Θέμα
Αιτιολογίας επάρκεια, Ακυρότητα απόλυτη, Νόμου εφαρμογή και ερμηνεία, Ε.Σ.Δ.Α., Αναβολής αίτημα, Παραβίαση κανόνων οικοδομικής.
Περίληψη:
Ορθή και αιτιολογημένη καταδικαστική απόφαση κατασκευαστή και επιβλέποντος μηχανικού – μελετητή παραβιάσεως των κανόνων της οικοδομικής από αμέλεια. Στοιχεία εγκλήματος (άρθρο 286 παρ. 1 ΠΚ). Προσδιορίζεται στο διατακτικό, το οποίο με το σκεπτικό αποτελεί ενιαίο σύνολο, το είδος της αμέλειας του κατηγορουμένου. Αιτιολογημένη απόρριψη αιτημάτων για αναβολή και διακοπή της δίκης. Ο αναιρεσείων, από την απόρριψη των άνω αιτημάτων του, δεν στερήθηκε τα υπερασπιστικά του δικαιώματα και το δικαίωμα για δίκαιη δίκη και εκπροσώπηση από δικηγόρο της επιλογής του. Ανεπίτρεπτη η καταχρηστική άσκηση δικαιωμάτων κατηγορουμένου. Όχι παράβαση του άρθρου 6 παρ. 1 και 3 περ. γ' της ΕΣΔΑ. Όχι απόλυτη ακυρότητα. Απόρριψη αιτήσεως και προσθέτων λόγων αυτής.
Αριθμός 1462/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Σπυρίδωνα Μιτσιάλη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ιωάννη Γιαννακόπουλο - Εισηγητή, Ειρήνη Κιουρκτσόγλου-Πετρουλάκη, Βασίλειο Καπελούζο και Πάνο Πετρόπουλο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 6 Νοεμβρίου 2013, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Παντελή (γιατί κωλύεται η Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Β. Ψ. του Ν., κατοίκου ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Βασίλειο Χειρδάρη, για αναίρεση της υπ'αριθ.167/2013 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βέροιας. Με πολιτικώς ενάγουσα την Α. συζ. Τ. Θ., κάτοικο ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Αντώνιο Μαρκούλη.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Βέροιας με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 19 Απριλίου 2013 αίτησή του αναιρέσεως όπως αυτή διαμορφώθηκε με τους από 21 Οκτωβρίου 2013 προσθέτους λόγους, τα οποία καταχωρίστηκαν στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 589/2013.
Αφού άκουσε
Τους πληρεξούσιους δικηγόρους των διαδίκων, που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή εν μέρει η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τη διάταξη του άρθρου 286 παρ. 1 του ΠΚ, "όποιος κατά την εκπόνηση μελέτης ή τη διεύθυνση ή την εκτέλεση οικοδομικού ή άλλου ανάλογου έργου ή μιας κατεδάφισης, με πρόθεση ή από αμέλεια ενεργεί παρά τους κοινώς αναγνωρισμένους τεχνικούς κανόνες και έτσι προξενεί κίνδυνο γα τη ζωή ή την υγεία ανθρώπου, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο (2) ετών". Από τη διάταξη αυτή προκύπτουν τα εξής: α) Ενεργητικό υποκείμενο του εγκλήματος αυτού, του υπαγομένου στα κοινώς επικίνδυνα εγκλήματα, που έχουν συγκεκριμένη διακινδύνευση, δύναται να είναι εκείνος, ο οποίος έχει τη διεύθυνση ή τη διεξαγωγή του οικοδομικού έργου, όπως ο επιβλέπων μηχανικός. β) Η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος αυτού συνίσταται στην παρά τους κοινώς αναγνωρισμένους τεχνικούς κανόνες διενέργεια οικοδομικού ή άλλου αναλόγου έργου ή κατεδάφιση και στην από την αιτία αυτή πρόκληση κινδύνου για τη ζωή ή την υγεία ανθρώπου, που είναι άλλος εκτός του δράστη. Κοινώς αναγνωρισμένοι τεχνικοί κανόνες είναι οι εφαρμοζόμενοι από τους απασχολουμένους σε οικοδομικά έργα με την πεποίθηση ότι είναι σωστοί και τηρούμενοι στην πράξη. Ο δε κίνδυνος δεν είναι απαραίτητο να είναι άμεσος και επικείμενος, γιατί αρκεί να είναι και κίνδυνος, ο οποίος θα προκύψει από τη μέλλουσα χρησιμοποίηση του κατασκευάσματος σύμφωνα με τον προορισμό του. γ) Για την υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος απαιτείται άμεσος δόλος (πρόθεση) ή αμέλεια. Αυτή, κατά το άρθρο 28 του ΠΚ, υπάρχει, όταν ο δράστης από έλλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, είτε δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα, που προκάλεσε η πράξη του (ασυνείδητη αμέλεια), είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όμως, ότι δεν θα επερχόταν (ενσυνείδητη αμέλεια).
Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναιρέσεώς της από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' του ΚΠοινΔ, όταν αναφέρονται σ' αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις, τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό της αποφάσεως, τα οποία αποτελούν ενιαίο σύνολο. Περαιτέρω, λόγο αναιρέσεως της αποφάσεως αποτελεί, κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' του ΚΠοινΔ, και η εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως, η οποία συντρέχει όταν το δικαστήριο της ουσίας δεν κάνει σωστή υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών που δέχθηκε ως αληθή στη διάταξη που εφήρμοσε, αλλά και όταν η παραβίαση γίνεται εκ πλαγίου, πράγμα που συμβαίνει όταν στο πόρισμα της αποφάσεως, που περιλαμβάνεται στο συνδυασμό αιτιολογικού και διατακτικού και ανάγεται στα στοιχεία και την ταυτότητα του εγκλήματος, για το οποίο πρόκειται, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής εφαρμογής του νόμου, οπότε η απόφαση στερείται νόμιμης βάσεως.
