Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Καθυστέρηση αποδοχών εργαζομένου.
Περίληψη:
Παράβαση του ΑΝ 690/1945. Στοιχεία του εγκλήματος. Στοιχεία που απαιτούνται για την αιτιολογία της καταδικαστικής απόφασης και για την εγκυρότητα του κλητηρίου θεσπίσματος. Αβάσιμος ο λόγος αναιρέσεως για ακυρότητα του κλητηρίου θεσπίσματος και βάσιμος για έλλειψη αιτιολογίας της καταδικαστικής απόφασης. Αναιρείται η απόφαση και παραπέμπεται η υπόθεση για νέα συζήτηση.
Αριθμός 1187/2010
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Θεοδώρα Γκοΐνη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο, Ιωάννη Παπαδόπουλο-Εισηγητή, Ιωάννη Γιαννακόπουλο και Ανδρέα Ξένο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 10 Μαρτίου 2010, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Κολιοκώστα (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Χ, κατοίκου ..., που παρέστη με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Θεμιστοκλή Μαυροκέφαλο, περί αναιρέσεως της 9291/2009 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 19 Οκτωβρίου 2009 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1517/2009.
Αφού άκουσε Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά, καθώς και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, να κηρυχθεί άκυρο το κλητήριο θέσπισμα, να παύσει οριστικά εν μέρει η ποινική δίωξη κατά του αναιρεσείοντος λόγω παραγραφής και να παραπεμφθεί η υπόθεση κατά το μέρος που δεν έχει παραγραφεί.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά την παραγ. 1 του άρθρου μόνου του α.ν. 690/1945, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 8 § 1 του Ν. 2336/1995, τιμωρείται με τις προβλεπόμενες στη διάταξη αυτή αθροιστικώς ποινές, κάθε εργοδότης ή διευθυντής ή επιτετραμμένος ή με οποιονδήποτε τίτλο εκπρόσωπος οποιασδήποτε επιχειρήσεως, εκμεταλλεύσεως ή εργασίας, ο οποίος δεν καταβάλλει εμπρόθεσμα στους απασχολούμενους σε αυτόν τις οφειλόμενες συνεπεία της συμβάσεως ή της σχέσεως εργασίας πάσης φύσεως αποδοχές, που καθορίζονται είτε από τη σύμβαση εργασίας, είτε από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, είτε από αποφάσεις διαιτησίας, είτε από το νόμο ή έθιμο, είτε, σύμφωνα με το άρθρο 10 του Ν. 3198/1955, εξ αιτίας της θέσεως των εργαζομένων σε κατάσταση διαθεσιμότητας. Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση στερείται της επιβαλλόμενης από τα άρθρα 93 § 3 του Συντάγματος και 139 του Κ.Ποιν.Δ ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον εκ του άρθρου 510 § 1 οτοιχ. Δ' Κ.Ποιν.Δ λόγο αναιρέσεως, όταν δεν εκτίθενται σ' αυτήν, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά που αποδείχθηκαν από την ακροαματική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, για το οποίο κηρύχθηκε ένοχος ο κατηγορούμενος, οι αποδείξεις που τα θεμελίωσαν και οι νομικοί συλλογισμοί, με βάση τους οποίους έγινε η υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών που αποδείχθηκαν στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. Ειδικότερα, η καταδικαστική απόφαση για παράβαση της ως άνω διατάξεως του α.