Θέμα
Αγωγή διεκδικητική, Χρησικτησία, Χρησικτησία έκτακτη, Αίτηση αναίρεσης κατά απόφασης ειρηνοδικείου/πρωτοδικείου.
Περίληψη:
Αναίρεση απόφασης επί εφέσεως κατά ειρηνοδικειακής απόφασης. Παράγωγος τρόπος μεταβιβάσεως ακινήτου, όπως από αγορά ή κληρονομική διαδοχή, εφόσον γίνει αποδοχή και μεταγραφή. Πρωτότυπος τρόπος μεταβιβάσεως ακινήτου. Τακτική και έκτακτη χρησικτησία. Οι κατά το άρθρο 560 Κ.Πολ.Δ. λόγοι είναι περιοριστικοί. Εφόσον δεν εξετάστηκε αγωγική βάση, όπως τούτο προκύπτει από την επισκόπηση της αγωγής κατά το άρθρο 561 παρ. 2 Κ.Πολ.Δ., η προσβαλλομένη απόφαση που δεν έλαβε υπόψη της τον περιλαμβανόμενο στο δικόγραφο της αγωγής ως άνω πραγματικό ισχυρισμό που έχει ουσιώδη επιρροή στην έκβαση της δίκης παραβίασε τις περί έκτακτης χρησικτησίας διατάξεις των άρθρων 974,1045 και 1051 ΑΚ τις οποίες δεν εφάρμοσε μολονότι τα συγκροτούντα αυτές πραγματικά περιστατικά εξετίθεντο στο δικόγραφο της αγωγής.
Αριθμός 1030/2014
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ιωάννη Σίδερη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Παναγιώτη Ρουμπή, Ερωτόκριτο Καλούδη, Αργύριο Σταυράκη και Ευγενία Προγάκη, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 5 Φεβρουαρίου 2014, με την παρουσία και της γραμματέως Αγγελικής Ανυφαντή, για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Των αναιρεσειόντων: 1) Π. Α. του Δ. και 2) Γ. Α. του Δ., κατοίκων ... οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από την πληρεξούσια δικηγόρο τους Ευφροσύνη Τσαμολιά.
Του αναιρεσιβλήτου: Η. Β. του Δ., κατοίκου ..., ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Νικόλαο Παπαδάκο.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 11/1/2010 αγωγή των ήδη αναιρεσειόντων, που κατατέθηκε στο Ειρηνοδικείο Σπάρτης. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 25/2012 του ίδιου Δικαστηρίου και 145/2013 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Σπάρτης. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητούν οι αναιρεσείοντες με την από 10/7/2013 αίτησή τους. Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Η Εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Ευγενία Προγάκη ανέγνωσε την από 22/1/2013 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε να απορριφθεί η αίτηση αναίρεσης.
Η πληρεξούσια των αναιρεσειόντων ζήτησε την παραδοχή της αίτησης, ο πληρεξούσιος του αναιρεσιβλήτου την απόρριψή της, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επειδή σύμφωνα με το άρθρο 1033 ΑΚ για τη μεταβίβαση της κυριότητας ακινήτου, απαιτείται συμφωνία μεταξύ κυρίου και εκείνου που την αποκτά, ότι μετατίθεται σ' αυτόν η κυριότητα, για κάποια νόμιμη αιτία. Η συμφωνία γίνεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο, που υποβάλλεται σε μεταγραφή. Για τη μεταβίβαση με τον παράγωγο αυτό τρόπο της κυριότητας του ακινήτου, αποτελεί προϋπόθεση το να ήταν κύριος εκείνος που συμφώνησε τη μεταβίβασή της. Περαιτέρω από τις διατάξεις των άρθρων 1710, 1846, 1193, 1195, 1198 και 1199 ΑΚ προκύπτει ότι παράγωγο τρόπο μεταβιβάσεως επί ακινήτου αποτελεί και η καθολική διαδοχή