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη 167/2013 απόφασή του, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Βέροιας, που δίκασε σε δεύτερο βαθμό, κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα παραβιάσεως των κανόνων της οικοδομικής από αμέλεια και τον καταδίκασε σε ποινή φυλακίσεως δώδεκα (12) μηνών, ανασταλείσα. Στο σκεπτικό της προσβαλλόμενης αποφάσεως, το δικάσαν Τριμελές Πλημμελειοδικείο, μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση όλων των μνημονευομένων, κατά το είδος τους, αποδεικτικών μέσων, δέχθηκε, ανελέγκτως, κατά λέξη, τα εξής: "... αποδείχθηκε ότι: Ο κατηγορούμενος είναι εκπρόσωπος της τεχνικής εταιρίας Β. Ψ. - Χ. Δ. ΚΑΙ ΣΙΑ ΟΕ (...). Με το υπ' αριθμ. .../2-12-1999 προσύμφωνο συμβόλαιο και εργολαβικό του συμβολαιογράφου Βέροιας Δημ. Τζίμα η ανωτέρω εργολάβος εταιρία ανέλαβε την κατασκευή μίας πολυκατοικίας επί οικοπέδου κειμένου εντός της πόλεως της ... επί της οδού ... . Κατά τους όρους του εργολαβικού η ανωτέρω εργολάβος εταιρία ανέλαβε την ανέγερση της πολυκατοικίας κατά τους κανόνες της οριζόντιας ιδιοκτησίας με δικά της έξοδα και φροντίδα. Βάσει του ανωτέρω εργολαβικού η ανωτέρω οικοδομή θα αποτελείτο από υπόγειο, ισόγειο όροφο, από πρώτο όροφο, που θα περιλαμβάνει δύο διαμερίσματα και από τρεις άλλους ορόφους δηλαδή 2°, 3°, και 4°. Από την ανωτέρω εργολάβο εταιρία, της οποίας όπως προεκτέθηκε εκπρόσωπος ήταν ο κατηγορούμενος, ορίστηκε επίσης ο κατηγορούμενος, πολιτικός μηχανικός, μελετητής του έργου και επιβλέπων μηχανικός. Πράγματι ο κατηγορούμενος συνέταξε σχετική μελέτη και ανέλαβε με την ιδιότητα τόσο του εκπροσώπου της εργολάβου εταιρίας όσο και με την ιδιότητα του επιβλέποντος μηχανικού, την κατασκευή και επίβλεψη της ανωτέρω πολυώροφης οικοδομής καθώς το Νοέμβριο του 2009 εκδόθηκε η υπ' αριθμ. .../1999 άδεια κατασκευής της οικοδομής. Σύμφωνα με την ανωτέρω άδεια τόσο την αρχιτεκτονική μελέτη όσο και την μελέτη του φέροντα οργανισμού συνέταξε ο κατηγορούμενος, ο οποίος ορίστηκε επιβλέπων μηχανικός για την γενική επίβλεψη και την επίβλεψη του φέροντα οργανισμού. Για την έκδοση της οικοδομικής άδειας, η στατική μελέτη πρέπει υποχρεωτικά να συνοδεύεται από υπεύθυνη δήλωση του μηχανικού ότι αναλαμβάνει την ευθύνη της κατασκευής της οικοδομής σύμφωνα με τις διατάξεις του Νέου κανονισμού οπλισμένου σκυροδέματος και του Νέου Αντισεισμικού κανονισμού, ωστόσο στην προκειμένη περίπτωση εάν και κατατέθηκε, δεν βρέθηκε στον φάκελο της .../99 οικοδομικής άδειας, κατόπιν ελέγχου του Πολεοδομικού τμήματος του Δήμου ... η ανωτέρω υπεύθυνη δήλωση του κατηγορουμένου. Οι εγκαλούντες και πολιτικώς ενάγοντες Τ. Θ. και Α. συζ. Τ. Θ., με το υπ' αριθμ. .../2000 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Βέροιας Χ. Παπαχρησάνθου που μεταγράφηκε νόμιμα και ενώ ακόμη η οικοδομή βρισκόταν στο στάδιο περαίωσης του σκελετού, αγόρασαν από κοινού και αδιαίρετα ένα διαμέρισμα του δευτέρου ορόφου από την εργολάβο εταιρία, το οποίο περιήλθε σε αυτήν ως εργολαβικό αντάλλαγμα σύμφωνα με το προαναφερόμενο εργολαβικό συμβόλαιο. Το ανωτέρω διαμέρισμα παραδόθηκε στους πολιτικώς ενάγοντες στις 12-4-2002, οι οποίοι και εγκαταστάθηκαν σε αυτό άμεσα. Ωστόσο από το Σεπτέμβριο του 2002 εμφανίστηκαν δύο τριχοειδείς ρωγμές στην τοιχοποιία, ενώ επίσης και τον Ιούλιο του 2004 εμφανίστηκαν και άλλες 2-3 τριχοειδείς ρωγμές στον εσωτερικό τοίχο του σαλονιού ενώ εν συνεχεία και σταδιακά εμφανίστηκαν και άλλες μικρές επίσης ρωγμές στην τοιχοποιία. Ωστόσο τον Ιούνιο του 2006 δημιουργήθηκαν και άλλες νέες ρωγμές ενώ διευρύνθηκαν οι ήδη υφιστάμενες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν έκτοτε έντονες ρηγματώσεις της τοιχοποιίας του ανωτέρω διαμερίσματος. Οι πολιτικώς ενάγοντες φοβούμενοι για την στατικότητα του διαμερίσματός τους απευθύνθηκαν στο ΤΤΕ αιτούμενοι την άμεση διενέργεια αυτοψίας. Διενεργήθηκε αυτοψία στις 13-2-2007 από τον πολιτικό μηχανικό Π. Κ., μέλος του TEE. Σύμφωνα με το πόρισμα της πραγματογνωμοσύνης του ανωτέρω "στην πλάκα μάλλον έχει συμβεί το φαινόμενο του ερπυσμού κατά τη διεύθυνση χ-χ δημιουργώντας ένα βέλος στην πλάκα περίπου 3εκ, με άμεσο αποτέλεσμα τον εφελκυσμό της τοιχοποιίας που εδράζεται στην πλάκα κατά την ίδια διεύθυνση και ως εκ τούτου την ρηγμάτωσή της". Ακολούθως ο Τ. Θ., ο οποίος ήταν και ο ίδιος πολιτικός μηχανικός, απευθύνθηκε στον πολιτικό μηχανικό Χ. Ι. και καθηγητή ΑΠΘ, ζητώντας τη διενέργεια αυτοψίας και πραγματογνωμοσύνης με αντικείμενο την εξακρίβωση των αιτίων των σοβαρών ρηγματώσεων που εμφανίσθηκαν στις τοιχοποιία. Ο ανωτέρω διενήργησε αυτοψία στις 21-4-2007 στο ανωτέρω διαμέρισμα και στους λοιπούς κοινόχρηστους χώρους του διαμερίσματος. Στην από Ιούνιο του 2007 τεχνική έκθεση που συνέταξε ο ανωτέρω αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής: Η επιθυμία ελεύθερης τοποθέτησης των διαχωριστικών τοιχοποιιών στα μεγάλα διαμερίσματα χωρίς την ενοχλητική εμφάνιση δοκών οδήγησε στην κατασκευή μεγάλων πλακών που επιφορτίζονται από σημαντικό βάρος τοιχοποιιών. Η διαμόρφωση τέτοιου μεγέθους πλακών δεν είναι ασυνήθης αλλά και δεν αντιβαίνει στους ισχύοντες κανονισμούς με την προϋπόθεση ότι έχουν ληφθεί τα κατάλληλα μέτρα περιορισμού των βυθίσεων. Το πάχος πλακών αυτών (22 εκ.) είναι ελαφρά μικρότερο του απαιτούμενου (23,1 εκ). Η αγκύρωση των οπλισμών των μεγάλων πλακών στους δοκούς των δύο πλάγιων ορίων είναι ανεπαρκής