ν. 690/1945, στερείται της ως άνω αιτιολογίας, όταν δεν εκτίθενται σ' αυτήν με πληρότητα και σαφήνεια, πλην των προαναφερομένων, η ιδιότητα του κατηγορουμένου (εργοδότης, διευθυντής κλπ), ο χρόνος κατά τον οποίο διήρκεσε η σύμβαση εργασίας, οι μηνιαίες τακτικές αποδοχές και οι έκτακτες, το σύνολο αυτών, το ποσό που καταβλήθηκε στον εργαζόμενο έναντι αυτών, ώστε με την αφαίρεση αυτού από το σύνολο των δικαιουμένων, να προκύπτει το οφειλόμενο υπόλοιπο, ο χρόνος που έπρεπε να καταβληθούν οι οφειλόμενες από τον κατηγορούμενο αποδοχές στον εργαζόμενο και αν το ύψος των αποδοχών και ο χρόνος καταβολής τους είχε ορισθεί από ατομική σύμβαση εργασίας ή διαιτητική απόφαση ή από το νόμο ή από το έθιμο. Περαιτέρω κατά το άρθρο 321 παρ.1 και 4 του ΚΠΔ, το κλητήριο θέσπισμα που επιδίδεται στον κατηγορούμενο πρέπει να περιέχει, εκτός των άλλων και τον ακριβή καθορισμό της πράξης για την οποία αυτός κατηγορείται και μνεία του άρθρου του ποινικού νόμου που την προβλέπει, η μη τήρηση δε της ανωτέρω διατάξεως επάγεται ακυρότητα του κλητηρίου θεσπίσματος, η οποία, αν δεν καλυφθεί κατά τα άρθρα 173 και 174 του ΚΠΔ, ιδρύει λόγο αναιρέσεως από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ.Β του ίδιου Κώδικα. Ειδικότερα, για την εγκυρότητα του κλητηρίου θεσπίσματος για παράβαση της προαναφερθείσης διατάξεως του Α.Ν. 690/1945, αρκεί να αναφέρεται το οφειλόμενο στον εργαζόμενο ποσό και δεν απαιτείται η αναφορά και των λοιπών στοιχείων που απαιτούνται για την αιτιολογία της καταδικαστικής απόφασης, αφού τα στοιχεία αυτά ανάγονται στην αποδεικτική διαδικασία.
Στην προκειμένη περίπτωση το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών που δίκασε ως δευτεροβάθμιο δικαστήριο και με την προσβαλλόμενη υπ' αριθ. 9291/2009 απόφασή του κήρυξε ένοχο τον κατηγορούμενο και ήδη αναιρεσείοντα για παράβαση του ΑΝ.690/1945, δέχτηκε ότι από τα αποδεικτικά μέσα που κατ' είδος αναφέρει αποδείχτηκαν τα παρακάτω περιστατικά: Ο κατηγορούμενος τυγχάνει Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, με την επωνυμία "ΕΚΔΟΣΕΙΣ ... ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ", εκδότριας εφημερίδας "...", που εδρεύει στην οδό ... αριθμ.6 και ... στο ... . Από την παραπάνω εταιρεία παραιτήθηκε με το από 20-7-2005 πρακτικό του Δ.Σ. της ως άνω εταιρείας, που καταχωρήθηκε την 4-8-2004 στο μητρώο ανωνύμων εταιρειών της αρμόδιας Νομαρχίας και δημοσιεύθηκε στις 5-8-2005 στο υπ' αριθμ. 8714/2005 ΦΕΚ, Τεύχος Α.Ε. & Ε.Π.Ε. . Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι ο κατηγορούμενος με την παραπάνω ιδιότητα του στην ... κατά το χρονικό διάστημα από το έτος 2003 μέχρι Ιούλιο 2005 αν και απασχόλησε στην επιχείρηση αυτή τους παρακάτω εργαζόμενους ως δημοσιογράφους από πρόθεση δεν τους κατέβαλε τα αντίστοιχα ποσά, που αφορούσαν αποδοχές τους για τα κατωτέρω χρονικά διαστήματα, τις οποίες τους όφειλε συνεπεία της σύμβασης και της σχέσης εργασίας ως αποδοχές της προαναφερθείσας κατηγορίας. Συγκεκριμένα αν και απασχόλησε τους εργαζόμενους: 1) ΑΑ κατά το από Φεβρουάριο 2005 μέχρι Ιούλιο 2005 ως αθλητικό συντάκτη δεν κατέβαλε σ' αυτόν για δεδουλευμένα των μηνών Ιουνίου και Ιουλίου, καθώς και για μισθολογικές διαφορές για την παροχή εργασίας σε 18 Κυριακές και αργίες για το διάστημα (ήτοι Φεβρουάριος 2005 μέχρι Ιούλιος 2005=444 ευρώ Χ 6=2.664 ευρώ), καθώς και μισθολογικές διαφορές για το διάστημα Μαΐου 2005 μέχρι Ιουλίου 2005 και οφειλόμενες παροχές Κυριακών και αργιών, 2) την ΒΒ κατά το από 2003 