Θέμα
Αιτιολογίας ανεπάρκεια, Δασικά αδικήματα.
Περίληψη:
Καταδικαστική απόφαση για δασικά εγκλήματα (άρθρ. 73 § 3 και 1 Ν. 998/1979). Δεκτή αναίρεση για ελλιπή αιτιολογία ως προς τα γνωρίσματα της εκτάσεως που εκχερσώθηκε και ασάφεια ως προς το αν η αυτή ήταν δάσος ή δασική έκταση.
Αριθμός 2024/2009
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ζ' Ποινικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Θεοδώρα Γκοΐνη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο, Ιωάννη Παπαδόπουλο, Ιωάννη Γιαννακόπουλο-Εισηγητή και Ανδρέα Ξένο, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 14 Οκτωβρίου 2009, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αθανασίου Κατσιρώδη (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέα Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Χρήστο Κατριβάνο, περί αναιρέσεως της 69335/2008 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών. Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, με την ως άνω απόφασή του, διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 5 Μαρτίου 2009 αίτησή του, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 423/2009.
Αφού άκουσε Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά το άρθρο 71 παρ. 3 του ν. 998/1979 "περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας", όπως η παρ. 3 αντικαταστάθηκε με το άρθρο 46 παρ. 2 του ν. 2145/1993, "όποιος εκχερσώνει παράνομα δάσος ή δασική έκταση, όποιος καλλιεργεί έκταση που έχει εκχερσωθεί παράνομα ή παραβλάπτει καθ' οιονδήποτε τρόπο την κατά προορισμό χρήση του δάσους ή δασικής εκτάσεως, καθώς και όποιος ενεργεί επί εκχερσωθείσης παράνομα εκτάσεως πράξεις διακατοχής, τιμωρείται με τις ποινές της παρ. 1 του παρόντος άρθρου (φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή από πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) μέχρι πέντε εκατομμύρια (5.000.000) δραχμές)". Κατά δε την παρ. 1 του ίδιου άρθρου, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ.1 του άρθρου 46 του ν. 2145/1993, "εργολάβοι, υπεργολάβοι, κατασκευαστές, οι εντολείς τους και κάθε τρίτος που επιχειρεί, άνευ δικαιώματος ή καθ` υπέρβαση των υπό του παρόντος νόμου προβλεπόμενων εξαιρέσεων, την ανέγερση οποιουδήποτε κτίσματος ή κατασκευάσματος, οριστικής ή προσωρινής μορφής ή πραγματοποιεί οποιασδήποτε φύσεως εγκατάσταση, εντός δάσους ή δασικής εκτάσεως, δημόσιας ή ιδιωτικής, τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και με χρηματική ποινή από πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) μέχρι πέντε εκατομμύρια (5.000.000) δραχμές". Τέλος, κατά το άρθρο 3 παρ. 1 ν. 998/1979, "ως δάσος νοείται πάσα έκτασις της επιφανείας του εδάφους, η οποία καλύπτεται εν όλω ή σποραδικώς υπό αγρίων ξυλωδών φυτών οιωνδήποτε διαστάσεων και ηλικίας αποτελούντων, ως εκ της μεταξύ των αποστάσεως και αλληλεπιδράσεων, οργανικήν ενότητα και η οποία δύναται να προσφέρει προϊόντα εκ των ως άνω φυτών εξαγόμενα ή να συμβάλλει εις την διατήρησιν της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας ή να εξυπηρετήσει την διαβίωσιν του ανθρώπου εντός του φυσικού περιβάλλοντος" και κατά την παρ. 2 του ίδιου άρθρου "ως δασική έκτασις νοείται πάσα έκτασις καλυπτόμενη υπό αραιάς ή πενιχράς, υψηλής ή θαμνώδους, ξυλώδους βλαστήσεως ή και ασκεπής έκταση, χορτολιβαδική ή μη, με βραχώδεις εξάρσεις και γενικά ακάλυπτους χώρους και δυναμένη να εξυπηρετήσει μίαν ή περισσοτέρας των εν προηγουμένη παραγράφω λειτουργιών". Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση της αντικειμενικής υποστάσεως των εγκλημάτων που προβλέπονται και τιμωρούνται από τις δύο πρώτες και που είναι υπαλλακτικώς μικτά αφού προσδιορίζονται περισσότεροι τρόποι πραγματοποιήσεώς τους, απαιτείται η ύπαρξη δάσους ή δασικής εκτάσεως, όπως οι έννοιες τους προσδιορίζονται στις ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 3 του ν. 998/1979, και ενέργεια του υπαιτίου επί της εκτάσεως από τις ως άνω αναφερόμενες μεταξύ των οποίων και η παράνομη εκχέρσωση του δάσους ή της δασικής εκτάσεως και η δημιουργία κτίσματος ή εγκαταστάσεων εντός αυτής. Προκύπτει, επίσης, ότι ο νόμος διαχωρίζει εννοιολογικώς το δάσος από τη δασική έκταση και προϋποθέτει για την ύπαρξη κάθε μορφής τη βεβαίωση ορισμένου είδους φυτών επί της επιφανείας του εδάφους, συγχρόνως δε ορίζεται ότι πρέπει να υπάρχει δυνατότητα παραγωγής προϊόντων από τα φυτά ή εναλλακτικώς συμβολή στη διατήρηση της βιολογικής ισορροπίας ή εξυπηρέτηση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον. Το δικαστήριο, συνεπώς, που επιλαμβάνεται της κατηγορίας για παράνομη εκχέρσωση δάσους ή δασικής εκτάσεως ή δημιουργία κτίσματος ή εγκαταστάσεων εντός αυτής οφείλει να ερευνήσει τη συνδρομή των ως άνω όρων, αφού, εάν ελλείπει έστω και ένας, αποκλείεται η στοιχειοθέτηση των πιο πάνω εγκλημάτων. Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την, απαιτούμενη κατά τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ του ιδίου Κώδικα λόγο αναιρέσεως, όταν αναφέρονται σε αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχτηκε η κρίση του Δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόστηκε. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό, που αποτελούν ενιαίο σύνολο, και σε σχέση με τα αποδεικτικά μέσα πρέπει να προκύπτει από την απόφαση με βεβαιότητα ότι έχουν ληφθεί υπόψη και εκτιμηθεί όλα στο σύνολό τους και όχι ορισμένα μόνο από αυτά. Για τη βεβαιότητα δε αυτή αρκεί να μνημονεύονται όλα, έστω κατά το είδος τους (μάρτυρες, έγγραφα κ.λπ.), χωρίς ανάγκη ειδικότερης αναφοράς τους και μνείας του τι προέκυψε χωριστά από καθένα από αυτά, ενώ το γεγονός ότι εξαίρονται ορισμένα αποδεικτικά μέσα από αυτά δεν υποδηλώνει ότι δε λήφθηκαν υπόψη τα άλλα. Δεν αποτελούν όμως λόγους αναιρέσεως η εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων και ειδικότερα η εσφαλμένη εκτίμηση εγγράφων, η εσφαλμένη αξιολόγηση των καταθέσεων των μαρτύρων, η παράλειψη αναφοράς και αξιολογήσεως κάθε αποδεικτικού στοιχείου χωριστά και η παράλειψη της μεταξύ τους αξιολογικής συσχετίσεως των αποδεικτικών στοιχείων, καθόσον στις περιπτώσεις αυτές πλήττεται η αναιρετικά ανέλεγκτη κρίση του δικαστηρίου της ουσίας. Περίπτωση δε εσφαλμένης εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διάταξης, που ιδρύει λόγο αναίρεσης της καταδικαστικής απόφασης κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' ΚΠΔ, συντρέχει, όχι μόνο όταν το δικαστήριο δεν υπάγει σωστά τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία έχει δεχθεί, στη διάταξη που εφαρμόστηκε, αλλά και όταν η διάταξη αυτή παραβιάστηκε εκ πλαγίου, για το λόγο ότι στο πόρισμα της απόφασης, που περιλαμβάνεται στο συνδυασμό του αιτιολογικού με το διατακτικό και ανάγεται στα στοιχεία και την ταυτότητα του εγκλήματος, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος ο έλεγχος από τον Άρειο Πάγο της ορθής ή μη εφαρμογής του νόμου, οπότε η απόφαση στερείται νόμιμης βάσης.
Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από το αιτιολογικό, σε συνδυασμό με το διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης, τα οποία παραδεκτώς αλληλοσυμπληρώνονται, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, που την εξέδωσε, δέχθηκε, κατά την αναιρετικά ανέλεγκτη ουσιαστική κρίση του, μετ' εκτίμηση και αξιολόγηση των κατ' είδος αναφερόμενων αποδεικτικών μέσων, τα εξής πραγματικά περιστατικά: "Ο κατηγορούμενος στον ...: α) το έτος 2002 με πρόθεση προέβη στην εκχέρσωση δημοσίας δασικής εκτάσεως και συγκεκριμένα εκχέρσωσε έκταση 700 τ.μ. κατά μήκος του δρόμου που υπάρχει στη νότια πλευρά της κατασκήνωσης που λειτουργούσε ο ίδιος στη θέση "...", παραβλάπτοντας έτσι την κατά προορισμό χρήση της και β) κατά το χρονικό διάστημα από τον Νοέμβριο του 2001 έως την 28/7/2003 με πρόθεση προέβη, χωρίς δικαίωμα, στην κατασκευή τριών γηπέδων εντός δασικής εκτάσεως 8 στρεμμάτων στην ίδια περιοχή". Ακολούθως, με βάση τις παραδοχές αυτές, το, ως εφετείο, δικάσαν Δικαστήριο κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα παράνομης εκχέρσωσης δάσους και δημιουργίας κτίσματος και εγκαταστάσεων σε δάσος χωρίς δικαίωμα και, αφού αναγνώρισε τη συνδρομή στο πρόσωπό του της ελαφρυντικής περιστάσεως του προτέρου εντίμου βίου, τον καταδίκασε σε συνολική ποινή φυλακίσεως 9 μηνών, την οποία και ανέστειλε επί τριετία. Όμως, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, με τα υπ` αυτού γενόμενα παραδεκτά ως άνω πραγματικά περιστατικά, τα αναγόμενα στις μνημονευθείσες αξιόποινες πράξεις των παραβάσεων των παραγράφων 1 και 3 του άρθρου 71 του ν. 998/1979, στέρησε την απόφασή του της προβλεπομένης από τις παραπάνω διατάξεις του Συντάγματος και του ΚΠΔ ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας, γιατί α) στο σκεπτικό του δεν αναφέρει τα στοιχεία και τα γνωρίσματα (βλάστηση, είδη που καταστράφηκαν, κ.λπ.) που είχε η έκταση που εκχερσώθηκε, ώστε να έχει, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 3 του ν. 998/1979, τον χαρακτήρα δασικής έκτασης, στην οποία απαγορεύεται η ανέγερση κτίσματος και η δημιουργία άλλων εγκαταστάσεων και β) ενώ στο σκεπτικό αναφέρει ότι ο αναιρεσείων εκχέρσωσε δασική έκταση και προέβη σε επεμβάσεις εντός αυτής (κτίσμα - εγκαταστάσεις), στο διατακτικό αναφέρει ότι ο ίδιος εκχέρσωσε δάσος και προέβη στις ενέργειες αυτές εντός αυτού, δηλαδή υπάρχει ασάφεια για το αν ο αναιρεσείων επενέβη αυθαίρετα σε δάσος ή σε δασική έκταση, δεδομένου ότι οι έννοιες αυτές διαχωρίζονται στον νόμο και έχουν διαφορετικά γνωρίσματα ή προϋποθέσεις χαρακτηρισμού.
Επομένως, ο πρώτος, από το άρθρο 510 παρ. 1 περ. Δ ΚΠΔ, λόγος αναιρέσεως είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός, παρέλκει δε, μετά από αυτά, η έρευνα των λοιπών λόγων αναιρέσεως. Ακολούθως, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, αφού είναι δυνατή η συγκρότησή του από άλλους Δικαστές, εκτός από εκείνους που τη δίκασαν προηγουμένως (άρθρο 519 ΚΠοινΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΑΝΑΙΡΕΙ την υπ` αριθ. 69335/2008 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών. Και ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συντιθέμενο από άλλους Δικαστές, εκτός από εκείνους που τη δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 21 Οκτωβρίου 2009. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 22 Οκτωβρίου 2009.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