Θέμα
Υπέρβαση εξουσίας, Αναίρεση μερική, Υπεξαίρεση στην υπηρεσία.
Περίληψη:
Υπεξαίρεση στην υπηρεσία. Αθώωση της κατηγορουμένης από το δευτεροβάθμιο δικαστήριο, για τις πράξεις της κατ' εξακολούθηση υπεξαίρεσης στην υπηρεσία, για τις οποίες είχε κριθεί ένοχη από το πρωτοβάθμιο δικαστήριο. Υπέρβαση εξουσίας. Χειροτέρευση της θέσης της κατηγορουμένης. Καταδίκη με τη δευτεροβάθμια απόφαση άλλης, πλην των παραπάνω, κατ’ εξακολούθηση πράξης υπεξαίρεσης στην υπηρεσία για την οποία (πράξη) δεν είχε καταδικαστεί πρωτοδίκως ούτε περιλαμβανόταν στο κλητήριο θέσπισμα. Αναιρεί εν μέρει, για υπέρβαση εξουσίας, αναφορικά με την παραπάνω πράξη της υπεξαίρεσης κατ' εξακολούθηση για την οποία δεν είχε καταδικαστεί στον πρώτο βαθμό. Απαλείφει τη σχετική διάταξη περί ενοχής από την προσβαλλομένη απόφαση και τη διάταξη περί ποινής.
ΑΡΙΘΜΟΣ 1249/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Σπυρίδωνα Μιτσιάλη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ιωάννη Γιαννακόπουλο, Ειρήνη Κιουρκτσόγλου-Πετρουλάκη,- Εισηγήτρια, Βασίλειο Καπελούζο και Πάνο Πετρόπουλο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 18 Σεπτεμβρίου 2013, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ρούσσου-Εμμανουήλ Παπαδάκη (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέα Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση της αναιρεσείουσας - κατηγορουμένης Ε. Σ. του Κ., κατοίκου ... που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Φίλιππο Ανδρέου, περί αναιρέσεως της 89/2013 αποφάσεως του Πενταμελούς Εφετείου Λάρισας. Με πολιτικώς ενάγον το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία "ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΑ (ΕΛΤΑ)", που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα και που στο ακροατήριο δεν εκπροσωπήθηκε.
Το Πενταμελές Εφετείο Λάρισας, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και η αναιρεσείουσα -κατηγορούμενη ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 29 Μαρτίου 2013 αίτησή της αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 456/13.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο της αναιρεσείουσας, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης και να παύσει οριστικά η κατά της αναιρεσείουσας ποινική δίωξη λόγω παραγραφής.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Από τη διάταξη του αριθ. 510 παρ.1 στοιχ. Η' θεσπίζεται ως λόγος αναιρέσεως της αποφάσεως και η υπέρβαση εξουσίας, η οποία υπάρχει όταν το δικαστήριο άσκησε δικαιοδοσία που δεν του δίδει ο νόμος. Η υπέρβαση εξουσίας εμφανίζεται υπό την θετική και αρνητική μορφή. Θετική υπέρβαση υπάρχει, όταν το δικαστήριο της ουσίας απεφάσισε για ζήτημα που δεν υπαγόταν στη δικαιοδοσία του, ενώ αρνητική, όταν παρέλειψε να αποφασίσει για ζήτημα που είχε υποχρέωση στα πλαίσια της δικαιοδοσίας του. Περαιτέρω, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 470 εδ. α' του ΚΠΔ, επί ενδίκου μέσου, που ασκήθηκε