όπως εμφανίζεται στα κατασκευαστικά σχέδια. Σύμφωνα με τον ΕΚΟΣ 2000, σε ακραίες στηρίξεις πλακών απαιτείται μήκος αγκύρωσης των οπλισμών (2/3)l/b net. Τα ύψη αρκετών δοκών μεγάλου μήκους είναι σχετικά μικρά με αποτέλεσμα την ανάγκη σχετικά υψηλού ποσοστού οπλισμού και την εμφάνιση μεγαλύτερων βυθίσεων. Το σημαντικότερο αρνητικό χαρακτηριστικό της Στατικής Μελέτης εντοπίζεται στο γεγονός ότι ο Μελετητής δεν έλαβε υπόψη του την αυξανόμενη επιβάρυνση των υποκειμένων μεγάλων πλακών κατά τη διαδοχική κατασκευή των διαχωριστικών τοιχοποιιών από τους κάτω προς του επάνω ορόφους. Η επιβάρυνση αυτή μεγιστοποιείται στην πλάκα οροφής του καταστήματος αριστερά της εισόδου και στις πλάκες οροφής της πυλωτής δεξιά της εισόδου. Οι ρηγματώσεις στις εσωτερικές τοιχοποιίες του διαμερίσματος του Κ. Θ. οφείλονται στην επιβάρυνση της πλάκας οροφής του καταστήματος. Αιτιολογώντας την βύθιση της πλάκας δαπέδου ο ανωτέρω πολιτικός μηχανικός αναφέρει ότι οι διαστάσεις των πλακών είναι μεγάλες και το βάρος των τοιχοποιιών που εδράζονται επάνω τους ιδιαίτερα σημαντικό με αποτέλεσμα την εμφάνιση σημαντικών βυθίσεων. Η κατώτερη πλάκα του δαπέδου του 2ου ορόφου είναι από κάτω εντελώς ελεύθερη καθώς δεν υπάρχουν διαχωριστικές τοιχοποιίες στο υποκείμενο κατάστημα με αποτέλεσμα την ελεύθερη ανάπτυξη και επαύξηση των βυθίσεων. Αναφορικά δε με την αιτιολόγηση των ρηγματώσεων των τοιχοποιιών αναφέρεται ότι οι βυθίσεις της πλάκας και οι αντίστοιχες γωνιακές παραμορφώσεις του τοιχοποιιών υπερβαίνουν κατά πολύ τα επιτρεπόμενα όρια των ισχυόντων κανονισμών με συνέπεια οι ρηγματώσεις να είναι αναπόφευκτες. Σύμφωνα δε με το συμπέρασμα της ανωτέρω τεχνικής έκθεσης: οι εκτεταμένες βλάβες στην εσωτερική τοιχοποιία του διαμερίσματος είναι σοβαρές και η βραδεία αλλά συνεχής επιδείνωση απαιτεί την λήψη άμεσων μέτρων. Η επισκευή των ρηγματώσεων δεν αρκεί καθώς δεν αίρει το αίτιο που τις προκάλεσε. Η αυξημένη καταπόνηση της πλάκας δαπέδου του 2ου ορόφου και η πιθανή ολίσθηση των οπλισμών της στο αριστερό πλάγιο όριο απαιτεί την άμεση λήψη μέτρων υποστήριξής της. Ο Συντάκτης της παρούσας εκτιμά ότι την αποκλειστική ευθύνη για τις βλάβες στο διαμέρισμα του Κ. Θ. φέρει η κατασκευάστρια εταιρία καθώς αυτές προκλήθηκαν από κακή εκτίμηση ιδιαιτεροτήτων και αδυναμιών του στατικού συστήματος του φέροντος οργανισμού της οικοδομής". Ακολούθως και λόγω άρνησης του κατηγορουμένου να προβεί στις δέουσες ενέργειες για την αποκατάσταση των ως άνω βλαβών, οι μηνυτές κατέθεσαν στην Πολεοδομία του Δήμου Βέροιας την από 3-7-2007 αίτησή τους αιτούμενοι, μεταξύ άλλων, τη διενέργεια αυτοψίας και τον έλεγχο επικινδυνότητας του τμήματος αυτό της κατασκευής. Το Τμήμα Πολεοδομίας του Δήμου Βέροιας διενήργησε με την υπάλληλο της Υπηρεσίας, Κ. Δ. αυτοψία στο ανωτέρω διαμέρισμα και ακολούθως συνέταξε την υπ' αριθ. πρωτ. 1969/7-3-2007 "έκθεση επικινδύνου από άποψη στατικής και δομικής (ετοιμόρροπου) στην οποία μεταξύ άλλων αναφέρει: στο διαμέρισμα είναι εμφανείς σοβαρές ρηγματώσεις των τοιχοποιιών... Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην έκθεση οι ρηγματώσεις οφείλονται στην βύθιση της πλάκας του δαπέδου του διαμερίσματος. Για τον λόγο αυτό αποφαίνομαι ότι η πλάκα δαπέδου του διαμερίσματος είναι επικίνδυνη από άποψη στατική και για να αρθεί ο κίνδυνος πρέπει να προβείτε σε εργασίες υποστήριξης ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω βύθισή της". Εν συνεχεία εκδόθηκε από την πολεοδομία Βέροιας η υπ' αριθμ. πρωτ. .../1-7-2007 Α αναθεωρητική έκθεση της πολιτικού μηχανικού Ρ. Β. στην οποία αναφέρονται μεταξύ άλλων: "Από την αυτοψία που διενήργησα στο διαμέρισμα του 2ου ορόφου διαπιστώθηκαν σοβαρές ρηγματώσεις (λοξές οριζόντιες και κατακόρυφες) των τοιχοποιιών του διαμερίσματος του 1ου ορόφου υπέρ του καταστήματος (2ου ορόφου στο σύνολο της οικοδομής) που εδράζεται στην πλάκα του δαπέδου του ορόφου. Παρατηρήθηκε η βύθιση στη μεσαία περιοχή της πλάκας ... Λόγω του δημιουργηθέντος βέλους της πλάκας υπάρχει πρόβλημα λειτουργικότητας της κατασκευής δηλ. του διαμερίσματος του ορόφου υπέρ του ισογείου καταστήματος. Κρίνω ότι η εξεταζόμενη κατασκευή στο διαμέρισμα του 2ου ορόφου της οικοδομής της Οδού ... στην ... είναι επικίνδυνη από στατική και δομική άποψη ...". Υπό τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά και ενόψει ότι η κατάσταση το διαμέρισμα των μηνυτών από τον Ιούνιο του 2006, εγκυμονούσε κίνδυνο για την σωματική τους ακεραιότητα αλλά και την ζωή τους ενόψει ότι οι γύψινες επενδύσεις των ορόφων είχαν αποκολληθεί σε πολλά σημεία στην οροφή και μάλιστα ορισμένα τμήματα είχαν καταρρεύσει, οι ρωγμές στους εσωτερικούς τοίχους πλήθαιναν και διευρύνονταν, ακούγονταν συνεχώς υπόκωφοι θόρυβοι με μεταλλική χροιά, οι τοιχοποιίες πλέον δεν είχαν την απαιτούμενη συνοχή με άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης, οι τελευταίοι τον Ιούλιο του 2008 αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το ανωτέρω διαμέρισμα. Ακολούθως κατόπιν ένστασης κατά της υπ' αριθμ. 