάταξης (367 ΠΚ), ορίζεται ρητώς ότι δεν εφαρμόζεται αυτή, αν συντρέχουν τα στοιχεία του άρθρου 363 ΠΚ, δηλαδή της συκοφαντικής δυσφήμησης. Επομένως, πρέπει, κατ'αποδοχή ως βασίμου, του μοναδικού λόγου αναίρεσης, της από 18-12-2007 αίτησης που άσκησε ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, και στηρίζεται στο άρθρο 510 παρ.1 στοιχ.Ε, να αναιρεθεί η προσβαλλομένη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί όμως από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως, αφού είναι δυνατή η συγκρότησή του (άρθρο 519 ΚΠΔ).
Για τους λόγους αυτούς
Αναιρεί την υπ'αριθμ. 383/2007 απόφαση του Πενταμελούς Αναθεωρητικού Δικαστηρίου. Και
Παραπέμπει την υπόθεση, για νέα συζήτηση, στο ίδιο Δικαστήριο, συντιθέμενο από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 11 Ιουνίου 2008. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 4 Ιουλίου 2008.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