Θέμα
Αιτιολογίας επάρκεια, Ισχυρισμός αυτοτελής, Αναβολής αίτημα.
Περίληψη:
Πότε καταδικαστική απόφαση έχει ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Ο λόγος της ελλείψεως ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας πρέπει να είναι σαφής και ορισμένος. Η ειδική αιτιολογία πρέπει να υπάρχει και στην παρεμπίπτουσα περί αναβολής απόφαση του δικαστηρίου (για να μην υπάρχει υπέρβαση εξουσίας [αρνητική], όταν χωρίς την άνω αιτιολογία προχώρησε στην περί ενοχής απόφαση). Εφαρμογή του άρθρου 6 § 3 στοιχ. γ’ ΕΣΔΑ. Παρέχεται δικηγόρος δωρεάν εις τον κατηγορούμενο, όταν δεν διαθέτει τα μέσα να πληρώσει. Η ειδική αιτιολογία πρέπει να υπάρχει και στην απόφαση που απορρίπτει τους αυτοτελείς ισχυρισμούς. Ποιοι οι αυτοτελείς ισχυρισμού, οίοι και οι περί συνδρομής ελαφρυντικών περιστάσεων. Απορρίπτει.
Αριθμός 1669/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Μιχαήλ Δέτση, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Θεοδώρα Γκοΐνη, Βασίλειο Κουρκάκη, Βιολέττα Κυτέα - Εισηγήτρια και Ελευθέριο Μάλλιο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 24 Οκτωβρίου 2007, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Βλάσση (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Χ1 και ήδη κρατουμένου στις Δικαστικές Φυλακές Πατρών, που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Γρηγόριο Τσόλια, περί αναιρέσεως της 8/2007 αποφάσεως του Πενταμελούς Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας. Το Πενταμελές Εφετείο Δυτικής Μακεδονίας, με την ως άνω απόφασή του, διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 21 Φεβρουαρίου 2007 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 477/2007.
Αφού άκουσε Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτουμένη, κατά τα άρθρα 93 § 3 του Συντάγματος και 139 Κ.Ποιν.Δικ. ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον εκ του άρθρου 510 § 1 στοιχ. Δ' Κ.Ποιν.Δικ., λόγον αναιρέσεως, όταν σε αυτή περιέχονται με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την διαδικασία στο ακροατήριο σχετικά με τα υποκειμενικά και αντικειμενικά στοιχεία του εγκλήματος, οι αποδείξεις, από τις οποίες συνήγαγε αυτά, καθώς και οι σκέψεις με τις οποίες υπήγαγε τα αποδειχθέντα περιστατικά στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφήρμοσε. Για την ύπαρξη τοιαύτης αιτιολογίας είναι επιτρεπτή η αλληλοσυμπλήρωση του σκεπτικού με το διατακτικό, που αποτελούν ενιαίο σύνολο και αρκεί να αναφέρονται τα αποδεικτικά μέσα γενικά, κατά το είδος τους, χωρίς να απαιτείται και η ιδιαίτερη μνεία κάθε αποδεικτικού μέσου, ούτε του τι προέκυψε από εκάστον εξ αυτών. Ούτε είναι απαραίτητη η αξιολογική συσχέτιση και σύγκριση των διαφόρων αποδεικτικών μέσων και των μαρτυρικών καταθέσεων μεταξύ των, ούτε απαιτείται να προσδιορίζεται ποίο βαρύνει περισσότερο για τον σχηματισμό της δικαστικής κρίσεως. Απαιτείται μόνο να προκύπτει ότι το συμβούλιο έλαβεν υπ' όψη και συνεκτίμησε για τον σχηματισμόν αυτής όλα τα αποδεικτικά στοιχεία και όχι μόνο μερικά απ' αυτά κατ' επιλογήν, όπως αυτό επιβάλλεται από τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 177 § 1 & 178 Κ.Ποιν.Δικ. (ολ. ΑΠ 1/2005).
