Θέμα
Αιτιολογίας επάρκεια, Νόμου εφαρμογή και ερμηνεία, Υπεξαίρεση στην υπηρεσία.
Περίληψη:
Υπεξαίρεση στην υπηρεσία (άρθρο 258 ΠΚ). Αναίρεση με την επίκληση λόγων της ελλείψεως ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας και εσφαλμένης ερμηνείας και εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Μη εφαρμογή του άρθρου 379 ΠΚ στην περίπτωση του άρθρου 258 του ΠΚ. Απορρίπτει την αναίρεση.
Αριθμός 571/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
ΣΤ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Γεώργιο Σαραντινό, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Βασίλειο Λυκούδη, Ανδρέα Τσόλια, Ιωάννη Παπουτσή και Νικόλαο Ζαΐρη-Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 11 Δεκεμβρίου 2007, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αναστασίου Κανελλόπουλου (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Πελαγίας Λόζιου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου χ1, που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Γεώργιο Τσοτανίδη, για αναίρεση της 486/2007 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Θράκης, με πολιτικώς ενάγοντα τον Οργανισμό με επωνυμία "ΟΓΑ" που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα, ο οποίος δεν εκπροσωπήθηκε.
Το Τριμελές Εφετείο Θράκης με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 15 Μαΐου 2007 αίτηση καθώς και τους από 12 Ιουνίου 2007 προσθέτους λόγους, που καταχωρίστηκαν στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 991/2007.
Αφού άκουσε Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 258 περ. α' ΠΚ, υπάλληλος ο οποίος παράνομα ιδιοποιείται χρήματα ή άλλα κινητά πράγματα που τα έλαβε ή τα κατέχει λόγω αυτής της ιδιότητάς του και αν ακόμα δεν ήταν αρμόδιος γι' αυτό, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. Από την εν λόγω διάταξη, προκύπτει, ότι για τη στοιχειοθέτηση του προβλεπόμενου από αυτήν εγκλήματος της υπεξαίρεσης στην υπηρεσία, το οποίο περιλαμβάνει την αντικειμενική υπόσταση της κατά το άρθρο 375 παρ. 1 υπεξαίρεσης με επαύξηση της ποινής, απαιτείται: α) παράνομη ιδιοποίηση ξένων (ολικά ή εν μέρει) κινητών πραγμάτων ή χρημάτων, τέτοια δε θεωρούνται εκείνα τα οποία βρίσκονται σε ξένη, σε σχέση με το δράστη, κυριότητα, με την έννοια κατά την οποία αυτή εκλαμβάνεται στο αστικό δίκαιο, β) ιδιότητα του δράστη ως υπαλλήλου, κατά την έννοια του άρθρου 13 στοιχ. α' ΠΚ, όπως αυτή διευρύνεται με το άρθρο 263α' του ίδιου Κώδικα, γ) ο υπάλληλος να έλαβε ή να κατέχει τα κινητά πράγματα ή τα χρήματα υπό την υπαλληλική ιδιότητα, αδιάφορα αν ήταν αρμόδιος ή όχι γι' αυτό. Ιδιοποίηση δε αποτελεί κάθε ενέργεια ή παράλειψη του δράστη, η οποία καταδηλώνει τη θέλησή του να εξουσιάζει και διαθέτει το πράγμα σαν να είναι κύριος. Υποκειμενικά απαιτείται η ύπαρξη δόλου, ο οποίος ενέχει τη γνώση του δράστη ότι το πράγμα ή τα χρήματα είναι ξένα (ολικά ή εν μέρει) ως προς αυτόν και ότι τα έλαβε ή τα κατέχει υπό την υπαλληλική του ιδιότητα, καθώς και τη θέληση να τα ιδιοποιηθεί παράνομα, δηλαδή χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη. Εξ' άλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη από τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' του ΚΠΔ λόγο αναιρέσεως, όταν αναφέρονται