Θέμα
Αγροτική Νομοθεσία, Χρησικτησία, Αγροτικός κλήρος.
Περίληψη:
Χρησικτησία κληροτεμαχίου. Ο περιορισμός της μη κατατμήσεως του κλήρου ισχύει και επί χρησικτησίας μέρους του κλήρου που οδηγεί στην κατάτμησή του. Εξαίρεση επί κλήρων που βρίσκονται σε εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια, υπό την προϋπόθεση ότι τα προκύπτοντα τεμάχια κλήρων πληρούν τα ελάχιστα κατά νόμον όρια εμβαδού και διαστάσεων. Αβάσιμος o λόγος αναίρεσης από τον αρ 1 του άρθρου 560 ΚΠολΔ. Απαράδεκτος λόγος αναιρέσεως κατ’ άρθρον 562 παρ. 2 ΚΠολΔ (Επικυρώνει ΠολΠρΘεσσ. 8935/2012).
Αριθμός 2164/2014
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ιωάννη Σίδερη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Νικόλαο Μπιχάκη, Ερωτόκριτο Καλούδη, Αργύριο Σταυράκη και Ελένη Διονυσοπούλου, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, την 1η Οκτωβρίου 2014, με την παρουσία και της γραμματέως Αγγελικής Ανυφαντή, για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Χ. Δ. του Δ., κατοίκου ..., ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Κωνσταντίνο Μπότσαρη.
Του αναιρεσιβλήτου: Γ. Τ. του Α., κατοίκου ..., ο οποίος εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο του Ιωάννα Βοζίκη, με δήλωση κατ' άρθρο 242 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 9/6/2004 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος και την από 12/1/2005 αγωγή του ήδη αναιρεσιβλήτου, που κατατέθηκαν στο Ειρηνοδικείο Βασιλικών Θεσσαλονίκης και συνεκδικάστηκαν. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 18/2006 του ίδιου Δικαστηρίου και 8935/2012 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από 16/7/2012 αίτησή του. Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης Αργύριος Σταυράκης ανέγνωσε την από 10-12-2013 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της αίτησης αναίρεσης. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αίτησης και την καταδίκη του αντιδίκου του στη δικαστική του δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Από τα άρθρα 1 παρ. 1 και 2 παρ. 1 β' του α.ν. 431/1968 προκύπτει ότι από την έναρξη της ισχύος του νόμου αυτού (23-5-1968) ο κληρούχος παύει να λογίζεται κατά πλάσμα νομέας του κλήρου και αν δεν τον κατέχει πραγματικά, όπως συνέβαινε υπό την ισχύ του άρθρου 79 παρ. 2 του Αγροτικού Κώδικα, και είναι δυνατή η χωρίς τη θέλησή του (κληρούχου) κτήση της νομής και εντεύθεν η χρησικτησία ολόκληρου του κληροτεμαχίου, υπό τον περιορισμό δηλαδή της μη κατατμήσεώς του, ο οποίος (περιορισμός) και αποτελεί γενική αρχή που εφαρμόζεται στη μεταβίβαση της κυριότητας του κλήρου. Ο ίδιος αυτός περιορισμός δεν αναφέρεται μόνο στον κατά κυριότητα τεμαχισμό του κληροτεμαχίου, αλλά και στον κατά νομήν τεμαχισμό, αφού διαφορετικά