Θέμα
Ακυρότητα απόλυτη, Πολιτική αγωγή, Ψευδορκία μάρτυρα.
Περίληψη:
Ψευδορκία μάρτυρα στα πλαίσια της προανάκρισης. Απόλυτη ακυρότητα από παράσταση πολιτικώς ενάγοντος στο Δικαστήριο, αφού δεν είναι άμεσα παθών. Αναιρεί απόφαση Εφετείου.
Αριθμός 248/2009
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
ΣΤ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Εμμανουήλ Καλούδη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Αιμιλία Λίτινα, Ανδρέα Τσόλια, Ιωάννη παπουτσή και Ανδρέα Δουλγεράκη-Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 7 Οκτωβρίου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αθανασίου Κονταξή (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Πελαγίας Λόζιου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου ...., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Παναγιώτη Μαρκαναστασάκη, για αναίρεση της 2384/2007 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης, με πολιτικώς ενάγοντα τον ...., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Αντώνιο Μαρκούλη. Το Τριμελές Εφετείο Θεσσαλονίκης, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος, ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 8 Οκτωβρίου 2007 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1848/2007.
Αφού άκουσε Τους πληρεξουσίους των διαδίκων που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 171 του ΚΠΔ όπως ισχύει, αν ο πολιτικώς ενάγων παρέστη παράνομα στη διαδικασία του ακροατηρίου επέρχεται απόλυτη ακυρότητα που λαμβάνεται και αυτεπαγγέλτως υπόψη από το Δικαστήριο σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και στον Άρειο Πάγο ακόμη. Η ακυρότητα όμως αυτή που δημιουργεί λόγο αναίρεσης κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α' του ΚΠΔ, επέρχεται μόνον όταν υπάρχει έλλειψη ενεργητικής ή παθητικής νομιμοποιήσεως του πολιτικώς ενάγοντος ή όταν δεν τηρήθηκε η διαδικασία που επιβάλλεται από το άρθρο 68 του ιδίου Κώδικα ως προς τον τρόπο και χρόνο ασκήσεως και υποβολής της πολιτικής αγωγής και όχι άλλες πλημμέλειες. Περαιτέρω από τις διατάξεις των άρθρων 63, 82 παρ. 1 του ΚΠΔ, σε συνδυασμό με αυτές των άρθρων 68 παρ. 1 και 2, 83, 84, 87 του ιδίου Κώδικα, και 914, 932 του ΑΚ προκύπτει ότι για να είναι νόμιμη η δήλωση παραστάσεως πολιτικής αγωγής που γίνεται είτε στην προδικασία, είτε ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου, πρέπει εκείνος που προβαίνει σ' αυτή, να έχει υποστεί από την τέλεση της εγκληματικής πράξεως ζημία, από την οποία διατηρεί αξίωση αποζημιώσεως ή χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης. Τέτοια αξίωση υφίσταται σε εκείνον που ζημιώθηκε άμεσα από την άδικη πράξη με την οποίαν προσβλήθηκαν έννομα αγαθά αυτού, ο οποίος ως μόνος ενεργητικά νομιμοποιούμενος μπορεί να προβεί σε δήλωση παραστάσεως ως πολιτικώς ενάγων. Δηλαδή απαιτείται να αντλεί το δικαίωμα αποζημιώσεως ευθέως και αμέσως από "προσωπικό βίωμα" της εγκληματικής προσβολής και όχι από κάποια ενδιάμεση σχέση ή αντανακλαστικά και έμμεσα. Εξ άλλου από το έγκλημα της ψευδορκίας μάρτυρα (αρθρ. 224 παρ. 2 ΠΚ), όταν λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια ποινικής δίκης, υφίσταται άμεσα ηθική βλάβη, με την παραπάνω έννοια, εκείνος μόνο που ήταν διάδικος στην ποινική δίκη στην οποίαν κατατέθηκαν τα ψευδή, διότι η ψευδής μαρτυρία επηρεάζει άμεσα μόνο τις σχέσεις