Θέμα
Ακυρότητα απόλυτη, Πολιτική αγωγή, Τραπεζική επιταγή, Ανώνυμη εταιρία.
Περίληψη:
Έκδοση ακάλυπτης επιταγής. Ποιος είναι ο πολιτικός ενάγων και εγκαλών σε επιταγή κομιστής της οποίας είναι Ε.Π.Ε. και πως γίνεται η σχετική δήλωση παράστασης στο ποινικό δικαστήριο. Παραδοχή αίτησης αναίρεσης για απόλυτη ακυρότητα, εκ της κακής παράστασης της πολιτικής αγωγής κατά την εκδίκαση του ανωτέρω εγκλήματος. Αναιρεί και παραπέμπει.
Αριθμός 1573/2009
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Γρηγόριο Μάμαλη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Νικόλαο Ζαΐρη Νικόλαο Κωνσταντόπουλο, Παναγιώτη Ρουμπή - Εισηγητή και Κωνσταντίνο Φράγκο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 4 Μαρτίου 2009, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Δημητρίου-Πριάμου Λεκκού (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέα Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου .... που παρέστη με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Νικόλαο Σκλαβουνάκο, περί αναιρέσεως της 55133/2007 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών.
Με πολιτικώς ενάγοντα τον Ψ1 που δεν παρέστη.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του, διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 14 Μαρτίου 2008 αίτησή του, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 578/2008.
Αφού άκουσε
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 513 παρ.1 εδ.γ'του ΚΠΔ ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κλητεύει τον αναιρεσείοντα και τους λοιπούς διαδίκους στο ακροατήριο του Δικαστηρίου του Αρείου Πάγου. Η κλήση αυτή γίνεται με επίδοση σύμφωνα με τα άρθρα 155-161 και μέσα στην προθεσμία του άρθρου 166 του ίδιου Κώδικα. Εξάλλου, με αυτά που ορίζονται από το άρθρο 515 παρ.2 του ίδιου κώδικα αν εμφανιστεί ο αναιρεσείων, η συζήτηση γίνεται σαν να ήταν παρόντες όλοι οι διάδικοι, ακόμα και αν κάποιος από αυτούς δεν εμφανίστηκε. Στην περίπτωση που κρίνεται, όπως προκύπτει από το υπό ημερομηνία ... αποδεικτικό επίδοσης του επιμελητή δικαστηρίων της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Πειραιά ... κλητεύθηκε από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου νόμιμα και εμπρόθεσμα ο πολιτικώς ενάγων Ψ1 για να εμφανιστεί κατά την αναφερομένη στην αρχή της παρούσας απόφασης συνεδρίαση. Ο προαναφερόμενος πολιτικώς ενάγων όμως δεν εμφανίστηκε κατ'αυτήν και την εκφώνηση της υπόθεσης ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου, ενώ εμφανίστηκε και παρέστη νόμιμα ο αναιρεσείων. Επομένως, πρέπει, σύμφωνα με τα προεκτεθέμενα, να προχωρήσει το Δικαστήριο στη συζήτηση της υπόθεσης σαν να ήταν παρόντες όλοι οι διάδικοι.
Κατά το άρθρο 79 παρ.1 του ν.5960/1933 "περί επιταγής", όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν.δ. 1325/1972, μετά και την προσθήκη παραγράφου 5 σε αυτό με το άρθρο 4 παρ.1 περ.α' του ν. 2408/1996, εκείνος ο οποίος εκδίδει επιταγή που δεν πληρώθηκε από πληρωτή γιατί δεν είχε διαθέσιμα κεφάλαια κατά το χρόνο εκδόσεως της επιταγής ή της πληρωμής της, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών και χρηματική ποινή τουλάχιστον δέκα χιλιάδων δραχμών. Η ποινική δίωξη ασκείται κατόπιν εγκλήσεως του κομιστή που δεν πληρώθηκε. Επίσης, με την παρ. 1 του άρθρου 22 του ν. 2721/1999 προστέθηκε εδάφιο στην πιο πάνω παρ. 5 κατά το οποίο για πράξης που προβλέπονται στις παρ. 1 και 2 του ίδιου άρθρου, για τις οποίες κατά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου έχει ασκηθεί αυτεπαγγέλτως ποινική δίωξη, η διαδικασία συνεχίζεται αν εκείνος που δικαιούται σε έγκληση δηλώσει ότι επιθυμεί την ποινική δίωξη του κατηγορουμένου, σύμφωνα δε με την παρ. 2 εδ. α του πιο πάνω άρθρου 22, αν η προαναφερόμενη δήλωση του δικαιούμενου σε έγκληση, δεν υποβληθεί μέσα σε έξι μήνες από