1/2007 Α' αναθεωρητικής έκθεσης επικίνδυνης οικοδομής εκδόθηκε η Β' από 23-12-2008 Αναθεωρητική έκθεση επικίνδυνης κατασκευής του πολιτικού μηχανικού Χ. Μ., σύμφωνα με το συμπέρασμα της οποίας: α) δεν είναι δυνατός με τα διαθέσιμα δεδομένα με τρόπο κατηγορηματικό ο χαρακτηρισμός ως επικίνδυνης ή μη της πλάκας δαπέδου του διαμερίσματος του 2ου ορόφου. Υπάρχουν όμως ενδείξεις ενδεχόμενης επικινδυνότητας που συνίσταται ως εξής: στο βέλος κάμψης της πλάκας που φαίνεται να είναι όπως προαναφέρθηκε μεγαλύτερο του μετρηθέντος των 27 μμ (και επομένως του αναμενόμενου βάσει παραδεκτών υπολογισμών βέλους 23,5 μμ). Στην ύπαρξη σύμφωνα με τη σχετική μελέτη αγκυρώσεων του οπλισμού της πλάκας μικρότερων των απαιτούμενων βάσει της παρ. 97.8.4 του ΕΚΟΣ. β) οι τοιχοποιίες που έχουν υποστεί σημαντικές ρηγματώσεις είναι επικίνδυνες εξ αιτίας της κατάστασης στην οποία βρίσκονται που μπορεί να επιδεινωθεί από ενδεχόμενη επιβάρυνση (αύξηση του βέλους κάμψης ή επιφόρτιση). Ακολούθως εκδόθηκε η υπ' αριθμ. πρωτ. 10069/30-12-2008 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Δ/νη Περιβάλλοντος και Χωροταξίας, περί αναθεώρησης της Α' Αναθεωρητικής στην οποία αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής: η πλάκα δαπέδου του διαμερίσματος του 2ου ορόφου είναι μεγάλων διαστάσεων (6,85Χ10,65) χωρίς ενδιάμεσες δοκούς. Οι εσωτερικές επομένως τοιχοποιίες του διαμερίσματος του 2ου ορόφου εδράζονται στη συζητούμενη πλάκα. Από την μέτρηση του καθηγητή Χ. Ι. προέκυψε βύθιση 27 μμ στο μέσο της πλάκας την οποία αποδέχεται και ο κατασκευαστής Β. Ψ.. Η βύθιση αυτή των 27 μμ είναι μεγαλύτερη της αναμενόμενης για μη ρηγματωμένο σκυρόδεμα (9,42 μμ) όπως και για ρηγματωμένο σκυρόδεμα (23,51 μμ). Η θεώρηση της βύθισης των 27 μμ. Σύμφωνα δε με το συμπέρασμα της ανωτέρω απόφασης α) δεν είναι δυνατός με τα διαθέσιμα δεδομένα με τρόπο κατηγορηματικό ο χαρακτηρισμός ως επικίνδυνης ή μη της πλάκας δαπέδου του διαμερίσματος του 2ου ορόφου. Υπάρχουν όμως ενδείξεις ενδεχόμενης επικινδυνότητας που συνίσταται ως εξής: στο βέλος κάμψης της πλάκας που φαίνεται να είναι όπως προαναφέρθηκε μεγαλύτερο του μετρηθέντος των 27 μμ (και επομένως του αναμενόμενου βάσει παραδεκτών υπολογισμών βέλους 23,5 μμ. Στην ύπαρξη σύμφωνα με τη σχετική μελέτη αγκυρώσεων του οπλισμού της πλάκας μικρότερων των απαιτούμενων βάσει της παρ. 97.8.4 του ΕΚΟΣ. β) οι τοιχοποιίες που έχουν υποστεί σημαντικές ρηγματώσεις είναι επικίνδυνες εξ αίτιας της κατάστασης στην οποία βρίσκονται που μπορεί να επιδεινωθεί από ενδεχόμενη επιβάρυνση (αύξηση του βέλους κάμψης ή επιφόρτιση). Με την ανωτέρω απόφαση ορίζονται επίσης τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την άρση του οποιουδήποτε κινδύνου και την αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων μεταξύ των οποίων υποστήριξη της πλάκας, καθαίρεση των τοιχοποιιών που εμφανίζουν σημαντικές ρηγματώσεις και αντικατάσταση τους με την κατασκευή ενισχυμένου κεντρικού συστήματος τοιχοποιιών και αποκατάσταση της οριζόντιας μορφής δαπέδου του διαμερίσματος μετά την κατάλληλη υποστήριξη της πλάκας. Αποδείχθηκε περαιτέρω ότι ενώ η ανωτέρω εργολάβος εταιρία κατά της παραπάνω απόφασης άσκησε την με αριθμ. πρωτ. 3711/27-1-2009 έφεση της, τελικά με την υπ' αριθμ. πρωτ. 10214/6-3-2009 αίτησή της προς το Υπουργείου ΥΠΕΧΩΔΕ παραιτήθηκε απ' αυτήν αποδεχόμενη την ανωτέρω απόφαση του ΓΓ της Περιφέρειας, ενώ αποδείχθηκε επίσης ότι εάν γινόταν η έφεση θα ελεγχόταν όλη η οικοδομή και όχι μόνο το διαμέρισμα των εγκαλούντων. Από τα παραπάνω πραγματικά περιστατικά αποδεικνύεται ότι ο κατηγορούμενος με την ιδιότητα τόσο του εκπροσώπου της εργολάβου εταιρίας και ως επιβλέπων μηχανικός και μελετητής της ανωτέρω οικοδομής δεν κατέβαλε την απαιτούμενη κατ' αντικειμενική κρίση προσοχή και επιμέλεια, την οποίαν κάθε συνετός και ευσυνείδητος επιβλέπων μηχανικός, μελετητής και εργολάβος αντίστοιχα, όφειλε υπό τις ίδιες περιστάσεις, να καταβάλει με βάση τους κανόνες της οικοδομικής και τις επικρατούσες συνθήκες. Ειδικότερα δεν τήρησε την εγκεκριμένη στατική μελέτη της υπ' αριθμ. .../99 οικοδομικής άδειας της ανωτέρω οικοδομής ,τις υποχρεωτικές διατάξεις του Νέου Κανονισμού Οπλισμένου Σκυροδέματος και του Νέου Αντισεισμικού Κανονισμού σε ότι αφορά: 1) τα υποχρεωτικά ελάχιστα μήκη αγκύρωσης πλακών σε ακραίες στηρίξεις δοκών, β) τα υποχρεωτικά ελάχιστα μήκη αγκύρωσης δοκών σε ακραία υποστυλώματα, γ) τον υπολογισμό των έκκεντρων πεδιλοδοκών, δ)την ομοιομόρφιση των γραμμικών και σημειακών φορτίων των τοιχοποιιών, ε) τα επιπρόσθετα φορτία στην οικοδομή, και στ) τα συμμετέχοντα στην σεισμική κίνηση κατά ένα επί πλέον επίπεδο υποστυλώματα Κ6, Κ13, Κ19 του βορείου ορίου της οικοδομής. Ειδικότερα αποδείχθηκε ότι το πλάτος της δοκού έπρεπε να είναι 37, 44 και όχι 23 που χρησιμοποίησε ο κατηγορούμενος. Επίσης ενώ οι ακραίες δοκοί θα έπρεπε να έχουν πλάτος 45,4 εκατοστά, είχαν πλάτος 22 εκατοστά. Αναφορικά με την γ' παράβαση αποδείχθηκε ότι ενώ υπολογίστηκαν οι πεδιλοδοκοί ως κεντρικές, κατασκευάστηκαν ως έκκεντρες. Επίσης κατά την κατασκευή τοποθετήθηκε τσιμεντοκονία σε πάχος μεγαλύτερο από αυτό που προέβλεπε η μελέτη ήτοι περίπου 10 εκατοστών δηλαδή σχεδόν διπλάσιο από αυτό που μελετήθηκε. Τέλος αποδείχθηκε αναφορικά με τις υπό στοιχείο δ και στ παραβάσεις ότι ενώ δεν υφίσταται διάταξη τόσο του ΝΚΟΣ όσο και του ΝΑΚ που να επιτρέπουν την ανάλογη ομοιομόρφιση, εντούτοις ο κατηγορούμενος κατά παράβαση αυτών προέβη σε ομοιομόρφιση των γραμμικών και σημειακών φορτίων των τοιχοποιιών σε όλη την επιφάνεια της πλάκας, ενώ επίσης κατά τον αντισεισμικό έλεγχο του κτιρίου δεν ελήφθησαν υπόψη ως συμμετέχοντα στη σεισμική κίνηση τα υποστυλώματα Κ 6,Κ13 και Κ19 του βορείου ορίου της οικοδομής. Αποτέλεσμα αυτής της αμελούς συμπεριφοράς του ήταν να προκληθούν στο ανωτέρω διαμέρισμα εκτεταμένες ρηγματώσεις των τοιχοποιιών, αποκόλληση των γύψινων επενδύσεων της οροφής σε πολλά σημεία τους, βύθιση στο μέσο της πλάκας με συνέπεια από τον Ιούνιο του 2006 τόσο η τοιχοποιία όσο και η πλάκα να είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη ασφάλεια και έτσι να προξενηθεί κίνδυνος για την ζωή και την σωματική ακεραιότητα τόσο των εγκαλούντων που κατοικούσαν στο διαμέρισμα όσο και όσων είχαν πρόσβαση σε αυτό. Τα παραπάνω πραγματικά περιστατικά αποδεικνύονται από όλα τα αποδεικτικά μέσα. Σαφής είναι προς τούτο η κατάθεση της Προϊσταμένης της Πολεοδομίας του Δήμου Βέροιας Μ. Α. η οποία κατέθεσε τα εξής: εφόσον η απόφαση επέβαλε εργασίες σαφώς κρίθηκε ως επικίνδυνο. 