εναντίον καταδικαστικής απόφασης, από εκείνον που καταδικάστηκε ή υπέρ αυτού, δεν επιτρέπεται να γίνει χειρότερη η θέση του, ούτε να ανακληθούν τα ευεργετήματα που δόθηκαν με την προσβαλλόμενη απόφαση. Με τη διάταξη αυτή καθιερώνεται η αρχή της μη χειροτερεύσεως της θέσεως του κατηγορουμένου, με οποιονδήποτε τρόπο, αμέσως ή εμμέσως, και δη είτε με την επαύξηση των ποινικών κυρώσεων σε βάρος του καταδικασθέντος (πραγματική χειροτέρευση), είτε με την επιβάρυνση της νομικής μεταχειρίσεως αυτού, δηλαδή κυρίως εάν αναγνωρίζεται βαρύτερη ενοχή του από το δευτεροβάθμιο δικαστήριο, ή αν καταδικάζεται για πράξη για την οποία δεν είχε ασκηθεί ποινική δίωξη, ούτε είχε καταδικασθεί στον πρώτο βαθμό (νομική χειροτέρευση), διαπιστούμενη με τη σύγκριση του περιεχομένου των διατακτικών, αφενός της αποφάσεως που προσβάλλεται με το ένδικο μέσο και αφετέρου αυτής που εκδίδεται από το δικαστήριο του ένδικου μέσου. Η παράβαση της ανωτέρω απαγορεύσεως, αποτελεί υπέρβαση εξουσίας, που ιδρύει λόγο αναιρέσεως, από την προαναφερθείσα διάταξη του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Η' του ΚΠΔ. Στην προκειμένη περίπτωση, με την υπ' αριθμό 600/2008, απόφαση του, το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Λάρισας, που δίκασε σε πρώτο βαθμό, κήρυξε ένοχη την αναιρεσείουσα, α) της πλαστογραφίας και κατάχρησης ενσήμων και β) της κατ'εξακολούθηση υπεξαίρεσης στην υπηρεσία, με ιδιαίτερα τεχνάσματα, πράξη που φέρεται τελεσθείσα το χρονικό διάστημα από Απρίλιο του 1995 έως Απρίλιο του 2005, με αντικείμενο παράνομης ιδιοποίησης ποσό 60.000 ευρώ και γ) επίσης της κατ' εξακολούθηση υπεξαίρεσης στην υπηρεσία, με ιδιαίτερα τεχνάσματα, πράξη που φέρεται τελεσθείσα, επίσης το χρονικό διάστημα, από Απρίλιο του 1995 έως Απρίλιο του 2005, με αντικείμενο παράνομης ιδιοποίησης επίσης ποσό 60.000 ευρώ και την καταδίκασε σε συνολική ποινή καθείρξεως επτά (7) ετών. Ειδικότερα, την κήρυξε ένοχη κατ'εξακολούθηση, καθόσον αφορά την πράξη της κατ' εξακολούθηση υπεξαίρεσης στην υπηρεσία, που ενδιαφέρει εν προκειμένω, του ότι: 1) Στο …κατά το χρονικό διάστημα από τον Απρίλιο του έτους 1995 έως και τον Απρίλιο του 2005 σε ειδικότερα χρονικά σημεία που δεν προέκυψαν, από τα αφιχθέντα ταχυδρομικά αντικείμενα στο Κεντρικό Κατάστημα των ΕΛΤΑ Βόλου (κυρίως ογκώδη και αντικαταβολής), αφαιρούσε γραμματόσημα μεγάλης κλάσης με την αποκόλληση τους από τα άνω αντικείμενα και επικολλώντας στη θέση τους γραμματόσημα μικρής αξίας για να μη φαίνεται η αποκόλληση. Στη συνέχεια "έσερνε" πάνω σ' αυτά το χρονολογικό σήμαντρο, ώστε να μην αποτυπώνεται ευκρινώς και να φαίνεται ότι τα γραμματόσημα έχουν σφραγιστεί και σε διαφορετικό κατάστημα από αυτό της κατάθεσης του αντικειμένου. Με τον τρόπο αυτό ιδιοποιήθηκε για το ανωτέρω χρονικό διάστημα γραμματόσημα αξίας 500 ευρώ μηνιαίως και συνολικά για τα δέκα έτη αξίας 60.000 €. 