Θέμα
Αιτιολογίας επάρκεια, Παράβαση καθήκοντος.
Περίληψη:
Παράβαση καθήκοντος. Η προσβαλλόμενη απόφαση αιτιολογεί τον άμεσο δόλο του κατηγορουμένου και το σκοπό τούτου να προσπορίσει σε άλλον και συγκεκριμένα στα τέκνα του επίδομα ανεργίας που δεν εδικαιούντο. Περαιτέρω σαφής είναι η παραδοχή ότι ο αναιρεσείων υπηρετούσε στην υπηρεσία του ΟΑΕΔ ως υπάλληλος κατά την έννοια του άρθρ. 13 στοιχ. α΄ ΠΚ και στο αντικείμενό του αναγόταν η διαδικασία (έλεγχος αιτήσεων και δικαιολογητικών) για τη χορήγηση επιδομάτων ανεργίας παραδοχή από την οποία αυτονόητα προκύπτει και ποια ήταν τα καθήκοντα της υπηρεσίας του, τα οποία στη συνέχεια παρέβη. Απορρίπτει.
Αριθμός 1941/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Γρηγόριο Μάμαλη, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη (κωλυομένου του Αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου Μιχαήλ Δέτση), ως αρχαιότερο μέλος της συνθέσεως, Θεοδώρα Γκοΐνη, Αναστάσιο Λιανό (ορισθέντα με την υπ' αριθ. 44/2008 πράξη του Προέδρου του Αρείου Πάγου), Ελευθέριο Μάλλιο - Εισηγητή και Αντώνιο Αθηναίο (ορισθέντα με την υπ' αριθ. 87/2008 πράξη του Προέδρου του Αρείου Πάγου), Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 21 Μαΐου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Στέλιου Γκρόζου (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Χριστίνας Σταυροπούλου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Χ1, κατοίκου ... που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Παναγιώτη Διαλινάκη, περί αναιρέσεως της 184/2008 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Λάρισας. Με πολιτικώς ενάγον το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία "Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού ΟΑΕΔ", που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα, το οποίο στο ακροατήριο εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο του Καρλόττα Κουτσομητοπούλου. Με συγκατηγορούμενο τον Χ2. Το Τριμελές Εφετείο Λάρισας, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 12.3.2008 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 503/2008.
Αφού άκουσε Τους πληρεξούσιους δικηγόρους των διαδίκων, που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά, καθώς και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 259 του ΠΚ, υπάλληλος, που με πρόθεση παραβαίνει τα καθήκοντα της υπηρεσίας του με σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο όφελος ή να βλάψει το κράτος ή κάποιον άλλον, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών, αν η πράξη αυτή δεν τιμωρείται με άλλη ποινική διάταξη. Από τη διάταξη αυτή, που σκοπό έχει την προστασία του γενικότερου συμφέροντος της ομαλής και απρόσκοπτης διεξαγωγής της υπηρεσίας, προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της παραβάσεως καθήκοντος, αυτουργός του οποίου μπορεί να είναι μόνον υπάλληλος κατά την έννοια των άρθρων 13 στοιχ. α' και 263Α' του ίδιου Κώδικα, απαιτούνται: α)παράβαση, όχι απλού υπαλληλικού καθήκοντος, αλλά καθήκοντος της υπηρεσίας του υπαλλήλου, το οποίο καθορίζεται από το νόμο ή τη διοικητική πράξη ή τις ιδιαίτερες οδηγίες της προϊσταμένης αρχής ή ενυπάρχει στη φύση της υπηρεσίας, β)η παράβαση αυτή να γίνει από πρόθεση, ήτοι ο υπαίτιος να γνωρίζει ότι ενεργώντας παραβαίνει τα καθήκοντα της υπηρεσίας του, και να θέλει να παραβεί αυτά και γ)ο υπαίτιος να ενεργεί με σκοπό, είτε να ωφελήσει παράνομα τον εαυτό του ή άλλον είτε να βλάψει το κράτος ή άλλον χωρίς να απαιτείται και η επίτευξη του εν λόγω σκοπού. Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία που απαιτείται από τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' ΚΠοινΔ λόγο αναίρεσης, όταν περιέχονται σ' αυτή με σαφήνεια πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από τη διαδικασία στο ακροατήριο, σχετικά με τα υποκειμενικά και αντικειμενικά στοιχεία του εγκλήματος, οι αποδείξεις (αποδεικτικά μέσα) που τα θεμελίωσαν και οι σκέψεις με τις οποίες έγινε η υπαγωγή τους στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόσθηκε. Η ύπαρξη του δόλου, δεν είναι κατ' αρχήν αναγκαίο να αιτιολογείται ιδιαιτέρως, αφού αυτός ενυπάρχει στη θέληση παραγωγής των περιστατικών που συγκροτούν την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος και προκύπτει από τις ειδικότερες συνθήκες τελέσεώς του, διαλαμβάνεται δε περί αυτού (δόλου) αιτιολογία στην κύρια αιτιολογία για την ενοχή, εκτός αν αξιώνονται από το νόμο πρόσθετα