από διαθήκη ή εξ αδιαθέτου, εφόσον ο κληρονομούμενος ήταν κύριος του ακινήτου κατά το χρόνο του θανάτου του και ο κληρονόμος αποδέχθηκε την επαχθείσα σ' αυτόν κληρονομιά, με συμβολαιογραφικό έγγραφο, το οποίο μεταγράφτηκε νόμιμα στα οικεία βιβλία μεταγραφών. Εξ ετέρου από τις διατάξεις των άρθρων 974, 1041, 1042, 1045 και 1051 του ίδιου κώδικα, συνάγεται ότι για την κτήση της κυριότητας ακινήτου με τακτική μεν χρησικτησία απαιτείται άσκηση νομής με καλή πίστη και νόμιμο τίτλο για μία δεκαετία, με έκτακτη δε χρησικτησία άσκηση νομής επί συνεχή εικοσαετία, με δυνατότητα του νομέα να συνυπολογίσει το δικό του χρόνο χρησικτησίας στο χρόνο χρησικτησίας του δικαιοπαρόχου του. Άσκηση νομής αποτελούν, όταν πρόκειται για ακίνητα, οι υλικές και εμφανείς, πάνω σ' αυτά πράξεις, με τις οποίες φανερώνεται η βούληση του νομέα να έχει το πράγμα για δικό του, τέτοιες δε πράξεις, μεταξύ άλλων, είναι η εποπτεία, η επίβλεψη, η επίσκεψη, η καλλιέργεια, η δενδροφύτευση, η οριοθέτηση, η περίφραξη, η περιτοίχηση και εφόσον πρόκειται για κληρονομιαίο ακίνητο, η αποδοχή της κληρονομιάς και η μεταγραφή της, καθώς και η καταβολή του οικείου φόρου, χωρίς να απαιτείται και ο ημερολογιακός προσδιορισμός των επί μέρους πράξεων, μέσα στο χρόνο της χρησικτησίας. Περαιτέρω κατά τη διάταξη του άρθρου 560 του Κ.Πολ.Δικ., η απόφαση Πρωτοδικείου που εκδόθηκε επί εφέσεως, κατ' αποφάσεως Ειρηνοδικείου, υπόκειται σε αναίρεση μόνο για τους λόγους που αναφέρονται περιοριστικά (NUMERUS CLAUSUS) στη διάταξη αυτή και ειδικότερα αν παραβιάστηκε κανόνας ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών, αν το δικαστήριο δεν συγκροτήθηκε νόμιμα ή υπερέβη τη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων ή δεν είχε καθ' ύλη αρμοδιότητα και αν παράνομα αποκλείστηκε η δημοσιότητα της διαδικασίας. Η παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου, εφόσον το δικαστήριο έκρινε κατ' ουσία, κρίνεται ενόψει των πραγματικών περιστατικών που έκανε δεκτά το δικαστήριο της ουσίας. Εξάλλου, το προαναφερόμενο άρθρο καθορίζει περιοριστικά τους λόγους αναιρέσεως και δεν περιλαμβάνει σ' αυτούς και την εσφαλμένη από το δικαστήριο εκτίμηση δικογράφων, μεταξύ των οποίων και η αγωγή, το δε άρθρο 561 παρ. 2 του ίδιου ως άνω κώδικα δεν καθιερώνει ιδιαίτερο λόγο αναιρέσεως, αλλά επιτρέπει την εξέταση, αν από την εσφαλμένη εκτίμηση του περιεχομένου διαδικαστικού εγγράφου, ιδρύεται λόγος αναιρέσεως από τους αναφερομένους στο άρθρο 560 του Κ.Πολ.Δικ. Έτσι, αν από την εκτίμηση του περιεχομένου της αγωγής προκύψει ότι το δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη τους πραγματικούς ισχυρισμούς που έχουν ουσιώδη επιρροή στην έκβαση της δίκης, αν και περιλαμβάνονταν στο δικόγραφο της αγωγής ή αντίστοιχα έλαβε υπόψη του τέτοιους ισχυρισμούς, αν και δεν περιλαμβανόντουσαν στο δικόγραφο αυτής, ιδρύεται ο λόγος αναιρέσεως από το άρθρο 560 αρ. 1, υπό την έννοια ότι το δικαστήριο ή αρκέστηκε σε λιγότερα στοιχεία για την εφαρμογή της διατάξεως που εφάρμοσε ή αξίωσε περισσότερα από τα απαιτούμενα κατά τη διάταξη αυτή (ΑΠ 2062/2009, ΑΠ 231/2004).
Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη απόφαση του ως Εφετείου δικάσαντος Μονομελούς Πρωτοδικείου Σπάρτης, απορρίφθηκε η ένδικη από 11-1-2012 αγωγή των αναιρεσειόντων, με την αιτιολογία ότι το επίδικο ακίνητο δεν περιλαμβανόταν σε ακίνητο που αυτοί απέκτησαν παραγώγως και δη από εξ αδιαθέτου κληρονομιά του αποβιώσαντος στις 23-6-1965 πατέρα τους Δ. Α., την οποία (κληρονομιά) αποδέχθηκαν και μετέγραψαν στις 2-9-1974, καθόσον τούτο περιλαμβάνεται στο αγοραπωλητήριο τίτλο κτήσεως του αναιρεσίβλητου, ο οποίος το απέκτησε παραγώγως με νόμιμα μεταγεγραμμένο αγοραπωλητήριο συμβόλαιο, αλλά και πρωτοτύπως με τακτική χρησικτησία, καθόσον "ο ίδιος και οι δικαιοπάροχοί του ασκούσαν σ' αυτό, με διάνοια κυρίου και καλή πίστη όλες τις προσήκουσες στη φύση και το χαρακτήρα του ακινήτου πράξεις νομής, αποκρούοντας κάθε επέμβαση τρίτων επ' αυτού". Όπως όμως προκύπτει από την παραδεκτή επισκόπηση του δικογράφου της αγωγής (άρθρ. 561 παρ. 2 Κ.Πολ.Δικ.) περιέχεται σ' αυτήν βάση και από πρωτότυπο τρόπο αποκτήσεως κυριότητας και δη από έκτακτη χρησικτησία και ως εκ τούτου η προσβαλλομένη απόφαση που δεν έλαβε υπόψη τον περιλαμβανόμενο στο δικόγραφο της ένδικης αγωγής ως άνω πραγματικό ισχυρισμό που έχει ουσιώδη επιρροή στην έκβαση της δίκης, παραβίασε τις προδιαληφθείσες ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 974, 1045 και 1051 ΑΚ, τις οποίες δεν εφάρμοσε, μολονότι τα συγκροτούντα αυτές πραγματικά περιστατικά εξετίθεντο στο δικόγραφο της αγωγής. Ενόψει τούτων η προσβαλλομένη απόφαση υπέπεσε στην πλημμέλεια του άρθρου 560 παρ. 1 Κ.Πολ.Δικ. και ο σχετικός δεύτερος λόγος της αναιρέσεως πρέπει να γίνει δεκτός, στη δε συνέχεια να παραπεμφθεί η υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο, αφού είναι δυνατή η σύνθεσή του από άλλο δικαστή, πλην εκείνου που εξέδωσε την αναιρουμένη απόφαση. Ακόμη πρέπει να διαταχθεί η απόδοση στους αναιρεσείοντες του κατατεθέντος από αυτούς παραβόλου, κατά το άρθρο 495 παρ. 4 του Κ.Πολ.Δικ., που προστέθηκε με το άρθρο 12 παρ. 2 του Ν.4055/2012, ενώ ο αναιρεσίβλητος, ως ηττώμενος διάδικος, πρέπει να καταδικασθεί στη δικαστική δαπάνη των αναιρεσειόντων (άρθρ. 176 και 183 Κ.Πολ.Δικ.) και όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αριθμ. 145/2013 απόφαση του δικάσαντος ως Εφετείου Μονομελούς Πρωτοδικείου Σπάρτης.
Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο Μονομελές Πρωτοδικείο Σπάρτης, το οποίο θα συγκροτηθεί από άλλο δικαστή, πλην εκείνου που εξέδωσε την αναιρούμενη απόφαση.
Διατάσσει την απόδοση στους αναιρεσείοντες του κατατεθέντος από αυτούς παραβόλου.
Καταδικάζει τον αναιρεσίβλητο στη δικαστική δαπάνη των αναιρεσειόντων, την οποία ορίζει σε τρείς χιλιάδες (3.000) Ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε στην Αθήνα στις 10 Απριλίου 2014.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του στις 7 Μαΐου 2014.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