2)Στο …, κατά το χρονικό διάστημα από τον Απρίλιο του έτους 1995 έως και τον Απρίλιο του 2005, σε ειδικότερα χρονικά σημεία που δεν προέκυψαν και πάντως ιδίως σε περιόδους κατάθεσης δικαιολογητικών προς το ΑΣΕΠ και τις στρατιωτικές σχολές ενώ ελάμβανε από τους πελάτες των ΕΛΤΑ το αντίτιμο που προβλεπόταν για την αγορά των επιβαλλόμενων γραμματοσήμων, αυτή επικολλούσε λιγότερα γραμματόσημα ιδιοποιουμένη τη διαφορά προς όφελος της και με ζημία των ΕΛΤΑ. Με τον τρόπο ιδιοποιήθηκε χρηματικό ποσό 500 ευρώ μηνιαίως και συνολικά για τα δέκα έτη 60.000€. Για την τέλεση των ανωτέρω πράξεων της με τις οποίες προκάλεσε ζημία σε βάρος ΝΠΔΔ (των ΕΛΤΑ) και συγκεκριμένα ζημία ( 60.000 + 60.000) 120.000 €. μεταχειρίστηκε ιδιαίτερα τεχνάσματα και συγκεκριμένα, προκειμένου να συγκαλύψει την αφαίρεση γραμματοσήμων μεγάλης κλάσης μετά την αποκόλληση τους από τα αντικείμενα επικολλούσε στη θέση τους γραμματόσημα μικρής αξίας και στη συνέχεια "έσερνε" πάνω σ' αυτά το χρονολογικό σήμαντρο, ώστε να μην αποτυπώνεται ευκρινώς και να φαίνεται ότι τα γραμματόσημα έχουν σφραγιστεί και σε διαφορετικό κατάστημα από αυτό της κατάθεσης του αντικειμένου. Με την προσβαλλόμενη, υπ' αριθμό 89/2013, απόφαση του, το Πενταμελές Εφετείο Λάρισας, που δίκασε σε δεύτερο βαθμό, α) για την πράξη της πλαστογραφίας και κατάχρησης ενσήμων, για την οποία είχε πρωτοδίκως καταδικασθεί η αναιρεσείουσα, κατά τα ήδη εκτεθέντα, η ποινική δίωξη έπαυσε υφ'όρο, κατά τη διάταξη του άρθρου 4 παρ.1 του Ν.4043/2012 β) για την πράξη της υπεξαίρεσης στην υπηρεσία 1) έπαυσε οριστικά την ποινική δίωξη, λόγω εξαλείψεως του αξιοποίνου συνεπεία παραγραφής (πάροδος οκταετίας), για το διάστημα από Απρίλιο του έτους 1995 μέχρι 3-6-1999 και ως προς τις δύο περιπτώσεις υπεξαίρεσης που προαναφέρθηκαν (1 και 2) και 2) κήρυξε αθώα την αναιρεσείουσα, για το υπόλοιπο διάστημα από 4-6-1999 έως και τον Απρίλιο του 2005, επίσης και για τις δύο ως άνω περιπτώσεις υπεξαίρεσης (1 και 2). Ενώ όμως, τόσον από το αιτιολογικό, όσον και από το διατακτικό αυτής, προκύπτει ότι, έπαυσε οριστικά, η ποινική δίωξη για την υπεξαίρεσης του διαστήματος από Απρίλιο του έτους 1995 μέχρι 3-6-1999 και ως προς τις δύο ως άνω περιπτώσεις υπεξαίρεσης (1 και 2) και κηρύχθηκε αθώα για το υπόλοιπο διάστημα από 4-6-1999 έως και τον Απρίλιο του 2005, επίσης και για τις δύο ως άνω περιπτώσεις υπεξαίρεσης (1 και 2), εν τούτοις, η εκκαλούσα κατηγορουμένη, καταδικάσθηκε από το δευτεροβάθμιο δικαστήριο, για κατ' εξακολούθηση υπεξαίρεση στην υπηρεσία, τελεσθείσα κατά το χρονικό διάστημα από 31-3-2005 έως 11-4-2005, με παρανόμως ιδιοποιηθέν αντικείμενο το συνολικό ποσό των 12,53 Ευρώ, όπως το ποσό αυτό ειδικότερα αναλύεται, τόσο στο σκεπτικό όσο και στο διατακτικό, ήτοι για επί μέρους πράξεις για τις οποίες δεν είχε καταδικασθεί στον πρώτο βαθμό, ούτε άλλωστε είχε ασκηθεί ποινική δίωξη κατ'αυτής για αυτές, όπως προκύπτει από το επισκοπούμενο από 6-12-2007 κλητήριο θέσπισμα της εισαγγελέως Εφετών Λάρισας, με συνέπεια να χειροτερεύσει η θέση της