27 χρόνια δουλεύω, σε τέτοιο βαθμό μία και μοναδική περίπτωση έφθασε στην υπηρεσία μας". Επίσης ρητές ήταν και οι καταθέσεις των μαρτύρων πολιτικών μηχανικών Ν. Χ. και Σ. Δ. οι οποίοι επισκέφθηκαν το ανωτέρω διαμέρισμα και κατέθεσαν, ο μεν πρώτος μεταξύ άλλων τα εξής: η πλάκα παρουσιάζει παραμόρφωση στο κέντρο 27 χιλιοστά και όχι 14 όπως ο κανονισμός βάζει όριο. Η τιμή που ορίζει ο κανονισμός είναι αξιωτική. Έφταιγε ο μελετητής, ο κατασκευαστής, ο επιβλέπων του έργου που στην προκειμένη περίπτωση ήταν ένα άτομο. Όταν άρχισαν χτίζονται τα τούβλα του πάνω ορόφου, πέρασαν τα βάρη των τοιχοποιιών πήγαν από τις πλάκες και στις πιο κάτω πλάκες. Διπλασιάστηκε το φορτίο που θα έπρεπε να πάρει. Ομοιομόρφιση γραμμικών φορτίων ήξερα ότι δεν είχε γίνει στη μελέτη ... Οι τοιχοποιίες θα κατέρρεαν και κάποια στιγμή θα κατέρρεε και η ίδια η πλάκα. Το πλάτος της δοκού έπρεπε να είναι 37,44 και χρησιμοποιήθηκε όμως 23.". Ο δε δεύτερος κατέθεσε τα εξής: γίνανε παραβιάσεις του κανονισμού, πλημμελής αγκύρωση των οπλισμών πλάκας, κατασκεύασε δοκάρια 23 πόντων ενώ απαιτούντων 39, είχε πρόσθετα φορτία η πλάκα, η τσιμεντοκονία είχε διπλάσιο πάχος, οπότε το φορτίο διπλασιάστηκε. Αυτά τα αίτια οδήγησαν στο βέλος. Αυτή πλάκα έπρεπε το πολύ να βυθιστεί 13,5 χιλιοστά, αυτή όμως υποχώρησε κατά 27 χιλιοστά. Η απόκλιση βέλους από 14 χιλ στα 27 χι. αποτελεί παράβαση κανονισμού. Αντί για Φ12 αγκύρωση που έβαλε ο κατηγορούμενος έπρεπε να έχει 39εκατοστά. Για την γ' πράξη (υπολογισμό των έκκεντρων πεδιλοδοκών) γνωρίζω και το είδα μόνος μου ότι υπολογίστηκαν ως κεντρικές ενώ κατασκευάστηκαν ως έκκεντρες ... Δεν επιτρέπεται ομοιομόρφιση ... Οι ρωγμές ήταν αποκαρδιωτικές ... Ή παραπάνω κρίση του Δικαστηρίου δεν αναιρείται από την κατάθεση του μάρτυρα Γ. Π., ο οποίος ενώ κατέθεσε ότι τηρήθηκε ο Κανονισμός και δεν υπήρξε παράβασή του, δεν μπόρεσε να αιτιολογήσει με πειστικότητα που οφείλονται οι ανωτέρω ρηγματώσεις αλλά αρκέστηκε στη διαπίστωση ότι οφείλονται σε αδυναμία του Κανονισμού και σε κακή συγκυρία. Ούτε δε η κρίση του Δικαστηρίου αναιρείται από την απολογία του κατηγορουμένου ο οποίος ενώ ανέφερε ότι δεν παραβίασε τον Κανονισμό και δεν υπήρχε κίνδυνος από τις ανωτέρω έντονες ρηγματώσεις δεν έδωσε πειστική απάντηση γιατί τελικά παραιτήθηκε από την έφεση που είχε ασκήσει ως εκπρόσωπος της εργολάβου εταιρίας κατά της υπ' αριθμ. πρωτ. 10069/30-12-2008 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Δ/νη Περιβάλλοντος και Χωροταξίας, η οποία σημειωτέον εάν εξεταζόταν θα ελέγχονταν όλη η ανωτέρω οικοδομή. Εξάλλου και στο προσκομιζόμενο από τον κατηγορούμενο από 3-9-2007 έγγραφο του Χ. Ι. προς το Πολεοδομικό Τμήμα του Δήμου Βέροιας, στο οποίο αναφέρει ο τελευταίος ότι η πλάκα δαπέδου δεν χαρακτηρίζεται ως στατικώς επικίνδυνο, αναφέρεται περαιτέρω ότι αυτό δεν σημαίνει ότι η πλάκα διαθέτει τον απαιτούμενο συντελεστή ασφαλείας και ότι για λόγους ασφαλείας τα μέτρα που προτείνονται στην από Ιούνιο 2007 πραγματογνωμοσύνη που συνέταξε είναι απαραίτητο να ληφθούν. Επομένως πρέπει ο κατηγορούμενος να κηρυχθεί ένοχος της αποδιδόμενης σε αυτόν πράξης της οποίας στοιχειοθετείται η αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση". Στο δε διατακτικό της αποφάσεως αναφέρεται και ότι ο κατηγορούμενος "δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα της πράξης του".
Με αυτά που δέχθηκε, το Δικαστήριο της ουσίας διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφασή του την απαιτούμενη από τις ανωτέρω διατάξεις του Συντάγματος και του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αφού εκθέτει σ' αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία αποδείχθηκαν από την ακροαματική διαδικασία και συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του άνω εγκλήματος της παραβιάσεως των κανόνων της οικοδομικής από αμέλεια, για το οποίο καταδικάσθηκε ο αναιρεσείων, τις αποδείξεις από τις οποίες συνήγαγε τα περιστατικά αυτά και τους συλλογισμούς με βάση τους οποίους έκανε την υπαγωγή τους στην ουσιαστική ποινική διάταξη του άρθρου 286 παρ. 1 του ΠΚ, την οποίες ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε και δεν παραβίασε ευθέως ή εκ πλαγίου, με ελλιπή, δηλαδή, ή αντιφατική αιτιολογία. Οι μερικότερες αντίθετες αιτιάσεις του αναιρεσείοντος είναι αβάσιμες, αφού: α) Το Δικαστήριο σαφώς δέχεται, στο διατακτικό, το οποίο, όπως αναφέρθηκε, αποτελεί ενιαίο σύνολο με το σκεπτικό, ότι ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος παραβίασε τους κανόνες της οικοδομικής από ασυνείδητη αμέλεια με την παραδοχή ότι δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη του, η παραδοχή δε