σ' αυτήν με πληρότητα, σαφήνεια και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά τα προκύψαντα από την αποδεικτική διαδικασία πραγματικά περιστατικά, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόσθηκε. Για την πληρότητα της αιτιολογίας, είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό που αποτελούν ενιαίο σύνολο και ως, προς την έκθεση των αποδείξεων, αρκεί η γενική κατ' είδος αναφορά τους, χωρίς να απαιτείται αναλυτική παράθεση και μνεία του τι προέκυψε από καθένα, αλλά πρέπει να προκύπτει ανενδοιάστως, ότι το Δικαστήριο έλαβε υπόψη του και συνεκτίμησε όλα και όχι μόνο μερικά, προκειμένου να καταλήξει στην καταδικαστική του κρίση. Έλλειψη αιτιολογίας δεν υπάρχει ακόμη και στην περίπτωση που η αιτιολογία της απόφασης εξαντλείται στην επανάληψη του διατακτικού της αποφάσεως, όταν αυτό περιέχει, εκτός από τα τυπικά στοιχεία του κατηγορητηρίου και πραγματικά περιστατικά τόσο αναλυτικά και με τόση πληρότητα, ώστε να καθίσταται περιττή η διαφοροποίηση της διατυπώσεως του σκεπτικού. Όσον αφορά το δόλο, που απαιτείται κατά το άρθρο 26 παρ. 1 του Π.Κ. για τη θεμελίωση της υποκειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος και συνίσταται, σύμφωνα με το άρθρο 27 παρ. 1 του ίδιου Κώδικα, στη θέληση παραγωγής των περιστατικών που κατά το νόμο απαρτίζουν την έννοια της αξιόποινης πράξεως, δεν υπάρχει ανάγκη, κατά τούτο, ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας, διότι αυτός ενυπάρχει στην παραγωγή των περιστατικών και προκύπτει απ' αυτή, όταν μάλιστα ο νόμος στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν αξιώνει πρόσθετα στοιχεία για την ύπαρξη του δόλου, είτε αμέσου είτε ως ενδεχομένου, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση του εγκλήματος της υπεξαίρεσης στην υπηρεσία (άρθ.258 Α.Κ.), για το οποίο η περί τούτου (δόλου) κρίση περιέχεται στην παραδοχή της παράνομης ιδιοποίησης. Περαιτέρω η ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, πρέπει να εκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισμούς, τους οποίους προτείνει ο κατηγορούμενος ή ο συνήγορός του στο δικαστήριο της ουσίας, δηλαδή εκείνους που τείνουν στην άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξεως ή στην άρση ή μείωση της ικανότητας προς καταλογισμό ή στην εξάλειψη του αξιοποίνου ή στη μείωση της ποινής. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από το αιτιολογικό, σε συνδυασμό με το διατακτικό της προσβαλλομένης αποφάσεως, το Τριμελές Εφετείο Θράκης, που την εξέδωσε, δέχθηκε, κατά την ανέλεγκτη αναιρετικώς περί τα πράγματα κρίση του, την οποία στήριξε στα αναφερόμενα σ' αυτή κατ' είδος αποδεικτικά μέσα, ότι, από τις καταθέσεις των ενόρκως στο ακροατήριο εξετασθέντων μαρτύρων κατηγορίας, την ανάγνωση των πρακτικών της πρωτοβάθμιας δίκης καθώς και των εγγράφων που αναφέρονται στα πρακτικά της δίκης, την απολογία του κατηγορουμένου στο ακροατήριο και την όλη αποδεικτική διαδικασία, αποδείχθηκε "ότι ο κατηγορούμενος που υπηρετούσε μέχρι την 31-12-2003 ως ανταποκριτής του ΟΓΑ, δηλαδή ήταν υπάλληλος, με την έννοια του άρθρου 13 παρ.1 Π.