η κατάτμηση θα επιτυγχανόταν ισοδυνάμως με την απόκτηση της νομής του τμήματος του κληροτεμαχίου και την έκτοτε διαρκή προστασία της έναντι των τρίτων, κατά συνέπειαν δε, σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις, είναι ανεπίτρεπτη (και) η δια χρησικτησίας κτήση κυριότητας από τρίτον εις βάρος τού κληρούχου ή των καθολικών ή ειδικών διαδόχων του επί τμήματος του κληροτεμαχίου (Ολομ. ΑΠ 15/2004). Κατ' εξαίρεση ο ανωτέρω περιορισμός δεν ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 2 του α.ν. 431/1968, όπως αντικ. με το άρθρο 1 του ν. 666/77, εκτός των άλλων περιπτώσεων και επί μεταβιβάσεων κλήρων που βρίσκονται μέσα σε εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια πόλεων ή χωριών, υπό την προϋπόθεση ότι τόσο τα μεταβιβαζόμενα όσο και τα απομένοντα τεμάχια κλήρων πληρούν τα ελάχιστα, κατά τις οικείες διατάξεις, όρια εμβαδού και διαστάσεων. Εξάλλου ο κατά το άρθρο 560 αρ. 1 του ΚΠολΔ λόγος αναιρέσεως για παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου δεν ιδρύεται όταν το δικαστήριο εφαρμόζει τέτοιον κανόνα, του οποίου, ενόψει των πραγματικών παραδοχών του δικαστηρίου, συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής, ή (και) όταν το δικαστήριο δεν εφαρμόζει κανόνα, του οποίου, ενόψει των ίδιων παραδοχών, δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής. Τέλος, κατά το άρθρο 562 παρ. 2 του ΚΠολΔ είναι απαράδεκτος λόγος αναιρέσεως που στηρίζεται σε ισχυρισμό ο οποίος δεν προτάθηκε νόμιμα στο δικαστήριο της ουσίας, εκτός αν πρόκειται για παράβαση που δεν μπορεί να προβληθεί στο δικαστήριο της ουσίας, για σφάλμα που προκύπτει από την ίδια την απόφαση ή για ισχυρισμό που αφορά τη δημόσια τάξη.
Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση, το Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης που την εξέδωσε, δικάζοντας ως Εφετείο, δέχθηκε ότι ο αναιρεσίβλητος είναι κύριος του υπ' αριθμ. … οικοπέδου, εμβαδού 293 τ.μ., που βρίσκεται στο δ.δ. Αγ. Παρασκευής του Δήμου Βασιλικών Ν. Θεσσαλονίκης, το οποίο είχε περιέλθει στην κυριότητα του αρχικού δικαιοπαρόχου-πατέρα του με παραχώρηση από το ελληνικό δημόσιο (Επιτροπή Απαλλοτριώσεων) δυνάμει του υπ' αριθμ. .../31-10-1979 τίτλου (παραχωρητηρίου) που μεταγράφηκε νόμιμα, ότι ο δικαιοπάροχος και πατέρας του αναιρεσείοντος ήταν κύριος του ομόρου προς το ανωτέρω υπ' αριθμ. … οικοπέδου, εμβαδού 728 τ.μ., που παραχωρήθηκε σ' αυτόν με το υπ' αριθμ. .../31-10-1979 παραχωρητήριο του Ελληνικού δημοσίου και τμήμα του οποίου, υπό τα στοιχεία …, εκτάσεως 418 τ.