Θέμα
Αιτιολογίας επάρκεια, Ισχυρισμός αυτοτελής, Περιβαλλοντος ρύπανση.
Περίληψη:
Ορθή και αιτιολογημένη καταδικαστική απόφαση για ρύπανση περιβάλλοντος (άρθρο 28 παρ. 1 ν. 1650/1986) του αναιρεσείοντος, ο οποίος εναπέθεσε στον αύλειο χώρο εργοστασίου μεγάλη ποσότητα ανεπεξέργαστου ελαιοπυρήνα, χωρίς να υπάρχουν εγκαταστάσεις περισυλλογής, επεξεργασίας και διαθέσεως των καταλοίπων. Αιτιολογημένη απόρριψη αυτοτελούς ισχυρισμού περί εκκρεμοδικίας, αφού η άλλη δίκη αφορά άλλο πρόσωπο. Απόρριψη αιτήσεως.
Αριθμός 515/2015
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Παναγιώτη Ρουμπή, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο, Ιωάννη Γιαννακόπουλο - Εισηγητή, Βασίλειο Καπελούζο και Πάνο Πετρόπουλο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 22 Απριλίου 2015, με την παρουσία της Αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Θεοφανίας Κοντοθανάση (γιατί κωλύεται η Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Ε. Χ. του Π., κατοίκου ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Γεώργιο Κοντομαρίνο, για αναίρεση της υπ' αριθ. 831/2014 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Μυτιλήνης.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Μυτιλήνης με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 20 Ιανουαρίου 2015 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 132/2015.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και την Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 28 παρ. 1 του ν. 1650/1986 "για την προστασία του περιβάλλοντος", όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του ν. 4042/2012 που, ως επιεικέστερη από την προγενέστερη, καταλαμβάνει και την παρούσα περίπτωση, "όποιος ασκεί δραστηριότητα ή επιχείρηση χωρίς την απαιτούμενη, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 3010/2003 (Α’ 91) και το ν. 4014/2011 (Α’ 209), ή των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότηση του, άδεια ή έγκριση, ... και υποβαθμίζει το περιβάλλον, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο ετών ή και χρηματική ποινή 1.000,00 έως 60.000,00 ευρώ". Σύμφωνα δε με το άρθρο 1 παρ. 2 του ίδιου νόμου, οι βασικοί στόχοι αυτού είναι, μεταξύ άλλων, και η αποτροπή της ρύπανσης και γενικότερα της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και η λήψη όλων των αναγκαίων, για το σκοπό αυτόν, προληπτικών μέτρων και η διασφάλιση της ανθρώπινης υγείας από τις διάφορες μορφές υποβάθμισης του περιβάλλοντος και ειδικότερα, από τη ρύπανση και τις οχλήσεις. Κατά δε το άρθρο 2 του ίδιου νόμου, 1) ως περιβάλλον νοείται το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες ... 4) ως υποβάθμιση νοείται η πρόκληση από ανθρώπινες δραστηριότητες ρύπανσης ή οποιασδήποτε άλλης μεταβολής στο περιβάλλον, η οποία είναι πιθανό να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικολογική ισορροπία, στην ποιότητα ζωής και στην υγεία των κατοίκων, στην ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά και στις αισθητικές αξίες ... 16) τοπίο είναι κάθε δυναμικό σύνολο βιοτικών και μη βιοτικών παραγόντων και στοιχείων του περιβάλλοντος που μεμονωμένα ή αλληλοεπιδρώντας σε συγκεκριμένο χώρο συνθέτουν μια οπτική εμπειρία. Τέλος, κατά το άρθρο 18 του ίδιου νόμου, η φύση και το τοπίο προστατεύονται και διατηρούνται ώστε να διασφαλίζονται οι φυσικές διεργασίες, η αποδοτικότητα των φυσικών πόρων, η ισορροπία και η εξέλιξη των οικοσυστημάτων καθώς και η ποικιλομορφία, η ιδιαιτερότητα ή η μοναδικότητά τους.
Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναιρέσεώς της από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' του ΚΠοινΔ, όταν αναφέρονται σ' αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις, τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό της αποφάσεως, τα οποία αποτελούν ενιαίο σύνολο. Η ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία των αποφάσεων πρέπει να επεκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισμούς, εκείνους δηλαδή που προβάλλονται στο δικαστήριο της ουσίας, σύμφωνα με τα άρθρα 170 παρ. 2 και 333 παρ. 2 του ΚΠοινΔ, από τον κατηγορούμενο ή το συνήγορό του και τείνουν στην άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξεως ή της ικανότητας για καταλογισμό ή στη μείωση αυτής ή στην εξάλειψη του αξιόποινου της πράξεως ή τη μείωση της ποινής, εφόσον, όμως, αυτοί προβάλλονται κατά τρόπο σαφή και ορισμένο, με όλα δηλαδή τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία είναι αναγκαία κατά την οικεία διάταξη για τη θεμελίωσή τους. Διαφορετικά το δικαστήριο της ουσίας δεν υπέχει υποχρέωση να απαντήσει αιτιολογημένα στην απόρριψή τους. Τέτοιος αυτοτελής ισχυρισμός είναι και ο περί υπάρξεως εκκρεμοδικίας, αφού η παραδοχή του άγει στην κήρυξη της κατά του κατηγορουμένου ποινικής διώξεως απαράδεκτης. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη 831/2014 απόφασή του, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Μυτιλήνης, που δίκασε σε δεύτερο βαθμό, κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα παραβάσεως του άρθρου 28 παρ. 1 περ. α του ν. 1650/1986 και τον καταδίκασε σε ποινή φυλακίσεως πέντε (5) μηνών, ανασταλείσα. Όπως δε προκύπτει από την επισκόπηση των πρακτικών της αποφάσεως αυτής, πριν από την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας, ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος πρότεινε, δια του συνηγόρου του, τον αυτοτελή ισχυρισμό ότι: "Α) ΕΚΚΡΕΜΟΔΙΚΙΑ: Εσφαλμένα και παρά το νόμο παραπέμπομαι ως κατηγορούμενος, αφού για το ίδιο αδίκημα και για την ίδια περίοδο από τον Απρίλιο του 2009 έως τον Ιούλιο του 2010 είναι κατηγορούμενος ο Πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου, Α. Γ. και η υπόθεσή του βρίσκεται στο Τριμελές Εφετείο Βορείου Αιγαίου Πλημ/των και θα εκδικασθεί στις 3-3-2015 (...). Για δε την περίοδο από 18-3-2009 έως και τις 28-12-2009 ήταν κατηγορούμενος στις 6-5-2014 στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο ο Πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου, Α. Γ. με συγκατηγορούμενό του τον Δ. Ζ. και αθωώθηκαν και οι δύο αυτές περιπτώσεις ήταν για παράβαση της με ΑΠ 53309-3233ΑΦ6.15,4γ/20-01-2009 απόφαση ΕΠΟ (...). Η σημερινή υπόθεση αφορά το ίδιο αδίκημα και για την ίδια περίοδο. Κατόπιν όλων αυτών θεωρώ ότι υπάρχει εκκρεμοδικία στην οποία είναι κατηγορούμενος ο Πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου Α. Γ.. Για το ίδιο πράγμα κατηγορούμαι τώρα εγώ. Είναι φανερό ότι εσφαλμένα παραπέμπομαι ως κατηγορούμενος στην προκειμένη περίπτωση αφού ήδη για το ίδιο θέμα βρίσκεται κατηγορούμενος ο Πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου, Α. Γ. και τούτο διότι δεν είχα ουσιαστική και καθοριστική αρμοδιότητα. Β) ΚΑΤΑ ΝΟΜΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Η δικογραφία αυτή πρέπει να διαβιβαστεί στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Μυτιλήνης προκειμένου να αποδοθούν ευθύνες στον κατά νόμο υπεύθυνο που δεν είναι άλλος από τον Πρόεδρο της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου, Α. Γ., όπως αποφάνθηκε και το Μονομελές Πλημ/κείο Μυτιλήνης με την υπ' αριθμό 1119/15- 5-2012 απόφαση του όταν ήταν κατηγορούμενος ο προηγούμενος Διευθυντής της Ε.Α.Σ. Λέσβου ο Χ. Α. (...)". Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο απέρριψε τον ισχυρισμό αυτό με την αιτιολογία ότι: "Ο εν λόγω ισχυρισμός πρέπει να απορριφθεί ως μη νόμιμος, καθόσον τα όσα ισχυρίζεται ο κατηγορούμενος δεν στοιχειοθετούν την ένσταση εκκρεμοδικίας, δεδομένου ότι προϋπόθεση αυτής (εκκρεμοδικίας) είναι οι δύο δίκες να αφορούν το ίδιο πρόσωπο, δηλαδή να πρόκειται για ταυτότητα διαδίκων και εν προκειμένω ο εδώ κατηγορούμενος Γ. δεν είναι συγκατηγορούμενος στις αναφερόμενες στον αυτοτελή ισχυρισμό ως άνω δίκες. Το δε δεύτερο σκέλος του αυτοτελούς ισχυρισμού πρέπει να απορριφθεί ως αλυσιτελώς προβαλλόμενο αφού αφορά θέμα ουσίας". Στο σκεπτικό δε της προσβαλλόμενης αποφάσεως, μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση όλων των μνημονευομένων, κατά το είδος τους, αποδεικτικών μέσων, δέχθηκε, ανελέγκτως, κατά λέξη, τα εξής: "... αποδείχθηκε και το Δικαστήριο πείσθηκε ότι στα ... Λέσβου τον Ιανουάριο του 2010 έως τον Σεπτέμβριο του 2010 με την ιδιότητα του Διευθυντή της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου (Ε.Α.Σ.Λ.) προέβη σε εναπόθεση στον αύλειο ακάλυπτο χώρο του ως άνω εργοστασίου μεγάλη ποσότητα ανεπεξέργαστου ελαιοπυρήνα, χωρίς να υπάρχουν εγκαταστάσεις περισυλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης των στραγγιδίων καταλοίπων του ως άνω προϊόντος, παρά μάλιστα τη ρητή διατύπωση της υπ' αρ, πρωτ. 627/14.30/31-3-2009 απόφασης του αντινομάρχη Λέσβου περί της υποχρέωσης επεξεργασίας όλης της αποθηκευμένης ποσότητας ελαιοπυρήνα και χωρίς τη σφράγιση των τμημάτων ραφινερίας και σαπωνοποιίας του βιομηχανικού συγκροτήματος. Από την εν λόγω συμπεριφορά και συνέπεια των εν λόγω ελλείψεων αναδύετο από το εργοστάσιο έντονη δυσοσμία από τους αέριους ρύπους, κατάσταση από την οποία προξενήθηκε σοβαρή υποβάθμιση του περιβάλλοντος στην ευρύτερη γειτνιάζουσα περιοχή των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων της. Τα ανωτέρω προέκυψαν από τις σαφείς καταθέσεις των μαρτύρων του κατηγορητηρίου, που είναι μέλη του περιβαλλοντικού πολιτιστικού συλλόγου ... Λέσβου και γνώστες της κατάστασης και δεν αναιρούνται από την αντίθετη, ασαφή και μη συνεπικουρούμενη από άλλα αποδεικτικά στοιχεία κατάθεση του μάρτυρα υπεράσπισης, που ήταν εργαζόμενος στην ίδια ως άνω ένωση αγροτικών συνεταιρισμών Λέσβου, στην οποία ο κατηγορούμενος ήταν διευθυντής. Επομένως τέλεσε εξ υποκειμένου και αντικειμένου την άδικη πράξη για την οποία κατηγορείται και πρέπει να κηρυχθεί ένοχος".