Περαιτέρω από τον συνδυασμό των άρθρων 148 έως 153, 473 § 2, 474 § 2, 476 § 1, 509 § 1 και 510 Κ.Ποιν.Δικ. προκύπτει ότι για το κύρος και κατ' ακολουθίαν το παραδεκτό της αιτήσεως αναιρέσεως κατ' αποφάσεων, πρέπει στη δήλωση ασκήσεώς της να περιέχονται κατά τρόπο σαφή και ορισμένο οι λόγοι για τους οποίους ασκείται εκ των περιοριστικώς αναφερομένων εις το άρθρο 510 Κ.Ποιν.Δικ. Ειδικότερα για το ορισμένο του εκ του άρθρου αυτού, 510 § 1 στοιχ. Δ' Κ.Ποιν.Δικ. λόγον αναιρέσεως της ελλείψεως ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας ως άνω, πρέπει α) εάν ελλείπει παντελώς η αιτιολογία να διαλαμβάνεται εις τον σχετικόν λόγον η ανυπαρξία αυτής, σε σχέση με συγκεκριμένο ή συγκεκριμένα κεφάλαια της αποφάσεως και β) εάν υπάρχει αιτιολογία, αλλά δεν είναι ειδική και εμπεριστατωμένη, να προσδιορίζεται επιπλέον με την αίτηση αναιρέσεως εις τι συνίσταται η έλλειψη σε σχέση με συγκεκριμένο ή συγκεκριμένα κεφάλαια της αποφάσεως, ποίες οι τυχόν ελλείψεις ή ασάφειες στην αιτιολογία της αποφάσεως ή οι αντιφατικές αιτιολογίες αυτής (ολ. ΑΠ 2/2002, 19/2001). Δεν αποτελεί λόγον αναιρέσεως η εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων, διότι εις την περίπτωση αυτή πλήττεται η αναιρετικώς ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του δικαστηρίου της ουσίας. Η κατά τ'άνω απαιτουμένη, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία εκτείνεται όχι μόνο στην απόφαση για την ενοχή, την καταδικαστική δηλαδή ή απαλλακτική απόφαση του δικαστηρίου, αλλά σε όλες χωρίς εξαίρεση τις αποφάσεις, ανεξαρτήτως εάν αυτές είναι οριστικές ή παρεμπίπτουσες ή εάν η έκδοσή τους αφήνεται στην διακριτική ελεύθερη ή ανέλεγκτη κρίση του δικαστού που τις εξέδωσε. Ούτως η απορριπτική του αιτήματος του κατηγορουμένου για αναβολή της δίκης, για να κληθούν μάρτυρες και να διορίσει συνήγορο παρεμπίπτουσα απόφαση του δικαστηρίου, πρέπει να είναι ειδικά αιτιολογημένη, έστω και αν η παραδοχή ή η απόρριψη μιας τοιαύτης αιτήσεως, έχει αφεθεί στην ανέλεγκτο του δικαστηρίου κρίση. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλομένη απόφαση υπ'αριθμ. 8/2007 του Πενταμελούς Εφετείου Δυτ. Μακεδονίας, ο κατηγορούμενος "ζήτησε την αναβολή της δίκης, διότι θέλει να διορίσει συνήγορο υπεράσπισής του τον δικηγόρο Κοζάνης Δημήτριο Μπάτζιο, αλλά οι συγγενείς του (του κατηγορουμένου δηλαδή), οι οποίοι θα καταθέσουν και σαν μάρτυρες, δεν μπόρεσαν να βγάλουν βίζα και δεν ήρθαν, οπότε δεν έφεραν και τα χρήματα να πληρώσει τον δικηγόρο, θέλει δε να τον υπερασπιστεί αυτός. Ο δικηγόρος έστειλε έγγραφο στο Ελληνικό Προξενείο στην ...., για να