ως άνω, εκκαλούσας κατηγορουμένης. Επομένως, ο πρώτος και δεύτερος λόγοι αναιρέσεως, με τους οποίους η αναιρεσείουσα πλήττει την προσβαλλομένη απόφαση του δευτεροβαθμίου Δικαστηρίου, για θετική υπέρβαση εξουσίας και συγκεκριμένα διότι χειροτέρευσε τη θέση της, ως εκκαλούσας κατηγορουμένης, με το να την καταδικάσει για επί πλέον μερικότερες πράξεις υπεξαίρεσης, για τις οποίες δεν την είχε καταδικάσει το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, είναι βάσιμοι, και κατ' εφαρμογή των άρθρων 470 εδ. α' και 510 παρ.1 στοιχ. Η' του ΚΠΔ, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, κατά τις διατάξεις της, που αφορούν, α) την καταδίκη της αναιρεσείουσας για τις άνω μερικότερες πράξεις της υπεξαίρεσης στην υπηρεσία, κατ' εξακολούθηση, με φερόμενο χρόνο τέλεσης το διάστημα από 31-3-2005 έως 11-4-2005, με αντικείμενο παράνομης ιδιοποίησης 12,53 Ευρώ, όπως η πράξη αυτή ειδικότερα περιγράφεται τόσο στο σκεπτικό όσο και στο διατακτικό της προσβαλλομένης απόφασης, β) την επιβολή ποινής (6 μηνών) για την πράξη αυτή, και γ) την επιδικασθείσα σε βάρος της, υπέρ του πολιτικώς ενάγοντος οργανισμού, (ΕΛΤΑ), χρηματική ικανοποίηση, λόγω ηθικής βλάβης, ποσού 44 ευρώ. Συνακόλουθα, πρέπει να απαλειφθούν οι αναιρούμενες κατά τα άνω διατάξεις, και ειδικότερα, α) η ως άνω διάταξη περί ενοχής της αναιρεσείουσας, για την κατ' εξακολούθηση υπεξαίρεση στην υπηρεσία, με φερόμενο χρόνο τέλεσης το διάστημα από 31-3-2005 έως 11-4-2005, με αντικείμενο παράνομης ιδιοποίησης το ποσό των 12,53 Ευρώ, β) η διάταξη περί ποινής και γ) η διάταξη περί επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης στον πολιτικώς ενάγοντα (ΕΛΤΑ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί εν μέρει την υπ αριθμό 89/2013, απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Λάρισας, μόνο κατά τις διατάξεις της που αφορούν, α) την καταδίκη της κατηγορουμένης - αναιρεσείουσας, για την πράξη της κατ' εξακολούθηση υπεξαίρεσης στην υπηρεσία, που φέρεται τελεσθείσα το χρονικό διάστημα από 31-3-2005 έως 11-4-2005, με αντικείμενο παράνομης ιδιοποίησης το ποσό των 12,53 Ευρώ, β) την επιβολή της μοναδικής ποινής των έξι (6) μηνών με τριετή αναστολή και γ) την επιδικασθείσα σε βάρος της αναιρεσείουσας, υπέρ του Πολιτικώς ενάγοντος οργανισμού, (ΕΛΤΑ), χρηματική ικανοποίηση, λόγω ηθικής βλάβης ποσού 44 ευρώ.
Απαλείφει τις παραπάνω διατάξεις, της αμέσως ανωτέρω αποφάσεως, α) περί καταδίκης της αναιρεσείουσας, για κατ' εξακολούθηση υπεξαίρεση στην υπηρεσία που φέρεται τελεσθείσα το χρονικό διάστημα από 31-3-2005 έως 11-4-2005, με αντικείμενο παράνομης ιδιοποίησης ποσό 12,53 Ευρώ, β) περί ποινής και γ) περί επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης στον πολιτικώς ενάγοντα (ΕΛΤΑ).
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 25 Σεπτεμβρίου 2013.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 23 Οκτωβρίου 2013.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