Με αυτά που δέχθηκε, το Δικαστήριο της ουσίας διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφασή του την απαιτούμενη από τις ανωτέρω διατάξεις του Συντάγματος και του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αφού εκθέτει σ' αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία αποδείχθηκαν από την ακροαματική διαδικασία και συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του άνω εγκλήματος της παραβάσεως του άρθρου 28 παρ. 1 περ. α του ν. 1650/1986, για το οποίο καταδικάσθηκε ο αναιρεσείων, τις αποδείξεις από τις οποίες συνήγαγε τα περιστατικά αυτά και τους συλλογισμούς με βάση τους οποίους έκανε την υπαγωγή τους στις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις των άρθρων 1, 2 και 28 παρ. 1 του ως άνω νόμου, τις οποίες ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε. Αιτιολογημένα δε απέρριψε και τον προαναφερόμενο αυτοτελή ισχυρισμό του αναιρεσείοντος. Οι μερικότερες αντίθετες αιτιάσεις του τελευταίου είναι αβάσιμες, αφού: α) Το Δικαστήριο, και ορθώς, δέχθηκε ότι από το ότι, για την ίδια πράξη, είναι κατηγορούμενος, σε άλλη δίκη, ο Πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου Α. Γ. δεν δημιουργήθηκε εκκρεμοδικία, καθόσον οι δύο δίκες δεν αφορούν το αυτό πρόσωπο και, επομένως, δεν υπάρχει ταυτότητα προσώπων. β) Σαφώς το Τριμελές Πλημμελειοδικείο, κατά την, ανέλεγκτη αναιρετικά, κρίση του, δέχθηκε ότι ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ήταν, κατά το επίδικο χρονικό διάστημα, Διευθυντής της Ε.Α.Σ.Λ. και, κατά συνέπεια, υπεύθυνος για την εναπόθεση στον αύλειο ακάλυπτο χώρο του εργοστασίου του ανεπεξέργαστου ελαιοπυρήνα και αρμόδιος για την τοποθέτηση εγκαταστάσεων περισυλλογής, επεξεργασίας και διαθέσεως των καταλοίπων, απορρίπτοντας, έτσι, και τον ισχυρισμό ότι υπεύθυνος ήταν ο ανωτέρω Α. Γ., ο οποίος, όπως ορθώς έκρινε, είναι ζήτημα ουσίας, δηλαδή ο υπεύθυνος για την ένδικη πράξη θα προέκυπτε από τις αποδείξεις. Επομένως, ο, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ του ΚΠοινΔ, μοναδικός λόγος αναιρέσεως, με τον οποίο πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας ως προς την απόρριψη των ως άνω ισχυρισμών του αναιρεσείοντος, είναι αβάσιμος. Η εμπεριεχόμενη στο λόγο αυτό αιτίαση περί εσφαλμένης εκτιμήσεως αποδεικτικών μέσων και δη της 1119/2012 αποφάσεως του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Μυτιλήνης (η οποία αφορά όμοια περίπτωση, όπου ήταν κατηγορούμενος ο προηγούμενος Διευθυντής της Ε.Α.Σ.Λ. Χ. Α.) είναι απαράδεκτη, γιατί, με την επίφαση της ελλείψεως αιτιολογίας, πλήττει την, αναιρετικώς ανέλεγκτη περί τα πράγματα, κρίση του Δικαστηρίου της ουσίας.
Κατ' ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό της η κρινόμενη αίτηση και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (άρθρο 583 παρ. 1 ΚΠοινΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την υπ’ αριθ. εκθ. 1/20.1.2015 αίτηση του Ε. Χ. του Π., για αναίρεση της 831/2014 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Μυτιλήνης. Και
ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα από διακόσια πενήντα (250) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 29 Απριλίου 2015.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 5 Μαΐου 2015.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