Θέμα
Ακυρότητα απόλυτη, Πολιτική αγωγή, Προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας.
Περίληψη:
Προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας σε βάρος ανηλίκου κάτω των 12 ετών. Αναιρεί την απόφαση, για απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας, γιατί ο δηλώσας παράσταση πολιτικής αγωγής πατέρας της ανήλικης κάτω των 12 ετών, α) παρέστη στον πρώτο και δεύτερο βαθμό, αιτούμενος χρηματική ικανοποίηση, μόνος για λογαριασμό της παθούσας ανήλικης θυγατέρας του, χωρίς να δικαιολογεί το λόγο που δεν ασκεί την πολιτική αγωγή από κοινού με τη μητέρα, ως έχοντες εκ του νόμου από κοινού τη γονική μέριμνα και εκπροσώπηση της ανήλικης (ΑΠ 1001, 1535, 1690/2007, 1988/2004) και β) παρέστη, το πρώτον στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο και ατομικά ως πολιτικώς ενάγων, πράγμα που είναι ανεπίτρεπτο (ΑΠ 192/2008). Μόνη παθούσα στο 337 ΠΚ, είναι η ανήλικη (ΑΠ 1737/90). Αναιρεί και παραπέμπει.
Αριθμός 2437/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές Γρηγόριο Μάμαλη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Νικόλαο Ζαΐρη, Νικόλαο Κωνσταντόπουλο, Παναγιώτη Ρουμπή και Κωνσταντίνο Φράγκο- Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 8 Οκτωβρίου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Βλάσση (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέα Χρήστου Πήτα , για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Χ, που παραστάθηκε με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Ιωάννη Στύλα, περί αναιρέσεως της 3076/2005 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βόλου. Με πολιτικώς ενάγοντα τον Ψ1, ατομικά και ως ασκούντα την γονική μέριμνα της ανήλικης κόρης του Ψ2, που παρέστη με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Νικόλαο Μακρή. Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Βόλου, με την ως άνω απόφασή του, διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 26 Οκτωβρίου 2006 αίτησή του, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1821/2006.
Αφού άκουσε Τους πληρεξουσίους των διαδίκων, που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τη διάταξη του άρθρου 171 παρ.2 ΚΠοινΔ, η οποία προστέθηκε με το άρθρο 34 παρ.3 του ν.2172/1993, απόλυτη ακυρότητα, η οποία λαμβάνεται και αυτεπαγγέλτως υπόψη από το Δικαστήριο σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και στον Άρειο Πάγο ακόμη, προκαλείται αν ο πολιτικώς ενάγων παρέστη παράνομα στη διαδικασία του ακροατηρίου. Κατά την αληθή έννοια της διάταξης αυτής, σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 63, 64 και 68 του ίδιου Κώδικα, η πολιτική αγωγή ασκείται από εκείνον που έχει το σχετικό δικαίωμα κατά το αστικό δίκαιο και αν είναι ανίκανος προς δικαιοπραξία από το νόμιμο αντιπρόσωπο του. Αν πρόκειται για ανήλικο, η πολιτική αγωγή ασκείται για λογαριασμό του, σύμφωνα με το άρθρο 1510 του ΑΚ, και από τους δύο γονείς που έχουν τη γονική μέριμνα, από κοινού. Αν η γονική μέριμνα έχει παύσει λόγω θανάτου, κηρύξεως σε αφάνεια ή εκπτώσεως του ενός γονέα, η γονική μέριμνα ασκείται αποκλειστικά από τον άλλο γονέα, ο οποίος, αν συντρέχει περίπτωση, ασκεί την για λογαριασμό του παθόντος ανηλίκου πολιτική αγωγή. Μόνος επίσης μπορεί να ασκήσει την πολιτική αγωγή για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου του ο ένας γονέας, αν ο άλλος αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία ή όταν υπάρχει διάσταση των γονέων. Παράνομη δε είναι η παράσταση του πολιτικώς ενάγοντος στο ακροατήριο, όταν υπάρχει έλλειψη ως προς το χρόνο και τον τρόπο ασκήσεως της ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου ή ως προς την ενεργητική ή παθητική νομιμοποίηση του δικαιούχου. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 68 παρ.2 του ΚΠοινΔ, αυτός που δικαιούται χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης κατά τον Αστικό Κώδικα, μπορεί να υποβάλει την απαίτηση του ενώπιον του ποινικού Δικαστηρίου μέχρι να αρχίσει η αποδεικτική διαδικασία. Η μετά την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας στο ποινικό Δικαστήριο δήλωση και παράσταση πολιτικής αγωγής ως και εκείνη που γίνεται για πρώτη φορά στο δευτεροβάθμιο Δικαστήριο είναι ανεπίτρεπτη και αν δεν απορριφθεί και δεν αποβληθεί ο πολιτικώς ενάγων πριν από την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας δημιουργείται απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας, η οποία θεμελιώνει τον