στοιχεία για την εν γνώσει ορισμένου περιστατικού τέλεση της πράξεως (άμεσος δόλος) ή ορισμένος περαιτέρω σκοπός (εγκλήματα με υπερχειλή υποκειμενική υπόσταση). Σε σχέση με τα αποδεικτικά μέσα δεν υπάρχει ανάγκη ειδικότερης αναφοράς τους, ούτε αναφοράς των όσων προέκυψαν από καθένα, πρέπει όμως να υπάρχει βεβαιότητα, για την οποία αρκεί η μνεία όλων, έστω κατά το είδος τους (μάρτυρες έγγραφα κλπ), ότι το δικαστήριο έλαβε υπόψη του το σύνολο τούτων και όχι ορισμένα μόνον από αυτά. Δεν αποτελούν όμως λόγους αναιρέσεως η εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων και ειδικότερα η εσφαλμένη εκτίμηση εγγράφων, η εσφαλμένη αξιολόγηση των καταθέσεων των μαρτύρων, η παράλειψη αναφοράς και αξιολόγησης κάθε αποδεικτικού μέσου χωριστά και η παράλειψη της αξιολογικής συσχετίσεως μεταξύ τους, καθόσον, στις περιπτώσεις αυτές, πλήττεται η αναιρετικά ανέλεγκτη κρίση του δικαστηρίου της ουσίας. Η αιτιολογία τέλος της απόφασης παραδεκτά συμπληρώνεται από το διατακτικό της, μαζί με το οποίο αποτελεί ενιαίο σύνολο. Επίσης, λόγο αναιρέσεως της αποφάσεως αποτελεί κατά τη διάταξη του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' ΚΠοινΔ και η εσφαλμένη εφαρμογή ή ερμηνεία ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Εσφαλμένη ερμηνεία υπάρχει, όταν το δικαστήριο αποδίδει στη διάταξη διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγματικά έχει, ενώ εσφαλμένη εφαρμογή όταν το δικαστήριο δεν υπήγαγε ορθά τα πραγματικά περιστατικά που δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν, στη διάταξη που εφαρμόσθηκε. Περίπτωση δε εσφαλμένης εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διατάξεως συνιστά και η εκ πλαγίου παραβίαση της διατάξεως αυτής, η οποία υπάρχει όταν στο πόρισμα της αποφάσεως που προκύπτει από την αλληλοσυμπλήρωση του σκεπτικού και του διατακτικού και ανάγεται στα στοιχεία και την ταυτότητα του εγκλήματος, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, που καθιστούν ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο, σε σχέση με την ορθή ή μη εφαρμογή του νόμου, οπότε η απόφαση στερείται νόμιμης βάσης.
Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από το σκεπτικό σε συνδυασμό με το διατακτικό της προσβαλλόμενης υπ' αριθμ. 184/2008 απόφασής του, τα οποία ως ενιαίο σύνολο παραδεκτώς αλληλοσυμπληρώνονται, το Τριμελές Εφετείο Λαρίσης δέχθηκε, κατά την ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του, ότι από τα αποδεικτικά μέσα που λεπτομερώς κατ' είδος αναφέρει, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: "Ο κατηγορούμενος Χ1 τέλεσε την πράξη που του αποδίδεται με το κατηγορητήριο και εξειδικεύεται στο διατακτικό της παρούσας. Ειδικότερα ο ίδιος υπηρετούσε στην υπηρεσία του ΟΑΕΔ ως υπάλληλος κατά την έννοια του άρθρου 13 παρ. α του ΠΚ και στο αντικείμενό του ανήγετο η διαδικασία (έλεγχος αιτήσεων κλπ δικαιολογητικών) για τη χορήγηση επιδομάτων ανεργίας. Τέτοια επιδόματα ανεργίας δεν εδικαιούντο τα τέκνα του, Α1 και Α2, καθόσον εργοδότης τους ήταν η μητέρα τους και σύζυγός του Β. Τούτο ο ίδιος το γνώριζε. Παρόλα αυτά εν γνώσει του παρέβη τα καθήκοντά του με μόνο σκοπό και πρόθεση να προσπορίσει όφελος παράνομο σε τρίτους (στα ως άνω τέκνα του), με βλάβη του οργανισμού. Έτσι σε συνεννόηση με το συγκατηγορούμενό του Χ2, (υπάλληλο επίσης του ανωτέρω οργανισμού), επικόλλησε πλαστά ένσημα του ΙΚΑ στα ασφαλιστικά τους βιβλιάρια, τα οποία δεν προέρχονταν από νόμιμη αγορά, ούτε ανταποκρίνονται σε πραγματική τους απασχόληση. Παράλληλα, εκτύπωσε το μπλοκ των αποδείξεων της κόρης του προκειμένου να πάει στην τράπεζα να πληρωθεί και έδωσε στον ως άνω συγκατηγορούμενό του, τα δικαιολογητικά για το επίδομα ανεργίας του γιου του, μολονότι γνώριζε ότι αυτός δεν εδικαιούτο επιδόματος ανεργίας. Τα παραπάνω αβίαστα προκύπτουν από την ίδια την απολογία του, τα όσα δήλωσε στη διενεργηθείσα ένορκη διοικητική εξέταση στον αρμόδιο υπάλληλο Γ (ΟΑΕΔ Ν. Λευκάδας), τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων που εξετάσθηκαν στο παρόν δικαστήριο και στο πρωτοβάθμιο επίσης και περιέχονται στην εκκαλουμένη. Πρέπει συνακόλουθα να κηρυχθεί ένοχος της πράξης που κατηγορείται, ήτοι της παράβασης καθήκοντος (άρθρο 259 ΠΚ)". Ακολούθως, με βάση τα περιστατικά αυτά το Εφετείο κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα για την πράξη της παράβασης καθήκοντος και του επέβαλε φυλάκιση πέντε (5) μηνών, την οποία ανέστειλε επί τριετία.