αυτή δεν αντιφάσκει προς οποιαδήποτε αναφορά στο σκεπτικό και μάλιστα προς την παραδοχή ότι "ο κατηγορούμενος με την ιδιότητα τόσο του εκπροσώπου της εργολάβου εταιρίας και ως επιβλέπων μηχανικός και μελετητής της ανωτέρω οικοδομής δεν κατέβαλε την απαιτούμενη κατ' αντικειμενική κρίση προσοχή και επιμέλεια, την οποίαν κάθε συνετός και ευσυνείδητος επιβλέπων μηχανικός, μελετητής και εργολάβος αντίστοιχα, όφειλε υπό τις ίδιες περιστάσεις, να καταβάλει με βάση τους κανόνες της οικοδομικής και τις επικρατούσες συνθήκες". Η μη αντικατάσταση της φράσεως του σκεπτικού επί της ποινής που έπρεπε να επιβληθεί ότι το Δικαστήριο αποβλέπει και "στην ένταση του δόλου του υπαιτίου" με την ορθή "στο βαθμό της αμελείας του υπαιτίου" οφείλεται σε φανερή αβλεψία και παραδρομή και δεν δημιουργεί καμιά ασάφεια ως προς το είδος της αμέλειας που έγινε δεκτό. β) Με την παραδοχή ότι "αποδείχθηκε ότι ενώ οι ακραίες δοκοί θα έπρεπε να έχουν πλάτος 45,4 εκατοστά, είχαν πλάτος 22 εκατοστά" αιτιολογείται η παράβαση του Νέου κανονισμού Οπλισμένου Σκυροδέματος και του Νέου Αντισεισμικού Κανονισμού σε ό,τι αφορά τα υποχρεωτικά ελάχιστα μήκη αγκύρωσης δοκών σε ακραία υποστυλώματα (β' παράβαση) και το Δικαστήριο δεν προχώρησε από την πρώτη (ότι το πλάτος της δοκού έπρεπε να είναι 37,44 και όχι 23 εκ.) στην τρίτη παράβαση χωρίς να αιτιολογήσει τη δεύτερη. γ) Κατά το διατακτικό της αποφάσεως, η πέμπτη παράβαση των ως άνω Κανονισμών συνίστατο σε ό,τι αφορούσε τα επιπρόσθετα φορτία στην οικοδομή, στο ότι, δηλαδή, ο κατηγορούμενος δεν έλαβε υπόψη τα φορτία των στηθαίων, των διακοσμητικών υποστυλωμάτων και των επενδύσεων της προσόψεως. Όσον αφορά την παράβαση αυτή, δεν ήταν αναγκαίο να περιληφθεί στο σκεπτικό πρόσθετη αιτιολογία, καθόσον είναι αναλυτική η ως άνω αναφορά στο διατακτικό. Αρκεί η μνεία ότι αποδείχθηκε και η παράβαση αυτή (σε ό,τι αφορά τα επιπρόσθετα φορτία στην οικοδομή), αναλύεται δε, σχετικώς, και τι προέκυψε από μαρτυρικές καταθέσεις. δ) Η παραδοχή ότι το πλάτος της δοκού έπρεπε να είναι 37,44 και όχι 23 που χρησιμοποίησε ο κατηγορούμενος δεν αντιβαίνει προς την παραδοχή ότι ενώ οι ακραίες δοκοί θα έπρεπε να έχουν πλάτος 45,4 εκατοστά, είχαν πλάτος 22 εκατοστά, καθόσον η πρώτη περίπτωση αφορά το πλάτος των δοκών γενικώς, ενώ η δεύτερη αφορά το πλάτος των ακραίων δοκών. ε) Ο αναιρεσείων κηρύχθηκε ένοχος και γιατί προέβη σε ομοιομόρφιση των γραμμικών και σημειακών φορτίων των τοιχοποιιών σε όλη την επιφάνεια της πλάκας, πράγμα, όμως, που δεν προβλεπόταν από τους ως άνω Κανονισμούς και, επομένως, αποτελούσε και η ενέργειά του αυτή παράβαση. Ούτε αποτελεί αντίφαση η παραδοχή ότι, κατά την κατάθεση του μάρτυρα Ν. Χ., πολιτικού μηχανικού, ομοιομόρφιση γραμμικών φορτίων δεν είχε γίνει στη μελέτη, καθόσον το Δικαστήριο δέχθηκε ότι έγινε η ομοιομόρφιση, παρά το ότι αυτή δεν είχε γίνει στη μελέτη, επικαλείται δε την ως άνω μαρτυρική κατάθεση για να καταδείξει και την εν λόγω παράβαση, ότι, δηλαδή, παρά το ότι ομοιομόρφιση δεν προβλεπόταν ούτε είχε γίνει στη μελέτη, εν τούτοις έγινε στην επιφάνεια της πλάκας. στ) Σαφής είναι και η παραδοχή όσον αφορά την παράβαση ως προς τον υπολογισμό των έκκεντρων πεδιλοδοκών (γ' παράβαση), καθόσον γίνεται δεκτό ότι ενώ οι πεδιλοδοκοί υπολογίστηκαν ως κεντρικές, κατασκευάστηκαν ως έκκεντρες, η παράβαση, δηλαδή, συνίσταται στον τρόπο υπολογισμού των έκκεντρων πεδιλοδοκών, χωρίς να γεννάται καμιά ασάφεια μεταξύ της παραβάσεως του αναιρεσείοντος και των, σε σχέση με αυτή, γενομένων δεκτών ως αποδειχθέντων. Δεν ήταν δε αναγκαίο, για την πληρότητα της αιτιολογίας, να προσδιορίζεται η διαφορά μεταξύ κεντρικών και έκκεντρων πεδιλοδοκών. ζ) Ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος κρίθηκε ένοχος τόσο ως κατασκευαστής, με την ιδιότητα του νομίμου εκπροσώπου της τεχνικής εταιρίας "Β. Ψ. - Χ. Δ. & ΣΙΑ Ο.Ε.", όσο και ως επιβλέπων μηχανικός και μελετητής και, επομένως, με την παραδοχή ότι οι πεδιλοδοκοί, ενώ υπολογίστηκαν ως κεντρικές, κατασκευάστηκαν ως έκκεντρες, δεν διαφοροποιείται το κατηγορητήριο ούτε εισάγει κατά του αναιρεσείοντος νέα κατηγορία (του κατασκευαστή και όχι μόνο του μηχανικού - μελετητή). η) Η παραδοχή ότι "αντί για Φ12 αγκύρωση που έβαλε ο κατηγορούμενος έπρεπε να έχει 39 εκατοστά" αποτελεί μέρος της καταθέσεως του μάρτυρα Σ. Δ., πολιτικού μηχανικού, και δεν δημιουργεί καμιά ασάφεια σε σχέση με τις παραβάσεις, οι οποίες συγκροτούν την πράξη, για την οποία κρίθηκε ένοχος ο αναιρεσείων. θ) Διευκρινίζεται επαρκώς σε τι συνίστανται οι έξι παραβάσεις των ως άνω Κανονισμών, οι οποίες συνιστούν την αμελή συμπεριφορά του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου κατά την κατασκευή και επίβλεψη της ένδικης οικοδομής και δεν ήταν αναγκαία η παράθεση περαιτέρω αιτιολογίας. Επομένως, οι, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ και Ε του ΚΠοινΔ, τρίτος λόγος αναιρέσεως του κυρίου δικογράφου της αιτήσεως και μοναδικός λόγος του δικογράφου των παραδεκτώς ασκηθέντων (ενόψει του ότι η ένδικη αίτηση αναιρέσεως περιέχει παραδεκτούς λόγους αναιρέσεως) προσθέτων λόγων, που κατατέθηκε εμπρόθεσμα (την 21.10.2013) και κατά τις νόμιμες διατυπώσεις (άρθρο 509 παρ. 2 ΚΠοινΔ), με τους οποίους πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας και νόμιμης βάσεως, καθώς και για εσφαλμένη εφαρμογή της ουσιαστικής ποινικής διατάξεως του άρθρου 286 παρ. 1 του ΠΚ, είναι αβάσιμοι.