τη δημοσίευση του νόμου η ποινική δίωξη παύει οριστικά. Από τις διατάξεις αυτές σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 40-47 του ν. 5960/1933, συνάγεται ότι (και πριν ρυθμιστεί νομοθετικά το σχετικό ζήτημα με το άρθρο 15 παρ. 3 του νόμου 3472/2006 ΦΕΚ Α' 135/4-7-2006), δικαιούχος της έγκλησης δεν είναι μόνο ο τελευταίος κομιστής της επιταγής που δεν πληρώθηκε όταν εμφανίστηκε η επιταγή στον πληρωτή, αλλά και κάθε άλλος υπογραφέας αυτής, που πλήρωσε την επιταγή ως εξ αναγωγής υπόχρεος και έγινε κομιστής αυτής, αφού αυτός τελικά υφίσταται τη ζημιά από τη μη πληρωμή της επιταγής, η δε ζημία του είναι απότοκος της παράνομης συμπεριφοράς του εκδότη και τελεί σε πρόσφορη αιτιώδη συνάφεια με αυτή. Τούτο δε, διότι το δικαίωμα αυτό του δικαιουμένου σε έγκληση προηγούμενου κομιστή δεν αποκρούεται από τις ανωτέρω διατάξεις, αφού σε αυτές δεν γίνεται αναφορά στο πρόσωπο του τελευταίου κομιστή της επιταγής ως δικαιούμενου αποκλειστικά σε υποβολή της, ούτε προκύπτει περαιτέρω από κανένα στοιχείο, ότι ο "κομιστής" της επιταγής στη διάταξη του άρθρου 79 παρ. 5 του ν. 5960/1933, όπως αυτή προστέθηκε με το άρθρο 4 παρ. 1 του ν. 2408/1966, χρησιμοποιείται μόνο υπό την έννοια του τελευταίου κομιστή (Ολομ. ΑΠ 23/2007 και 24/2007).Ο άδικος χαρακτήρα της πράξης αυτής δεν επηρεάζεται και το αξιόποινο της συμπεριφοράς του εκδότη της ακάλυπτης επιταγής δεν αίρεται από το γεγονός ότι αυτός είχε παύσει τις πληρωμές του κατά το χρόνο εκδόσεως της επιταγής. Περαιτέρω από τη διάταξη του άρθρου 171 ΚΠΔ, κατά την οποία "ακυρότητα που λαμβάνεται και αυτεπαγγέλτως υπόψη από το δικαστήριο σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και στον 'Αρειο Πάγο ακόμη προκαλείται... 2) αν ο πολιτικώς ενάγων παρέστη παράνομα στη διαδικασία του ακροατηρίου", σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 63, 64 και 68 του ίδιου Κώδικα, προκύπτει ότι η παράσταση του πολιτικώς ενάγοντος είναι παράνομη και επιφέρει απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο, από την οποία δημιουργείται λόγος αναιρέσεως της αποφάσεως από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ.α' του αυτού Κώδικα, μόνον όταν υπάρχει έλλειψη ενεργητικής ή παθητικής νομιμοποιήσεως και όταν δεν τηρήθηκε η διαδικασία που επιβάλλεται ως προς τον τρόπο και το χρόνο ασκήσεως και υποβολής της πολιτικής αγωγής ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου. Εξάλλου κατά τις διατάξεις των άρθρων 63, 64, 68, 83, 84 ΚΠΔ, 914 και 932 ΑΚ και 64 παρ.2 ΚΠολΔ μόνον εκείνος που υπέστη από την εγκληματική σε βάρος του πράξη άμεση ζημία, για την αποκατάσταση της οποίας δικαιούται να ζητήσει αποζημίωση ή χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης, νομιμοποιείται να παραστεί κατά του υπαιτίου ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου ως πολιτικώς ενάγων και να ενασκήσει τις αξιώσεις του, το επιτρεπτό δε της παραστάσεως του πολιτικώς ενάγοντος κρίνεται από το περιεχόμενο της απαιτήσεως που περιέχει η δήλωση και από το κατηγορητήριο που διαλαμβάνει την άδικη πράξη, ενώ η ουσιαστική βασιμότητα της αξιώσεως από την αποδεικτική διαδικασία. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 43α του ν. 3190/1955 η εταιρία περιορισμένης ευθύνης μπορεί να συσταθεί από ένα πρόσωπο, ή να καταστεί μονοπρόσωπη, της οποίας αναγκαία το πρόσωπο αυτό είναι ο νόμιμος εκπρόσωπος και διαχειριστής αυτής. Δηλονότι στην περίπτωση αυτή το νομικό πρόσωπο της εταιρίας συμπίπτει μεν με το φυσικό πρόσωπο που την εκπροσωπεί, αλλά δεν ταυτίζεται με αυτό και σε κάθε ενέργεια του φυσικού αυτού προσώπου πρέπει να γίνεται σαφής διάκριση αν η τοιαύτη ενέργειά του γίνεται επ'ονόματί του και με ατομική του ευθύνη ή ως εκπροσώπου της μονοπρόσωπης εταιρίας περιορισμένης ευθύνης, της οποίας είναι μόνο μέτοχος και διαχειριστής.