Με τις παραδοχές αυτές το δικαστήριο της ουσίας διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφασή του την κατά τα ανωτέρω ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αφού εκθέτει σε αυτή με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία αποδείχθηκαν από την ακροαματική διαδικασία και συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση της αξιόποινης πράξης της παράβασης καθήκοντος, για την οποία καταδικάστηκε ο αναιρεσείων, τις αποδείξεις από τις οποίες συνήγαγε τα περιστατικά αυτά, καθώς επίσης και τους συλλογισμούς με τους οποίους έκανε την υπαγωγή τους στις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις των άρθρων 27 παρ. 1 και 259 του ΠΚ, τις οποίες ορθώς ερμήνευσε και εφάρμοσε και ούτε ευθέως ούτε εκ πλαγίου παραβίασε με ασαφείς ή αντιφατικές παραδοχές. Ειδικότερα, αιτιολογεί με σαφήνεια και πληρότητα τον άμεσο δόλο του κατηγορουμένου και τον περαιτέρω σκοπό τούτου να προσπορίσει σε άλλον και συγκεκριμένα στα τέκνα του, παράνομο όφελος και να βλάψει άλλον, με την έκθεση στο σκεπτικό της προσβαλλόμενης απόφασής του των πραγματικών περιστατικών από τα οποία προκύπτει ότι ο κατηγορούμενος εκ του πράγματος γνώριζε ότι τα τέκνα του αυτά δεν εδικαιούντο να λαμβάνουν επίδομα ανεργίας, "καθόσον εργοδότης τους ήταν η μητέρα τους και σύζυγός του Β ... επικόλλησε πλαστά ένσημα του ΙΚΑ στα ασφαλιστικά τους βιβλιάρια, τα οποία δεν προέρχονταν από νόμιμη αγορά, ούτε ανταποκρίνονταν σε πραγματική τους απασχόληση", ότι παραβαίνει τα καθήκοντα της υπηρεσίας του, και ότι με την ενέργειά του αυτή ωφελούσε τα τέκνα του και έβλαπτε τον ΟΑΕΔ. Περαιτέρω σαφής είναι η παραδοχή της προσβαλλόμενης απόφασης ότι ο αναιρεσείων "υπηρετούσε στην υπηρεσία του ΟΑΕΔ ως υπάλληλος κατά την έννοια του άρθρου 13 στοιχ. α'του ΠΚ και στο αντικείμενό του ανήγετο η διαδικασία (έλεγχος αιτήσεων και δικαιολογητικών) για τη χορήγηση επιδομάτων ανεργίας", παραδοχή από την οποία αυτονόητα προκύπτει και ποια ήταν τα καθήκοντα της υπηρεσίας του, τα οποία στη συνέχεια παρέβη. Επομένως, οι από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' και Ε' ΚΠοινΔ λόγοι αναιρέσεως, για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας και εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διάταξης - έλλειψη νόμιμης βάσης είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι. Οι λοιπές αιτιάσεις του αναιρεσείοντος που με την επίφαση της έλλειψης αιτιολογίας πλήττουν την αναιρετικώς ανέλεγκτη κρίση του δικαστηρίου της ουσίας είναι απορριπτέες ως απαράδεκτες. Κατ' ακολουθία, αφού δεν υπάρχει άλλος παραδεκτός λόγος αναιρέσεως προς εξέταση, πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση στο σύνολό της και να καταδικαστεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα, καθώς και στα έξοδα του παραστάντος πολιτικώς ενάγοντος (άρθρα 583 παρ. 1 ΚΠοινΔ και 176, 183 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την υπ' αριθμ.9/12-3-2008 αίτηση του Χ1 για αναίρεση της υπ' αριθμ. 184/2008 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Λάρισας. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα από διακόσια είκοσι (220) ευρώ και στη δικαστική δαπάνη του παραστάντος πολιτικώς ενάγοντος ΟΑΕΔ από διακόσια ενενήντα (290) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 25 Ιουλίου 2008.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 31 Ιουλίου 2008.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