μέχρι Ιούλιο 2005 χρονικό διάστημα ως συντάκτρια Υπουργείου Παιδείας, δεν κατέβαλε σ' αυτήν για μισθό Ιουνίου 2005 ποσό 943 ευρώ (καθαρά 815,68 ευρώ), μισθό Ιουλίου 2005 ποσό 943 ευρώ (καθαρά 815,68 ευρώ), επίδομα αδείας 2005, αναδρομικά συλλογικής σύμβασης 2003-2004 και εργασία Κυριακών από 1ης Μαΐου 2005 μέχρι 31 Ιουλίου 2005 ποσό 891,96 ευρώ, 3) ΓΓ κατά το από Ιούνιο 2005 μέχρι Ιούλιο 2005 χρονικό διάστημα, δεν κατέβαλε σ' αυτόν για δεδουλευμένες αποδοχές Ιουνίου 2005 ποσό 1.284 ευρώ, Ιουλίου 2005 ποσό 1.284 ευρώ και για εργασία 3 Κυριακών ποσό 350 ευρώ και επίδομα αδείας, 4) ΔΔ κατά το από 1-5-2005 μέχρι 31-7-2005 χρονικό διάστημα, δεν κατέβαλε σ' αυτόν για δεδουλευμένες αποδοχές Ιουνίου 2005 ποσό 2.160 ευρώ (καθαρές 1.554,72), Ιουλίου 2005 ποσό 2.160 ευρώ (καθαρές 1.554,72 ευρώ), για επίδομα αδείας 2005 και εργασία Κυριακών από 1ης Μαΐου 2005 μέχρι 31 Ιουλίου 2005 και 5) ΕΕ κατά το από το έτος 2003 μέχρι 31-7-2005, δεν κατέβαλε σ' αυτόν για δεδουλευμένες αποδοχές Ιουνίου 2005 ποσό 1.400 ευρώ, Ιουλίου 2005 ποσό 1.400 ευρώ, επίδομα αδείας 2005 ποσό 600 ευρώ, αναδρομικά συλλογικής σύμβασης ετών 2003-2004 ποσό 1.960 ευρώ, για εργασία Κυριακών από 1ης Μαΐου 2005 μέχρι 31 Ιουλίου 2005 (ήτοι 12 Χ 90=1.080 ευρώ) και για αποζημίωση ποσό 2.400 ευρώ (ήτοι 2 μήνες Χ 1,400 ευρώ), δηλαδή σύνολο ποσό 9.240 ευρώ. Ο κατηγορούμενος απολογούμενος δεν αρνήθηκε ειδικότερα το ύψος των ως άνω οφειλομένων στους εγκαλούντες ποσών. Ενόψει των προεκτεθέντων εφόσον αποδείχθηκε ότι ο κατηγορούμενος τέλεσε τις παραπάνω πράξεις, για τις οποίες κατηγορείται, πρέπει να κηρυχθεί ένοχος αυτών με ελαφρυντικά των μη ταπεινών αιτίων (αρθρ. 84 παρ. 2β του Π.Κ.), όπως και πρωτοδίκως, αφού κρίθηκε ότι ωθήθηκε στην τέλεση αυτών από αίτια μη ταπεινά". Ακολούθως στο διατακτικό της η προσβαλλόμενη απόφαση όρισε τα εξής: "Κηρύσσει τον κατηγορούμενο ένοχο του ότι: Στην ... κατά το χρονικό διάστημα από το έτος 2003 έως Ιούλιο 2005 με πρόθεση παρέβηκαν τις διατάξεις του άρθρου μόνον του Α.Ν. 690/1945 κατά τις οποίες "Κάθε εργοδότης ή διευθυντής ή επιτετραμμένος ή με οποιονδήποτε τίτλο εκπρόσωπος οποιασδήποτε επιχείρησης, εκμετάλλευσης ή εργασίας, ο οποίος δεν καταβάλλει εμπρόθεσμα στους απασχολούμενους σε αυτόν τις οφειλόμενες συνεπεία της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας πάσης φύσεως αποδοχές, που καθορίζονται είτε από τη σύμβαση εργασίας είτε από το νόμο ή έθιμο είτε σύμφωνα με το άρθρο 10 του Ν. 3198/1995, συνεπεία της θέσεως των εργαζομένων σε κατάσταση διαθεσιμότητας, τιμωρείται κατόπιν μηνύσεως των ενδιαφερομένων ή των οργάνων του Υπουργείου Εργασίας ή των οργάνων της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης που είναι εντεταλμένα για την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας ή της οικείας Αστυνομικής Αρχής ή της οικείας επαγγελματικής οργάνωσης των εργαζομένων, με φυλάκιση, μέχρι έξι (6) μήνες και χρηματική ποινή, της οποίας το ποσό δεν μπορεί να ορίζεται κάτω του 25% ούτε πάνω του 50%. του καθυστερούμενου χρηματικού ποσού, νια την εξεύρεση του οποίου οι τυχόν σε είδος οφειλόμενες αποδοχές πρέπει να αποτιμώνται, με τη σχετική απόφαση, σε χρήμα. Η εκδίκαση των παραπάνω υποθέσεων γίνεται με τη διαδικασία του αυτοφώρου, όπως προβλέπεται από το άρθρα 417 επ. του Κ.Π.Δ.