Στην προκειμένη περίπτωση από τα πρακτικά του δευτεροβάθμιου Δικαστηρίου που εξέδωσε την προσβαλλόμενη υπ'αριθμ. 55133/2007 απόφαση, και από όλα τα έγγραφα της δικογραφίας που επιτρεπτώς επισκοπούνται για την εξέταση του παραδεκτού των λόγων αναιρέσεως, ο αναιρεσείων κηρύχθηκε ένοχος του εγκλήματος της έκδοσης ακάλυπτης επιταγής κατ'εξακολούθηση (άρθρα 26 παρ.1 α, 27 παρ.1 και 98 παρ.1 ΠΚ και 79 του ν.5960/1933, όπως το τελευταίο άρθρο ισχύει μετά τις σταδιακές τροποποιήσεις του) και καταδικάσθηκε σε ποινή φυλακίσεως 12 μηνών και χρηματική ποινή 6.000 ευρώ, η δε ποινή φυλάκισης μετατράπηκε σε χρηματική ποινή 5 ευρώ ημερησίως. Εγκαλούσα για την ανωτέρω αξιόποινη πράξη είναι η μονοπρόσωπη εταιρία με την επωνυμία "ΛΑΜΠΡΑΝΟ ΕΛΛΑΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ" σε διαταγή της οποίας εκδόθηκαν οι τρεις αναφερόμενες στην προσβαλλόμενη απόφαση ακάλυπτες επιταγές, που υπέβαλε έγκαιρα, ήτοι την 5-12-2003 την κατά νόμο έγκληση δια του νομίμου εκπροσώπου της Ψ1. Περαιτέρω, όμως όπως προκύπτει από τα πρακτικά της δευτεροβάθμιας δίκης (βλ. 2η σελίδα αυτών) στο εν λόγω δικαστήριο εμφανίστηκε ο Ψ1 και δήλωσε ότι παρίσταται ως πολιτικώς ενάγων για το ποσό των 600 ευρώ ως χρηματική του ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που έχει υποστεί λόγω του αδικήματος, ως πρωτοδίκως κρίθηκε το ποσό αυτό, χωρίς να διατυπώσει ότι η τοιαύτη δήλωση και παράσταση πολιτικής αγωγής γίνεται για λογαριασμό της απ'αυτόν εκπροσωπούμενης ως άνω μονοπρόσωπης εταιρίας περιορισμένης ευθύνης, εγκαλούσας και δικαιούχου της χρηματικής ικανοποίησης για ηθική βλάβη της που υπέστη από τη μη πληρωμή των ως άνω τριών επιταγών σε διαταγή της οποίας εκδόθηκαν και των οποίων έγινε τελευταία κάτοχος μετά την πληρωμή τους απ'αυτήν στις τράπεζες που είχαν παραδοθεί ως ενέχυρο. Εξάλλου το δευτεροβάθμιο δικαστήριο υποχρέωσε τον αναιρεσείοντα να πληρώσει "στον πολιτικώς ενάγοντα και μηνυτή Ψ1" ατομικά το ποσό των 600 ευρώ ως χρηματική του ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που έχει υποστεί λόγω του αδικήματος, συγχέοντας την ιδιότητα της εγκαλούσας με αυτήν του πολιτικώς ενάγοντος. Με το να δεχθεί όμως το δευτεροβάθμιο δικαστήριο ως πολιτικώς ενάγοντα τον Ψ1 ατομικά έσφαλε, αφού δικαίωμα παράστασης πολιτικής αγωγής είχε μόνο η εγκαλούσα ως άνω μονοπρόσωπη ΕΠΕ που την εκπροσωπούσε ο ως άνω εμφανισθείς ως πολιτικώς ενάγων ατομικά και συνεπώς έλαβε χώρα απόλυτη ακυρότητα κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο, με το να δεχθεί παράνομα ότι νομιμοποιείτο ενεργητικά για να παραστεί ατομικά ως πολιτικώς ενάγων ο Ψ1. Κατ'ακολουθίαν των ανωτέρω πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος ο από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ.Α' ΚΠΔ λόγος αναιρέσεως με τον οποίο πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για απόλυτη ακυρότητα που συνέβη κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, περιττής μετά ταύτα καθισταμένης της έρευνας των υπολοίπων λόγων αναιρέσεως. Στη συνέχεια πρέπει να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές εκτός εκείνων που δίκασαν προηγουμένως (άρθρο 519 ΚΠΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ'αριθμ. 55133/2007 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών. Και
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 23 Ιουνίου 2009. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 30 Ιουνίου 2009.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