μ., άρτιο δε και οικοδομήσιμο, περιήλθε στην κυριότητα του αναιρεσείοντος με το υπ' αριθμ. .../1985 συμβόλαιο γονικής παροχής που μεταγράφηκε νόμιμα, ότι το έτος 1959 και ενώ είχε ήδη αποβιώσει ο πατέρας του αναιρεσιβλήτου, ο Κ. Τ., αδελφός του τελευταίου και ένας από τους κληρονόμους του πατέρα τους, μεταξύ των οποίων και ο αναιρεσίβλητος, κατέλαβε αυθαίρετα, ενεργώντας για λογαριασμό όλης της οικογενείας του (κληρονόμοι του πατέρα του), την υπάρχουσα από το έτος 1950 λιθόκτιστη κεραμοσκεπή αποθήκη, εμβαδού 40,77 τ.μ., του οικοπέδου του αναιρεσείοντος, ο ανατολικός τοίχος της οποίας εφάπτονταν στο ανατολικό όριο του οικοπέδου, επί της νοητής ευθείας του συνόρου του, με το υπ' αριθμ. … οικόπεδο, που ανήκε ήδη στους ως άνω κληρονόμους του αρχικού κληρούχου-πατέρα του αναιρεσιβλήτου, καθώς (κατέλαβε) και ακάλυπτο τμήμα, εμβαδού 8,74 τ.μ., του οικοπέδου του αναιρεσείοντος νότια και συνεχομένως της αποθήκης, ότι την ανωτέρω καταληφθείσα αποθήκη ο ειρημένος αδελφός του αναιρεσιβλήτου συνένωσε με την όμορη αποθήκη, εμβαδού 20 τ.μ., του δικού τους οικοπέδου (…) και δημιούργησε έτσι μία ενιαία αποθήκη, εμβαδού 60,77 τ.μ., την οποία επισκεύασε, ότι έκτοτε (1959) και μέχρι το έτος 2001 οι αδελφοί Τσαλιάνη (αναιρεσίβλητος και λοιποί πέντε αδελφοί του) νέμονταν συνεχώς την καταληφθείσα αποθήκη και το ανωτέρω τμήμα του ακαλύπτου, εμβαδού 8,74 τ.μ., με τις αναφερόμενες διανοία κυρίου διακατοχικές πράξεις, χωρίς να ενοχληθούν από κανέναν και ειδικότερα από τον αναιρεσείοντα ή τον δικαιοπάροχο πατέρα του, οι οποίοι και καμία πράξη νομής δεν πραγματοποίησαν σ' αυτά καθ' όλο το ειρημένο χρονικό διάστημα, ότι έτσι οι αδελφοί Τσαλιάνη έγιναν συγκύριοι κατά ποσοστό 1/6 εξ αδιαιρέτου ο καθένας των ανωτέρω συνεχόμενων τμημάτων (αποθήκης, εμβαδού 40,77 τ.μ., και ακαλύπτου, εμβαδού 8,74 τ.μ.) με έκτακτη χρησικτησία (υπερεικοσαετής, από το έτος 1959 μέχρι το έτος 2001, συννομή των επιδίκων αυτών τμημάτων) και ότι κατόπιν και των υπ' αριθμ. .../1996 συμβολαίου διανομής ακινήτων και .../2002 συμβολαίου δωρεάς που μεταγράφηκαν νόμιμα ο αναιρεσίβλητος έγινε κύριος των ανωτέρω τμημάτων, συγκυριότητας, όπως προαναφέρθηκε, του ιδίου και των αδελφών του, της αποθήκης δε, ειδικότερα, ως τμήματος της προρρηθείσης ενιαίας αποθήκης, εμβαδού 60,77 τ.μ., μαζί με το αρχικό υπ' αριθμ. … οικόπεδο. Με τον πρώτο, από τον αριθμό 1 του άρθρου 560 του ΚΠολΔ, λόγο του αναιρετηρίου προβάλλεται η αιτίαση ότι το Πολυμελές Πρωτοδικείο με το να δεχθεί, ως ανωτέρω, ότι ο αναιρεσίβλητος απέκτησε κυριότητα με χρησικτησία σε τμήμα του οικοπέδου του αναιρεσείοντος, εμβαδού 50 τ.μ. (αποθήκης και ακάλυπτου χώρου, 8,74 τ.