από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α' ΚΠοινΔ λόγο αναιρέσεως. Τέτοια περίπτωση δήλωσης και παράστασης πολιτικής αγωγής για πρώτη φορά στο δευτεροβάθμιο ποινικό Δικαστήριο υπάρχει και όταν πρωτοδίκως παρέστη κάποιο φυσικό πρόσωπο ως πολιτικώς ενάγον, όχι ατομικώς για τον εαυτό του, αλλά ως εκπρόσωπος και για λογαριασμό του παθόντος από την επίμαχη αξιόποινη πράξη ανήλικου τέκνου του, στο οποίο και επιδικάζεται η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, ενώ κατ'έφεση, ενώπιον του δευτεροβαθμίου Δικαστηρίου δηλώνει παράσταση και παρίσταται το ίδιο το φυσικό πρόσωπο, το πρώτον και ατομικώς για τον εαυτό του και επιδικάσθηκε σ' αυτό ατομικώς χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη, που υπέστη αυτό από την αξιόποινη πράξη. Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από την πρωτοβάθμια 8395/2003 απόφαση του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Βόλου, η οποία παραδεκτώς επισκοπείται από τον Άρειο Πάγο για την έρευνα της βασιμότητας λόγου αναιρέσεως, πρωτοδίκως παρέστη για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης από την επίμαχη αξιόποινη πράξη της προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας σε βάρος της ανήλικης θυγατέρας του Ψ2, που δεν είχε συμπληρώσει το 12° έτος της ηλικίας της, ο Ψ1, όχι ατομικώς για τον εαυτό του, αλλά αποκλειστικά για λογαριασμό της άνω κόρης του, ως ασκών τη γονική μέριμνα, χωρίς μάλιστα να δικαιολογεί γιατί παρίσταται μόνος, χωρίς τη σύζυγο και μητέρα της ανήλικης και επιδικάστηκε χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης ποσού 3.000 ευρώ. Κατά την εκδίκαση όμως εφέσεως του αναίρεσείοντος κατά της πρωτόδικης αυτής αποφάσεως, όπως προκύπτει από την επισκοπούμενη προσβαλλόμενη 3076/2005 απόφαση του σε δεύτερο βαθμό δικάσαντος Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βόλου, ο ίδιος ως άνω πατέρας πολιτικώς ενάγων, δήλωσε παράσταση και παρέστη ως πολιτικώς ενάγων "ατομικά και ως ασκών τη γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου του Ψ2 κατά του εναγομένου κατηγορουμένου" και δήλωσεν ότι "ζητεί να υποχρεωθεί να τους καταβάλει ο κατηγορούμενος 3.000 ευρώ σαν χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης που τους προκάλεσε το αδίκημα". Το δευτεροβάθμιο αυτό Δικαστήριο, παρά τις προβληθείσες ενστάσεις του κατηγορουμένου, για αποβολή της πολιτικής αγωγής, για τους λόγους ότι η πολιτική αγωγή δεν ασκήθηκε από κοινού και από τους δύο γονείς, χωρίς δικαιολόγηση της απουσίας της μητέρας και γιατί εμφανίζεται ο πατέρας της ανηλίκου και ατομικά, φέροντας και τον εαυτό του ως παθόντα, απέρριψεν τις ενστάσεις αυτές, δέχθηκε την άνω παράσταση πολιτικής αγωγής, των δύο πλέον εναγόντων ως νόμιμη και επιδίκασε και στους δύο πλέον πολιτικώς ενάγοντες χρηματική ικανοποίηση ποσού 3.000 ευρώ. Έτσι όμως που ασκήθηκε η δήλωση πολιτικής αγωγής ατομικά το πρώτον στο δευτεροβάθμιο Δικαστήριο από τον πατέρα της ανήλικης παθούσας, χωρίς μάλιστα να είναι παθών από το άνω αδίκημα και ο ίδιος, όσον και η παράσταση της ανήλικης ως πολιτικώς ενάγουσας, εκπροσωπούμενης, από μόνο τον πατέρα της, χωρίς στη δήλωση να αιτιολογείται για ποίο λόγο δεν παρέστησαν και οι δύο γονείς για λογαριασμό της ανήλικης θυγατέρας τους, ως από κοινού ενασκούντες τη γονική μέριμνα επ'αυτής, εφόσον δεν αποβλήθηκε η πολιτική αγωγή αυτή και έγινε δεκτή από το Δικαστήριο, επήλθε, κατά τα προεκτεθέντα, απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας, στο ακροατήριο, κατά την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση. Επομένως, κατά παραδοχή του σχετικού λόγου αναιρέσεως από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Α' ΚΠοινΔ, με τον οποίο προβάλλεται η ως άνω πλημμέλεια, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση, παρελκούσης της έρευνας των λοιπών λόγων αυτής, και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, που την εξέδωσε, αφού είναι δυνατή η συγκρότηση του από άλλους δικαστές, εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως (άρθρο 519 ΚΠοινΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί τη με αριθμό 3076/2005 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βόλου. Και
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές, εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 30 Οκτωβρίου 2008. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 20 Νοεμβρίου 2008.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