"Συγκεκριμένα με την ιδιότητα τους σαν υπεύθυνοι εργοδότες της επιχείρησης ΕΚΔΟΣΕΙΣ ... Α.Ε., ΕΚΔΟΣΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ "..." που εδρεύει στην οδό ... & ..., ... αν και απασχόλησαν στην επιχείρηση αυτή τους : α. ΑΑ από Φεβρουάριο 2005 μέχρι Ιούλιο 2005 ως Αθλητικό Συντάκτη, β. ΒΒ από έτος 2003 έως Ιούλιο 2005 ως Συντάκτρια Υπουργείου Παιδείας, γ. ΓΓ από Ιούνιο 2005 έως Ιούλιο 2005, δ. ΔΔ από 1-5-2005 έως 31-7-2005 και ε. ΕΕ από το έτος 2003 έως 31-7-2005 δεν κατέβαλαν μέχρι και της 23-11-2005 στον α., μέχρι και της 24-11-2005 στην β., μέχρι και της 27-7-2005 στον γ., μέχρι και της 16-8-2005 στον δ., και μέχρι και της 28-7-2005 στον ε., τα αντίστοιχα χρηματικά ποσά των : στον .α., για δεδουλευμένα των μηνών Ιουνίου και Ιουλίου, καθώς και για μισθολογικές διαφορές για το διάστημα Φεβρουάριο έως Ιούλιο 2005 και ξεχωριστές αμοιβές για την παροχή εργασίας σε δεκαοκτώ (18) Κυριακές και Αργίες για το διάστημα. Αναλυτικά: Φεβρουάριος 2005 έως Ιούλιος 2005 : 444 (τετρακόσια σαράντα τέσσερα) ευρώ . 6.= 2.664 (Δύο χιλιάδες εξακόσια εξήντα τέσσερα). Καθώς και μισθολογικές διαφορές για το διάστημα Μαΐου 2005 έως Ιουλίου 2005 και οφειλόμενες παροχές Κυριακών και Αργιών, στην β., για μισθό Ιουνίου 2005 : 943,00 ευρώ (μεικτές αποδοχές) 815,68 ευρώ (καθαρές αποδοχές), μισθός Ιουλίου 2005 : 943,00 ευρώ (μεικτές αποδοχές) 815, 68 ευρώ (καθαρές αποδοχές), για επίδομα αδείας 2005, για αναδρομικά συλλογικής σύμβασης ετών 2003 -2004, και (για εργάσιμες Κυριακές από 1ης Μαΐου 2005 έως 31 Ιουλίου 2005= 891,96 €), στον γ., για δεδουλευμένες αποδοχές Ιουνίου 2005 : 1284 ευρώ Ιουλίου 2005 : 1284 ευρώ, για 3 Κυριακές : 350 ευρώ και το επίδομα αδείας, στον δ. για μισθό Ιουνίου 2005 : Μεικτές αποδοχές : 2.160 € καθαρές αποδοχές : 1554.72€,για μισθό Ιουλίου 2005 : Μεικτές αποδοχές: 2.160 € και καθαρές 1554,72 €, για επίδομα αδείας 2005 και για εργάσιμες Κυριακές από 1ης Μαίου 2005 έως 31 Ιουλίου 2005, και στον ε., για μισθό Ιουνίου 2005 : 1.400 ευρώ, για μισθό Ιουλίου 2005 : 1.400 ευρώ, για επίδομα αδείας 2005 : 600 ευρώ, για αναδρομικά συλλογικής σύμβασης, ετών 2003 - 2004 : 1.960 ευρώ, για εργάσιμες Κυριακές από 1ης Μαΐου 2005 έως 31 Ιουλίου 2005 (12X90)= 1.080 ευρώ και για αποζημίωση 2X1400= 2.400 ευρώ, σύνολο : 9.240 ευρώ, αν και τους τα όφειλε, συνεπεία της σύμβασης και της σχέσης εργασίας ως αποδοχές της προαναφερθείσας κατηγορίας".