Το άρθρο 349 του ΚΠοινΔ, όπως ίσχυε κατά το χρόνο εκδόσεως της προσβαλλόμενης αποφάσεως (1.2.2013), πριν, δηλαδή, από την αντικατάσταση της παρ. 3 με το άρθρο 93 παρ. 4 του ν. 4139/2013, ορίζει ότι: "1. Το δικαστήριο, μετά από πρόταση του εισαγγελέα ή και αυτεπαγγέλτως, μπορεί να διατάξει μόνο μία φορά την αναβολή της δίκης για λόγους ανώτερης βίας, με αίτημα δε κάποιου από τους διαδίκους, μία μόνο φορά, για σοβαρούς λόγους υγείας ή λόγους ανώτερης βίας. 2. Η αναβολή που χορηγείται με αίτημα διαδίκου, για λόγο που αφορά αυτόν ή το συνήγορό του, δεν μπορεί να υπερβεί τους τρεις μήνες και διατάσσεται μόνο για σοβαρούς λόγους υγείας, οι οποίοι αποδεικνύονται με έγγραφο νοσηλευτικού ιδρύματος, ή λόγους ανώτερης βίας. Οι λόγοι αυτοί προσδιορίζονται στην απόφαση, η οποία πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη. 3. ... Το δικαστήριο πριν διατάξει την αναβολή υποχρεούται να ερευνήσει τη δυνατότητα διακοπής της δίκης για δεκαπέντε το πολύ ημέρες, αιτιολογώντας εμπεριστατωμένα ότι δεν μπορεί ο λόγος της αναβολής να αντιμετωπισθεί με διακοπή. 4. Δεύτερη αναβολή μπορεί να δοθεί για τους ίδιους πιο πάνω λόγους και σύμφωνα με τους ως άνω όρους. Κάθε άλλη αναβολή απαγορεύεται και το δικαστήριο μπορεί μόνο να διατάξει τη διακοπή της δίκης ή της συνεδρίασης για δεκαπέντε το πολύ ημέρες και μέχρι τρεις φορές. ...". Εξάλλου, η ειδική, κατά τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 ΚΠοινΔ, και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, από την έλλειψη της οποίας ιδρύεται λόγος αναιρέσεως κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' του ΚΠοινΔ, απαιτείται όχι μόνο για την απόφαση περί της ενοχής, δηλαδή την καταδικαστική ή απαλλακτική για την κατηγορία απόφαση του δικαστηρίου, αλλά για όλες τις αποφάσεις, ανεξαρτήτως αν αυτές είναι οριστικές ή παρεμπίπτουσες ή αν η έκδοσή τους αφήνεται στη διακριτική, ελεύθερη ή ανέλεγκτη κρίση του δικαστή που τις εξέδωσε. Έτσι, η παρεμπίπτουσα απόφαση που απορρίπτει αίτηση του κατηγορουμένου περί αναβολής ή διακοπής της δίκης για λόγους ανώτερης βίας πρέπει να είναι ιδιαίτερα αιτιολογημένη, υπό την προϋπόθεση ότι υποβάλλεται παραδεκτώς και είναι ορισμένη. Διαφορετικά, ιδρύεται ο ανωτέρω λόγος αναιρέσεως, για ελλιπή αιτιολογία. Στην προκειμένη περίπτωση, από τα πρακτικά της προσβαλλομένης αποφάσεως προκύπτει ότι ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος, που εμφανίσθηκε στο δευτεροβάθμιο Δικαστήριο χωρίς συνήγορο, μετά την εκφώνηση από την Πρόεδρο του ονόματός του, υπέβαλε αίτημα αναβολής της δίκης, κατ' άρθρο 349 του ΚΠοινΔ, γιατί "ο δικηγόρος του Βασίλης Χειρδάρης (δικηγόρος Αθηνών) δικάζει μετά από διακοπείσα συνεδρίαση στο Τριμελές Εφετείο της Σύρου και δεν μπορεί να παρασταθεί σήμερα για να τον υπερασπισθεί", προσκόμισε δε την από 30.1.2013 βεβαίωση του Εφετείου Αιγαίου και την από 31.1.2013 επιστολή του ως άνω δικηγόρου, που αναγνώσθηκαν στο ακροατήριο. Το Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα με την αιτιολογία, μετά την παράθεση νομικής σκέψεως, ότι: "Το αίτημα του κατηγορουμένου για αναβολή της δίκης, κατ' άρθρ. 349 ΚΠΔ λόγω κωλύματος του συνηγόρου υπεράσπισής του, που σημειωτέον αν γινόταν δεκτό, θα επρόκειτο περί τέταρτης αναβολής μόνο στην κατ' έφεση δίκη, πρέπει να απορριφθεί κυρίως ως νομικά αβάσιμο διότι από τη διάταξη του άρθρου 349 του ΚΠΔ δεν προβλέπεται τέταρτη αναβολή της δίκης αλλά και ως κατ' ουσίαν αβάσιμο καθώς οι προβαλλόμενοι λόγοι οδηγούν σε παρέλκυση της δίκης με επικείμενο κίνδυνο παραγραφής της αποδιδόμενης στον κατηγορούμενο πράξης (χρόνος τέλεσης Ιούνιο του 2006) ενόψει ότι και τις προηγούμενες τρεις φορές η υπόθεση αναβλήθηκε επίσης για λόγους που αφορούν το πρόσωπο του συνηγόρου του κατηγορουμένου (μάλιστα μετά την αναβολή που δόθηκε για τον ανωτέρω λόγο στις 7-12-2012, ο εκ των πολιτικών εναγόντων Τ. Θ. απεβίωσε στις 18-12-2012 όπως προκύπτει από την 440ΜΘ/2012 ληξιαρχική πράξη θανάτου του Ληξιάρχου Βέροιας) και το Δικαστήριο δεν πείσθηκε περί της αδυναμίας του εκκαλούντος να διορίσει άλλο πληρεξούσιο δικηγόρο για να τον εκπροσωπήσει στην προκειμένη δίκη". Ακολούθως, ο κατηγορούμενος ζήτησε να διακοπεί η συνεδρίαση τουλάχιστον για την επόμενη ημέρα για να καλέσει συνήγορο υπερασπίσεως, καθώς επειδή πίστευε ότι θα αναβληθεί η δίκη, λόγω του κωλύματος του συνηγόρου του, δεν προετοιμάστηκε και δεν έχει τη δυνατότητα να βρει δικηγόρο. Το Δικαστήριο πράγματι διέκοψε για δύο ώρες, μετά την πάροδο των οποίων και τη συνέχιση της συνεδριάσεως, ο κατηγορούμενος δήλωσε ότι βρήκε συνήγορο τη δικηγόρο Βέροιας Αδαμίδου, η οποία, όμως, ηρνείτο να τον υπερασπιστεί, γιατί δεν είχε τον απαραίτητο χρόνο για να μελετήσει τη δικογραφία. Τα αυτά δήλωσε και η τελευταία, ο δε κατηγορούμενος υπέβαλε και πάλι αίτημα διακοπής, δηλώνοντας ότι αδυνατεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του μόνος του, ότι η υπόθεση είναι εξαιρετικά σοβαρή, διακυβεύεται η προσωπική του ελευθερία, η επαγγελματική του υπόσταση και ότι εκκρεμούν αστικές αποζημιώσεις και ως εκ τούτου πρέπει να έχει συνήγορο υπεράσπισης, επικαλέστηκε δε το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ. Το Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα για διακοπή με την αιτιολογία ότι: "Το Δικαστήριο κάνοντας δεκτό το αίτημα του κατηγορουμένου διέκοψε τη συνεδρίαση για 2 ώρες ήτοι έως τις 12.30. Περαιτέρω διακοπή και μάλιστα για άλλη ημέρα, ενόψει και των υπηρεσιών των Δικαστών που συγκροτούν το Δικαστήριο δεν κρίνεται αναγκαία. Ο δε ισχυρισμός του κατηγορουμένου ότι πίστευε ότι θα αναβληθεί εκ νέου η δίκη λόγω κωλύματος του συνηγόρου του και γι' αυτόν τον λόγο ζητάει νέα διακοπή της δίκης, είναι με βάση και όσα προεκτέθηκαν μη νόμιμος ενόψει ότι δεν είναι δυνατόν να προκαταλαμβάνεται η απόφαση του Δικαστηρίου και μάλιστα όταν η υπόθεση έχει ήδη αναβληθεί τρεις φορές στο δεύτερο βαθμό, ο δε κατηγορούμενος όφειλε και μπορούσε να προετοιμαστεί για την παρούσα δίκη.
Συνεπώς το αίτημα εκ νέου διακοπής πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμο". Κατόπιν αυτού, η δίκη προχώρησε χωρίς να εκπροσωπείται ο κατηγορούμενος από πληρεξούσιο δικηγόρο.