Κ και του είχε ανατεθεί από τον ΟΓΑ μόνο η θεώρηση των βιβλιαρίων ασθενείας των ασφαλισμένων του ΟΓΑ, χωρίς να είναι αρμόδιος να λαμβάνει και χρήματα εισφορών των ασφαλισμένων, πού οφείλονταν στον ΟΓΑ, αφού αυτά εκ του νόμου αποστέλλονταν στον ΟΓΑ, αποκλειστικά μέσω ΕΛΤΑ, ιδιοποιήθηκε παράνομα χρήματα από καθυστερημένες εισφορές στον ΟΓΑ, που ορισμένοι ασφαλισμένοι του έδωσαν λόγω της πιο πάνω ιδιότητάς του, για να τα αποστείλει στον ΟΓΑ, αλλά αυτός δεν τα απέστειλε και τα ενσωμάτωσε στην περιουσία του. Συγκεκριμένα: α)την 3-7-2000 πήρε από την ....... ποσό 50.820 δρχ για εισφορές του πρώτου εξαμήνου 1999, β)την 3-7-2000 πήρε από τον ...... ποσό 50.820 δρχ για εισφορές του πρώτου εξαμήνου του 1999, γ)την 3-7-2000 πήρε από την ...... το ποσό των 50.820 δρχ για εισφορές του πρώτου εξαμήνου του 1999, δ)την 3-7-2000 πήρε από την ...... ποσό 50.820 δρχ για εισφορές του πρώτου εξαμήνου του 1999, ε)την 24-11-2000 πήρε από τον ....... ποσό 264.300 δρχ για εισφορές του πρώτου εξαμήνου του 2000, στ)την 8-1-2001 πήρε από τον ....... ποσό 114.300 δρχ για εισφορές του πρώτου εξαμήνου του 2000 και ζ) την 27-11-2001 πήρε από τον ...... ποσό 325.860 δρχ για ληξιπρόθεσμες οφειλές του προς τον ΟΓΑ. Τα χρήματα αυτά, αν και παρατύπως ληφθέντα, όφειλε να αποστείλει αμέσως στον ΟΓΑ, αλλά αυτός δεν τα απέστειλε και τα ενσωμάτωσε στην περιουσία του, δηλαδή τα ιδιοποιήθηκε παράνομα. Τα επέστρεψε πολύ αργότερα, όταν είχε αποκαλυφθεί η πράξη του και είχε ασκηθεί ποινική δίωξη εναντίον του και αφού οι ασφαλισμένοι αυτοί, αναγκάστηκαν να τα καταβάλουν στον ΟΓΑ, με τα πρόστιμα που τους επιβλήθηκαν λόγω υπερημερίας τους. Γι' αυτό πρέπει να κηρυχθεί ένοχος της πιο πάνω πράξεως που κατηγορείται." Με τις παραδοχές αυτές, το Τριμελές Εφετείο Θράκης, κήρυξε τον αναιρεσείοντα- κατηγορούμενο ένοχο της πράξεως της υπεξαιρέσεως στην υπηρεσία (άρθρο 258 του Π.Κ) και τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός(1) έτους, την εκτέλεση της οποίας ανέστειλε για τρία έτη. Με τις παραδοχές του αυτές, το Δικαστήριο, διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφασή του την απαιτούμενη από το άρθρο 93 παρ.3 του Συντάγματος και 139 του Κ.Π.Δ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αφού αναφέρει με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από τη διαδικασία στο ακροατήριο και στοιχειοθετούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του παραπάνω εγκλήματος, τα αποδεικτικά μέσα από τα οποία πείστηκε γι' αυτά και τους νομικούς συλλογισμούς, με βάση τους οποίους τα υπήγαγε στην ουσιαστική ποινική διάταξη του άρθρου 258 του Π.Κ, που εφαρμόστηκε και όχι του άρθρου 257 του ίδιου Κώδικα, την οποία ούτε ευθέως, ούτε εκ πλαγίου παραβίασε με ασαφείς ή ελλιπείς ή αντιφατικές παραδοχές. Ειδικότερα, αιτιολογείται η ιδιότητά του ως υπαλλήλου και αυτή του ανταποκριτή του ΟΓΑ, τόσο κατά τους χρόνους κατοχής των μερικότερων χρηματικών ποσών, όσο και κατά τους αντίστοιχους της ιδιοποίησής τους, προσέτι δε ότι τα ως άνω χρηματικά ποσά τα έλαβε αυτός και τα κατείχε λόγω της παραπάνω ιδιότητάς του, ως υπαλλήλου και ανταποκριτή του ΟΓΑ. Ακόμη, αιτιολογείται ότι τα ποσά που αυτός είχε λάβει και αφορούσαν ασφαλιστικές εισφορές των υπόχρεων προσώπων, έναντι του ΟΓΑ, τα ενσωμάτωσε παράνομα στην ατομική του περιουσία, αν και γνώριζε ότι τα αντίστοιχα χρηματικά ποσά, έπρεπε να τα καταθέσει στη συνέχεια στον δικαιούχο ΟΓΑ.