βγάλουν ολιγοήμερη βίζα οι:Γ1 και Γ2, πλην όμως το Προξενείο δεν έχει απαντήσει μέχρι σήμερα, προσκόμισε δε την από .... επιστολή του δικηγόρου αυτού προς το Ελληνικό Προξενείο στην ...., η οποία και αναγνώσθηκε στο ακροατήριο. To Δικαστήριο απέρριψε το άνω αίτημα με την εξής αιτιολογία: Επειδή, ο κατηγορούμενος προέβαλε το αίτημα της αναβολής της δίκης, για το λόγο ότι, είχε ζητήσει με την από 5-1-2007 αίτηση που υπέβαλε, ο τότε πληρεξούσιος δικηγόρος του Δημήτριος Μπάτζιος προς το Ελληνικό Προξενείο της ...., προκειμένου να χορηγηθεί άδεια εισόδου στην Ελλάδα, των Αλβανών υπηκόων Γ1 και Γ2, οι οποίοι θα κατέθεταν ως μάρτυρες στην κατ' έφεση δίκη (σημερινή), ότι τα ναρκωτικά τα οποία βρέθηκαν, ύστερα από αστυνομικό έλεγχο, στο αυτοκίνητό του, τα έβαλαν τρίτα πρόσωπα εν αγνοία του, και ότι δεν έλαβε ακόμα σχετική απάντηση, αλλά και για το λόγο ότι δεν έχει χρήματα προκειμένου να καταβάλει ως αμοιβή στον ανωτέρω δικηγόρο (Δημήτριο Μπάτζιο), ο οποίος τον είχε υπερασπισθεί πρωτοδίκως, πλην όμως το αίτημα αυτό πρέπει να απορριφθεί και ως προς τα δύο σκέλη του. Και ως προς μεν το πρώτο, για το λόγο ότι δεν αποδεικνύεται από οποιοδήποτε αποδεικτικό μέσο, ποία η τύχη της προαναφερθείσας αίτησης, για τη χορήγηση άδειας εισόδου στη χώρα των παραπάνω ατόμων, Αλβανών υπηκόων, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι ο Γ1, κατέθεσε στο πρωτόδικο δικαστήριο, οπότε υπάρχει δυνατότητα ανάγνωσης της κατάθεσής του, από τα πρακτικά της εκκαλουμένης απόφασης, ως προς το δεύτερο δε (σκέλος), για το λόγο ότι η μη δυνατότητα του κατηγορουμένου να καταβάλει την αμοιβή του εκτεθέντος δικηγόρου, ο οποίος και τον υπεράσπισε πρωτοδίκως, προκειμένου να τον υπερασπίσει και στην έκκλητη δίκη, μπορεί να θεραπευθεί με τον αυτεπάγγελτο διορισμό άλλου δικηγόρου από το παρόν (δευτεροβάθμιο) Δικαστήριο. Η αιτιολογία αυτή που διέλαβε το άνω Δικαστήριο της ουσίας, στην απορριπτική του αιτήματος του κατηγορουμένου για αναβολή της δίκης παρεμπίπτουσα απόφασή του, είναι η απαιτουμένη κατά το Σύνταγμα και τον Κ.Ποιν.Δικ. ειδική και εμπεριστατωμένη, αφού εκτίθενται σ'αυτή με πληρότητα και σαφήνεια, οι λόγοι για τους οποίους το Δικαστήριο αυτό οδηγήθηκε στην άνω περί απορρίψεως κρίση του, χωρίς να απαιτείται να αναφέρονται τα αποδεικτικά μέσα που έλαβεν υπ'όψη του το Δικαστήριο για να στηρίξει την απορριπτική του κρίση, αφού μόνον ο υποβαλών το αίτημα κατηγορούμενος προσκόμισε την αναγνωσθείσα από 5/1/2007 επιστολή ως άνω, στην παρεμπίπτουσα δε περί ης ο λόγος απόφαση παρατίθεται αυτούσιο το αίτημά του και το περιεχόμενο της ανωτέρω επιστολής.