μ.), "που δεν είναι ούτε μπορεί να είναι άρτιο και οικοδομήσιμο", παραβίασε, με εσφαλμένη εφαρμογή, τις προαναφερθείσες διατάξεις των άρθρων 1045 του ΑΚ και 1 του ν.666/1977, κατά τη δεύτερη από τις οποίες, όπως προαναφέρθηκε, επιτρέπεται μεν η κατάτμηση κλήρων που βρίσκονται μέσα σε εγκεκριμένο σχέδιο πόλεως ή χωριού, υπό την προϋπόθεση όμως της μη δημιουργίας, με την κατάτμηση αυτή, μη άρτιων και οικοδομήσιμων τμημάτων. Ο λόγος αυτός της αναίρεσης είναι απορριπτέος ως απαράδεκτος, σύμφωνα με την προρρηθείσα διάταξη του άρθρου 562 παρ. 2 του ΚΠολΔ, αφού, όπως προκύπτει από τα διαδικαστικά έγγραφα της δίκης, ο αναιρεσείων δεν είχε προβάλει ούτε ισχυρίζεται ότι είχε προβάλει τον ανωτέρω ισχυρισμό στα δικαστήρια της ουσίας, ενώ δεν συντρέχει καμία από προμνησθείσες εξαιρέσεις της διάταξης αυτής. Ο ισχυρισμός δε του αναιρεσιβλήτου, ως ενάγοντος, ότι τα επίδικα ως άνω τμήματα τα είχε αγοράσει ατύπως ο πατέρας του το έτος 1951 από τον πατέρα του αναιρεσείοντος, ο οποίος ισχυρισμός δεν έγινε δεκτός από το δικαστήριο, δεν ασκεί καμιά επιρροή εν προκειμένω, αφού ο χρόνος νομής του αναιρεσιβλήτου και των δικαιοπαρόχων του-αδελφών του επί των επιδίκων που δέχθηκε το δικαστήριο (1959-2001) υπερβαίνει τον κατά νόμον (άρθρ. 1045 ΑΚ) χρόνο νομής για την απόκτηση της κυριότητας με χρησικτησία, την οποία και δέχθηκε το δικαστήριο. Επομένως ο ίδιος ως άνω πρώτος λόγος του αναιρετηρίου, με τον οποίο προσάπτεται στην αναιρεσιβαλλομένη η αναιρετική πλημμέλεια της παραβιάσεως του άρθρου 1045 του ΑΚ (με επίκληση και της διατάξεως του άρθρου 116 του ΚΠολΔ) ως προς την νομή και χρησικτησία του απώτερου δικαιοπαρόχου του αναιρεσιβλήτου-πατέρα του τελευταίου, είναι αβάσιμος, στηριζόμενος σε εσφαλμένη προϋπόθεση, αφού το Εφετείο δεν δέχθηκε τέτοια νομή, κατά τα προεκτεθέντα, προβαλλόμενος άλλωστε (ο λόγος αυτός της αναίρεσης) και αλυσιτελώς, αφού ο ανωτέρω ισχυρισμός του αναιρεσιβλήτου δεν ασκεί επιρροή εν προκειμένω, όπως επίσης προεκτέθηκε. Για τους αμέσως ανωτέρω λόγους είναι απορριπτέος και ο όμοιος, κατά το νοηματικό του περιεχόμενο, δεύτερος λόγος του αναιρετηρίου, από τον ίδιο αρ. 1 του άρθρου 560 ΚΠολΔ. Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω πρέπει ν' απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση αναιρέσεως, να διαταχθεί η εισαγωγή στο δημόσιο Ταμείο του κατατεθέντος παραβόλου (άρθρ. 495 παρ. 4 του ΚΠολΔ), και να καταδικαστεί ο αναιρεσείων στην αναφερόμενη στο διατακτικό δικαστική δαπάνη του αναιρεσιβλήτου, κατά το νόμιμο αίτημα του τελευταίου (άρθρ. 176, 183, 191 παρ. 2 ΚΠολΔ).-
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 16-7-2012 αίτηση του Χ. Δ. για αναίρεση της υπ' αριθμ. 8935/2012 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης. Διατάσσει την εισαγωγή στο δημόσιο Ταμείο του κατατεθέντος παραβόλου. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στη δικαστική δαπάνη του αναιρεσιβλήτου, την οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 18 Νοεμβρίου 2014.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 3 Δεκεμβρίου 2014.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