Συνεπώς, οι από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Δ' και Ε' του Κ.Π.Δ πρώτος, δεύτερος και τρίτος λόγοι αναιρέσεως του κυρίου δικογράφου, με τους οποίους πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση, είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι, κατά το μέρος δε που, με αυτούς πλήττεται, με την επίκληση, κατ' επίφαση, της ελλείψεως ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας, η περί την εκτίμηση των ως άνω αποδείξεων περί τα πράγματα αναιρετικώς ανέλεγκτη κρίση, είναι απαράδεκτοι και πρέπει να απορριφθούν. Περαιτέρω, το υπό του άρθρου 258 Π.Κ. προβλεπόμενο έγκλημα της υπεξαιρέσεως στην υπηρεσία, περιλαμβανόμενο στο ΙΒ' κεφάλαιο του ίδιου Κώδικα "περί των εγκλημάτων σχετικά με την υπηρεσία" είναι διάφορο του, από το άρθρο 375 του αυτού Κώδικα, καθοριζομένου εγκλήματος της κοινής υπεξαιρέσεως, που περιλαμβάνεται στο ΚΓ' κεφάλαιο του Π.Κ. "περί των εγκλημάτων κατά της ιδιοκτησίας". Το δε άρθρο 379 του αυτού Κώδικα, περιλαμβανόμενο στο τελευταίο αυτό κεφάλαιο και θεσπίζον την εξάλειψη του αξιοποίνου σε περίπτωση αποδόσεως του κλαπέντος ή του ιδιοποιηθέντος πράγματος ή εντελούς ικανοποιήσεως του ζημιωθέντος, έχει εφαρμογή, κατά την αληθινή έννοιά του, μόνο σε περίπτωση κλοπής ή υπεξαιρέσεως (άρθρα 372 και 375 Π.Κ.) και όχι και σε εκείνη της υπεξαίρεσης στην υπηρεσία (άρθρο 258 Π.Κ.) Επομένως, ο προβαλλόμενος με το δικόγραφο των πρόσθετων λόγων, μοναδικός λόγος αναιρέσεως με τον οποίο πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση, ότι το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο δεν εφάρμοσε τη διάταξη του άρθρου 379 ΠΚ στην κρινόμενη περίπτωση, προεχόντως είναι απαράδεκτος, καθόσον η διάταξη αυτή, δεν έχει εφαρμογή επί του εγκλήματος της υπεξαίρεσης στην υπηρεσία. Μετά από αυτά και εφόσον δεν υπάρχει άλλος παραδεκτός λόγος προς έρευνα, πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αναίρεση στο σύνολό της και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (άρθρο 583 παρ.1 του Κ.Π.Δ)
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 15 Μαϊου 2007 αίτηση και τους από 12 Ιουνίου 2007 πρόσθετους λόγους, του χ1, για αναίρεση της υπ' αριθμό 486/2007 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Θράκης και
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα, που ανέρχονται σε διακόσια είκοσι (220) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 15 Ιανουαρίου 2008.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 6 Μαρτίου 2008.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