Συνεπώς τα αντιθέτως υποστηριζόμενα με τους πρώτο και δεύτερο λόγους αναιρέσεως, οι οποίοι εις την ουσία είναι εις, η αναιτιολόγητη απόρριψη του αιτήματος αναβολής για την προσέλευση μαρτύρων και την δυνατότητα της παραστάσεως του κατηγορουμένου δια συνηγόρου, τον οποίον "θα διόριζε", είναι αβάσιμοι και απορριπτέοι. Επίσης και η αιτίαση του αναιρεσείοντος κατά την οποίαν η προσβαλλομένη απόφαση απέρριψε το αίτημα αναβολής και ανέγνωσε τις καταθέσεις μαρτύρων, χωρίς να ερευνηθεί εάν είχαν κλητευθεί προηγουμένως και εάν είναι αδύνατη η εμφάνισή των, πρέπει να απορριφθεί, ερειδομένη επί αναληθούς προϋποθέσεως, αφού ουδεμία κατάθεση των συγκεκριμένων μαρτύρων ανεγνώσθη, πλην των εις τα αναγνωσθέντα πρακτικά της τότε εκκαλουμένης αποφάσεως, οι δε μάρτυρες δεν περιελαμβάνοντο εις τους κλητευτέους τοιούτους, όπως εκ της προσβαλλομένης αποφάσεως προκύπτει. Εξ άλλου και η συναφής αιτίαση ότι παρεβιάσθη το άρθρο 20 § 1 και το άρθρο 6 §§1-3 της Ε.Σ.Δ.Α. όσον αφορά το δικαίωμα υπερασπίσεώς του, αφού τα άρθρα αυτά "του διασφαλίζουν το δικαίωμα να αναπτύξει τις απόψεις και κάθε νομικό και πραγματικό ζήτημα στην ποινική δίκη" είναι αβάσιμη και απορριπτέα, διότι ακριβώς εφηρμόσθη το άρθρο 6 § 3 της ΕΣΔΑ και εφόσον δεν διέθετε τα μέσα να πληρώσει συνήγορον, του παρεσχέθη τοιούτος δωρεάν, ήτοι του διώρισε το άνω Δικαστήριο αυτεπαγγέλτως δικηγόρον, για τον οποίον μάλιστα ουδεμία αντίρρηση προέβαλε, όπως εκ της προσβαλλομένης αποφάσεως προκύπτει, πέραν του ότι οι διατάξεις του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ, δεν έχουν ουσιαστικό ποινικό περιεχόμενο, ενώ και η παράβασή τους καθ' εαυτή δεν ιδρύει λόγον αναιρέσεως. Εξ άλλου, ο λόγος αναιρέσεως κατά τον οποίον ο κατηγορούμενος "εκηρύχθη ένοχος των πράξεων που του αποδίδονται χωρίς εμπεριστατωμένη αιτιολογία, με την προσβαλλομένη δε απόφαση το Πενταμελές Εφετείο επανέλαβε κατά λέξη το διατακτικό, χωρίς περαιτέρω ανάλυση πραγματικών περιστατικών, με τις απαραίτητες σκέψεις και συλλογισμούς και έτσι η απόφαση δεν έχει αιτιολογία" δεν διατυπώνεται κατά τρόπον σαφή και ορισμένο, αφού δεν προσδιορίζεται εις τι συνίσταται η έλλειψη αιτιολογίας, ούτε από ποίες συγκεκριμένες παραδοχές της προσβαλλομένης αποφάσεως προκύπτει η τοιαύτη έλλειψη. Διό και ο λόγος αυτός είναι απαράδεκτος, προς δε και καθ' ο μέρος με την επίφαση του λόγου αυτού προβάλλονται αιτιάσεις κατά της ουσιαστικής κρίσεως του δικαστηρίου. Τέλος η κατά τ' άνω απαιτουμένη αιτιολογία πρέπει να επεκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισμούς. Είναι δε αυτοτελείς οι ισχυρισμοί. εκείνοι οι οποίοι προβάλλονται σύμφωνα με το άρθρο 170 § 2 & 333 § 2 Κ.Ποιν.