Με αυτές τις παραδοχές, η αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης δεν είναι η εκ των ανωτέρω διατάξεων του Συντάγματος και του ΚΠΔ επιβαλλόμενη. Συγκεκριμένα δεν προσδιορίζεται σ' αυτήν (απόφαση): α) η ιδιότητα του κατηγορουμένου η οποία τον καθιστά ποινικώς υπεύθυνο, αφού αναφέρεται μόνο ότι αυτός ήταν Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εργοδότριας Ανώνυμης Εταιρίας, η οποία κατά νόμον (άρθρο 18 του Ν. 2190/1920) εκπροσωπείται από το διοικητικό της συμβούλιο που ενεργεί συλλογικώς και δεν διευκρινίζεται αν αυτός, σύμφωνα με το καταστατικό της εταιρίας ή με απόφαση του διοικητικού της συμβουλίου, είχε εξουσία εκπροσωπήσεώς της, β) ο δικαιούμενος μηνιαίος μισθός και η πηγή καθορισμού του (ατομική σύμβαση, συλλογική σύμβαση εργασίας κ.λ.π.), γ) οι καταβληθείσες αποδοχές για κάθε επιμέρους διάστημα, ώστε με τον κατάλληλο μαθηματικό υπολογισμό, να προκύπτει το οφειλόμενο υπόλοιπο, δ) οι οφειλόμενες αποδοχές ξεχωριστά κατά το είδος τους (μισθός, εργασία Κυριακών, επίδομα αδείας, αναδρομικά) και ο τρόπος υπολογισμού τους και ε) ο χρόνος κατά τον οποίο τα μερικότερα κονδύλια έπρεπε να καταβληθούν και η πηγή καθορισμού του χρόνου καταβολής τους. Επομένως ο σχετικός λόγος αναιρέσεως από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ.Δ' του ΚΠΔ είναι βάσιμος. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από το κλητήριο θέσπισμα, το περιεχόμενο του οποίου αποτελεί και περιεχόμενο του προαναφερθέντος διατακτικού της προσβαλλόμενης απόφασης, περιέχει όλα τα στοιχεία που είναι κατά τα άνω αναγκαία για την εγκυρότητα του και ειδικότερα περιέχει ακριβή καθορισμό της πράξης για την οποία κατηγορείται ο κατηγορούμενος, καθώς και μνεία του άρθρου του ποινικού νόμου που την προβλέπει. Επομένως ο σχετικός λόγος αναιρέσεως από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ.Β' του ΚΠΔ, που αφορά σε σχετική ακυρότητα που συνέβη στη διαδικασία στο ακροατήριο λόγω ακυρότητας του κλητηρίου θεσπίσματος, είναι αβάσιμος. Μετά από αυτά και ενώ παρέλκει η εξέταση των λοιπών λόγων αναιρέσεως, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, δεδομένου ότι είναι δυνατή η συγκρότησή του από δικαστές άλλους, από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως (αρθ. 519 του ΚΠΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αριθ. 9291/2009 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών. Και
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συγκροτούμενο από δικαστές άλλους, από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 4 Ιουνίου 2010.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 8 Ιουνίου 2010.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