των διαδίκων και όχι τις σχέσεις του ψευδορκήσαντος και τρίτου προσώπου μη διαδίκου. Στην προκειμένη υπόθεση, όπως προκύπτει από την προσβαλλομένη απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης και ειδικότερα από το διατακτικό αυτής, ο αναιρεσείων κατηγορούμενος ...., μετά από άσκηση έφεσης κατά της υπ' αρίθμ.2127/2005 απόφασης του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Βέροιας, κηρύχθηκε ένοχος της αξιόποινης πράξης της ψευδορκίας μάρτυρα, συνισταμένης στο ότι "στις 13-12-2001, ενώ εξεταζόταν ενόρκως ως μάρτυρας ενώπιον αρχής, αρμοδίας να ενεργεί ένορκη εξέταση, κατέθεσε εν γνώσει του ψέματα και ειδικότερα, εξεταζόμενος ως μάρτυρας ενώπιον του Υ/Β .... του Α.Τ. Νάουσας, κατέθεσε εν γνώσει του ψέματα και ειδικότερα κατέθεσε ότι οδηγός του υπ' αρίθμ. .... Φ.Ι.Χ αυτοκινήτου, κατά τη στιγμή της διάπραξης της πράξης της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, ήταν ο ...., ενώ το αληθές ήταν πως το επίδικο όχημα το οδηγούσε ο ....". Σύμφωνα με τις παραδοχές της απόφασης, την πράξη αυτή τέλεσε "προκειμένου να αποφύγει αυτός τις συνέπειες του ατυχήματος που προκάλεσε από την οδήγηση του εν λόγω αυτοκινήτου χωρίς άδεια οδηγήσεως και ειδικότερα να στερήσει από την ασφαλιστική εταιρία το δικαίωμα να αξιώσει από το γιο του τις όποιες αξιώσεις της". Περαιτέρω, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της αναιρεσιβαλλομένης απόφασης, πριν την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας ο .... δήλωσε ότι παρίσταται ως πολιτικώς ενάγων για χρηματική ικανοποίηση, αιτούμενος το συμβολικό ποσό των 6 ευρώ, που του επιδικάσθηκε και πρωτοδίκως (με επιφύλαξη) "λόγω της ψυχικής οδύνης που του προκάλεσε η δικαζόμενη πράξη" το οποίο και του επιδικάσθηκε κατά τα προεκτεθέντα. Όμως, η κατά τα ανωτέρω φερόμενη ως τελεσθείσα, κατά τη διάρκεια της προανάκρισης, πράξη της ψευδορκίας μάρτυρα, δεν επηρεάζει άμεσα το δικαίωμα του να διεκδικήσει χρηματική ικανοποίηση, για την αποκατάσταση της ψυχικής οδύνης που τυχόν υπέστη από το θάνατο του οικείου του και μάλιστα από τον πραγματικό δράστη του εγκλήματος αυτού. Επομένως, ο τελευταίος δεν είναι άμεσα παθών από την πράξη αυτή και δεν νομιμοποιείται ενεργητικά, για το λόγο δε αυτό παρέστη παράνομα ως πολιτικώς ενάγων στη διαδικασία του ακροατηρίου του Εφετείου, που εξέδωσε την προσβαλλομένη απόφαση, με αποτέλεσμα να προκληθεί απόλυτη ακυρότητα κατ' αρθρ. 171 παρ. 2 ΚΠΔ. Επομένως, ο σχετικός από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α' (σε συνδ. προς αρθρ. 171 παρ. 2 ΚΠΔ) πρώτος λόγος αναιρέσεως είναι βάσιμος και πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, να παραπεμφθεί η υπόθεση στο ίδιο δικαστήριο, συντιθέμενο από άλλους δικαστές εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως (αρθρ. 519 ΚΠΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ'αριθμ. 2384/2007 απόφαση του Β' Τριμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης.
Παραπέμπει την υπόθεση, για νέα συζήτηση, στο ίδιο δικαστήριο που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές, εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως. Κρίθηκε καl αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 21 Οκτωβρίου 2008
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριο του στις 28 Ιανουαρίου 2009.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