Η αιτιολογία αυτή, με την οποία το Δικαστήριο απέρριψε τα αιτήματα αναβολής και διακοπής της δίκης ως αβάσιμα είναι ειδική και εμπεριστατωμένη, καθόσον εκτίθενται οι λόγοι για τους οποίους δεν μπορούσε να αναβληθεί ή, έστω, να διακοπεί η δίκη. Οι μερικότερες αντίθετες αιτιάσεις του αναιρεσείοντος είναι αβάσιμες, αφού: α) Το Δικαστήριο δεν ήταν αναγκαίο να αναφέρει τα αποδεικτικά μέσα, από τα οποία κατέληξε στην απορριπτική του αιτήματος αναβολής κρίση, ενόψει του ότι απέρριψε αυτό ως μη νόμιμο, γιατί δεν προβλέπεται τέταρτη αναβολή, με επάλληλη δε αιτιολογία το απέρριψε και ως κατ' ουσίαν αβάσιμο. β) Ως εκ περισσού αναφέρεται η επικείμενη παραγραφή της πράξεως που αποδίδεται στον αναιρεσείοντα - κατηγορούμενο. γ) Η αιτιολογία, με την οποία απορρίφθηκε το αίτημα διακοπής, ότι τα μέλη της συνθέσεως του Δικαστηρίου ήταν απασχολημένα σε άλλες υπηρεσίες, δεδομένου, μάλιστα, του ότι το Δικαστήριο διέκοψε την εκδίκαση της υποθέσεως για δύο ώρες για να βρει ο κατηγορούμενος άλλο δικηγόρο σε συνδυασμό με την παραδοχή ότι, ενόψει και των τριών προηγουμένων αναβολών, μπορούσε αυτός να προετοιμαστεί για την παρούσα δίκη, είναι ειδική και δεν ήταν αναγκαία περαιτέρω ανάλυση. δ) Το Δικαστήριο, με τις παραδοχές ότι η διακοπή δεν ήταν αναγκαία και ότι ο κατηγορούμενος όφειλε και μπορούσε να προετοιμαστεί, δέχεται ευθέως ότι η διακοπή δεν ήταν δικαιολογημένη. Επομένως, ο, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ του ΚΠοινΔ, πρώτος λόγος αναιρέσεως, με τον οποίο πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας ως προς την απόρριψη των ως άνω αιτημάτων, είναι αβάσιμος.
Απόλυτη ακυρότητα που λαμβάνεται αυτεπαγγέλτως υπόψη από το δικαστήριο και καθιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α του ΚΠοινΔ λόγο αναιρέσεως προκαλείται εάν δεν τηρηθούν, μεταξύ άλλων, οι διατάξεις που καθορίζουν την εμφάνιση, την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση του κατηγορουμένου και την άσκηση των δικαιωμάτων που του παρέχονται από το νόμο, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (άρθρο 171 παρ.1δ του ΚΠοινΔ, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 11 παρ. 2 του ν. 3904/2010). Περαιτέρω, με το άρθρο 6 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) που κυρώθηκε με το ΝΔ 52/1974 και έχει υπερνομοθετική ισχύ, κατά το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος, αναγνωρίζεται στον κατηγορούμενο δικαίωμα για δίκαιη δίκη και στην παρ. 3 περ. γ' του άρθρου αυτού προβλέπεται, ειδικότερα, ότι κάθε κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να υπερασπίσει ο ίδιος τον εαυτό του ή να αναθέσει την υπεράσπισή του σε συνήγορο της επιλογής του. Από τις παραπάνω διατάξεις της Ε.Σ.Δ.Α., προκύπτει κατ' αρχήν ότι το συστατικό της δίκαιης δίκης δικαίωμα δικαστικής ακροάσεως του κατηγορουμένου, σε συνδυασμό με το δικαίωμά του να έχει συνήγορο υπερασπίσεως, περιλαμβάνει και το δικαίωμά του να εκπροσωπηθεί από πληρεξούσιο δικηγόρο ή δικηγόρους της επιλογής του (ΟλΑΠ 9/2002). Όμως, ούτε ο κατηγορούμενος ούτε ο συνήγορός του, μπορούν, καθώς από τον σκοπό των εν λόγω διατάξεων, σε συνδυασμό με αυτήν του άρθρου 25 παρ. 3 του Συντάγματος, συνάγεται, να ασκούν καταχρηστικά τα δικαιώματά τους και ειδικότερα να παρελκύουν την συζήτηση της υποθέσεως, με το να επανυποβάλλουν αιτήματα αναβολής ή διακοπής της δίκης, διότι, έτσι, παραβιάζεται, το μεν η αρχή της ταχείας διεξαγωγής της ποινικής δίκης, το δε αυτή της ανευρέσεως της ουσιαστικής αλήθειας. Στην προκειμένη περίπτωση, ο αναιρεσείων, με τον, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α του ΚΠοινΔ, δεύτερο λόγο αναιρέσεως, προβάλλει ότι, με την απόρριψη των αιτημάτων αναβολής και διακοπής της δίκης, αποστερήθηκε του δικαιώματός του να έχει συνήγορο της επιλογής του, στερήθηκε δε πλήρως νομικής υποστηρίξεως, αφού και η δικηγόρος που βρήκε, μετά την απόρριψη του αιτήματος αναβολής, διαπίστωσε τον όγκο της δικογραφίας και δήλωσε ότι αδυνατούσε να τον εκπροσωπήσει λόγω ανεπαρκούς χρόνου. Έτσι, παραβιάσθηκε το δικαίωμά του σε δίκαιη δίκη, με αποτέλεσμα να προκληθεί απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο. Ο λόγος αυτός είναι αβάσιμος, καθόσον, όπως αναφέρθηκε, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο, ανεξαρτήτως του ότι απέρριψε το αίτημα αναβολής προεχόντως ως μη νόμιμο, έκρινε, κατά την ανέλεγκτη κρίση του, ότι οι μεν λόγοι, για τους οποίους ζητήθηκε η αναβολή, οδηγούσαν σε παρέλκυση της δίκης, ενόψει του ότι και οι τρεις προηγούμενες αναβολές είχαν δοθεί για λόγους που αφορούσαν το πρόσωπο του συνηγόρου του κατηγορουμένου, η δε δίωρη διακοπή για να βρει ο κατηγορούμενος άλλο δικηγόρο ήταν αρκετή, ενώ αυτός, δεδομένων και των τριών αναβολών της υποθέσεως μόνο στο δεύτερο βαθμό, όφειλε και μπορούσε να προετοιμαστεί για τη δίκη. Επομένως, δεν παραβιάστηκε το δικαίωμα του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου σε δίκαιη δίκη ούτε τα υπερασπιστικά του δικαιώματα ούτε το δικαίωμά του να εκπροσωπηθεί από συνήγορο της επιλογής του, δεδομένου ότι τα ως άνω αιτήματα απορρίφθηκαν με ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, σύμφωνα δε με τα εκτιθέμενα στη μείζονα σκέψη, τα παρελκυστικά αιτήματα αναβολής ή διακοπής της δίκης ενέχουν κατάχρηση δικαιώματος και δεν επιτρέπονται.
Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό της η κρινόμενη αίτηση μετά των προσθέτων αυτής λόγων και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (άρθρο 583 παρ. 1 ΚΠοινΔ), καθώς και στη δικαστική δαπάνη της παραστάσας πολιτικώς ενάγουσας (άρθρα 176 και 183 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την από 19 Απριλίου 2013 (με αριθ. πρωτ. 2992/2013) αίτηση (δήλωση) του Β. Ψ. του Ν. μετά των από 17/21.10.2013 προσθέτων αυτής λόγων, για αναίρεση της 167/2013 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βέροιας. Και
ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα από διακόσια πενήντα (250) ευρώ, καθώς και στη δικαστική δαπάνη της παραστάσας πολιτικώς ενάγουσας Α. χήρας Τ. Θ., θυγ. Δ. Α., από πεντακόσια (500) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 13 Νοεμβρίου 2012.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 27 Νοεμβρίου 2013.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