Δικ. στο δικαστήριο της ουσίας, από τον κατηγορούμενο ή τον συνήγορό του και τείνουν στην άρση του αδίκου χαρακτήρος της πράξεως, τον αποκλεισμό ή την μείωση της ικανότητος προς καταλογισμόν ή την εξάλειψη του αξιοποίνου ή την μείωση της ποινής, εφ' όσον όμως προβάλλονται κατά τρόπο σαφή και ορισμένο, με όλα δηλαδή, τα πραγματικά περιστατικά τα οποία είναι αναγκαία για την κατά νόμον θεμελίωσή τους, χωρίς να αρκεί μόνον η επίκληση της νομικής διατάξεως, η οποία τους προβλέπει ή του χαρακτηρισμού με τον οποίον είναι γνωστοί αυτοί στη νομική ορολογία· και τούτο δια να μπορέσει ο δικαστής, ύστερα από αξιολόγηση να τους κάμει δεκτούς ή να τους απορρίψει, άλλως το δικαστήριο της ουσίας δεν υπέχει υποχρέωση να απαντήσει αιτιολογημένα στην απόρριψή τους. Ούτως, εάν ο αυτοτελής ισχυρισμός περί της συνδρομής της ελαφρυντικής περιστάσεως της διατάξεως του άρθρου 84 § 2α' Π.Κ. δηλ., ότι υπαίτιος έζησε έως τον χρόνο που έγινε το έγκλημα έντιμη, ατομική, οικογενειακή, επαγγελματική και γενικά κοινωνική ζωή, ανεπτύχθη προφορικώς κατά τα ουσιώδη στοιχεία της νομικής και πραγματικής θεμελιώσεώς του, ώστε να γίνει αντικείμενο ερεύνης κατά την συζήτηση και παρεδόθη γραπτώς εις τον διευθύνοντα την συζήτηση κατεχωρίσθη δε στα πρακτικά (άρθρ. 141 § 2 Κ.Ποιν.Δικ.) και περιλαμβάνει τα αναγκαία πραγματικά περιστατικά για την θεμελίωσή του, ως ορισμένος, το δικαστήριο της ουσίας έχει υποχρέωση να αιτιολογήσει ειδικώς την απόρριψή του. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της δίκης, κατά την οποίαν εξεδόθη η προσβαλλομένη απόφαση ο ήδη αναιρεσείων κατηγορούμενος εζήτησε και δια του συνηγόρου του κατά την αγόρευσή του "να του αναγνωρισθεί το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου (άρθρο 84 § 2α' Π.Κ.). Κατά τοιούτον τρόπον όμως υποβληθείς ο ισχυρισμός αυτός και χωρίς επίκληση συγκεκριμένων περιστατικών σχετικά με τον ανωτέρω βίον του, είναι αόριστος και το δικαστήριο δεν είχεν υποχρέωση να απαντήσει, πέραν του ότι ως εκ περισσού απήντησε και δη: "Τέλος πρέπει να απορριφθεί και ο αυτοτελής ισχυρισμός που προέβαλε ο κατηγορούμενος περί αναγνώρισης σ'αυτόν του ελαφρυντικού του προτέρου εντίμου βίου, ως αόριστος, ενόψει του ότι δεν εκτίθενται σ'αυτόν καθόλου πραγματικά περιστατικά, από τα οποία να συνάγεται ότι αυτός διήγε πράγματι, πριν από την πράξη του, έντιμο καθόλου ατομικό, οικογενειακό, επαγγελματικό και κοινωνικό βίο, μη αρκούντος του γεγονότος ότι αυτός έχει λευκό ποινικό μητρώο (Α.Π. 373/2003, ΠΧ ΝΔ, 29, ΑΠ 1690/2003 Π.Χ. ΝΔ' 531)". Εντεύθεν και ο σχετικός λόγος αναιρέσεως είναι αβάσιμος και απορριπτέος. Μετά πάντα ταύτα και μη υπάρχοντος άλλου λόγου προς έρευνα, πρέπει η κρινομένη αίτηση αναιρέσεως να απορριφθεί στο σύνολό της, καταδικασθεί δε ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (άρθρο 583 § 1 Κ.Ποιν.Δικ.).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 21/2/2007 αίτηση του Χ1 για αναίρεση της υπ'αριθμ. 8/2007 αποφάσεως του Πενταμελούς Εφετείου Δυτ. Μακεδονίας. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα εξ ευρώ διακοσίων είκοσι (220).
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 30 Απριλίου 2008. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 25 Ιουνίου 2008.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