Θέμα
Ενδοοικογενειακή βία.
Περίληψη:
Ενδοοικογενειακή βία. Καταδίκη για ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη. Σωματική βλάβη συζύγου από τον σύζυγο της. Ποινική Δικονομία. Αναίρεση. Λόγοι. Εσφαλμένη ερμηνεία. Τα πλήγματα που προκαλούν εκχύμωση πρόσθιας χώρας δεξιού καρπού, μικροεκδορές ραχιαίας χώρας δεξιάς άκρας χειρός και οίδημα στα δάκτυλα του αριστερού χεριού συνιστούν ενδοοικογενειακή εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη. Το εκδόν την προσβαλλομένη απόφαση δικαστήριο που δέχθηκε ότι τα παραπάνω συνιστούν ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη εσφαλμένα εφάρμοσε το νόμο. Η κρίση του δικαστηρίου της ουσίας ως προς το ζήτημα του χαρακτηρισμού της σωματικής βλάβης ως απλής ή εντελώς ελαφράς ελέγχεται από τον Αρειο Πάγο. Αναιρεί και κηρύσσει αθώο τον κατηγορούμενο αφού δεν στοιχειοθετείται η ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη. Δεν στοιχειοθετείται και η εντελώς ελαφρά τοιαύτη, αφού στις παραδοχές της προσβαλλομένης αποφάσεως δεν υπάρχει το στοιχείο «της συνεχούς συμπεριφοράς» που απαιτείται για τη στοιχειοθέτηση αυτής σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 6 παρ.1 εδ.βτου Ν. 3 500/2006
Αριθμός 1095/2015
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Z' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Κωνσταντίνο Φράγκο Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη ως αρχαιότερο μέλος της συνθέσεως, Ειρήνη Κιουρκτσόγλου - Πετρουλάκη - Εισηγήτρια, Βασίλειο Καπελούζο, Πάνο Πετρόπουλο και Δημήτριο Γεώργα, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 14 Οκτωβρίου 2015, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργίου Μπόμπολη (γιατί κωλύεται η Εισαγγελέας) και του Γραμματέα Χρήστου Πήτα, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου Δ. Ρ. του Γ., κατοίκου ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Βασίλειο Δημακόπουλο, για αναίρεση της υπ'αριθ. 392/2015 απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών. Mε πολιτικώς ενάγουσα την Χ. Δ. του Ν., κάτοικο ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Χαράλαμπο Κομνηνάκη.
Το Τριμελές Εφετείο Αθηνών με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 3 Μαρτίου 2015 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 291/2015.
Αφού άκουσε
Τους πληρεξουσίους δικηγόρους των διαδίκων, που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναιρέσεως.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά την διάταξη του άρθρου 308 παρ. 1 εδ. α, β, γ του ΠΚ, όπως τα εδ. β και γ ίσχυαν πριν από την αντικατάστασή τους με το άρθρο 24 του ν. 4055/2012 "όποιος με πρόθεση προξενεί σε άλλον σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών ετών. Αν η κάκωση ή η βλάβη της υγείας που του προξένησε είναι εντελώς ελαφρά τιμωρείται με φυλάκιση το πολύ έξι μηνών ή με χρηματική ποινή. Και αν είναι ασήμαντη τιμωρείται με κράτηση ή με πρόστιμο". Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι το έγκλημα της σωματικής βλάβης συνίσταται στη πρόκληση είτε σωματικής κακώσεως είτε βλάβης της υγείας άλλου, ενώ η βλάβη της υγείας στη διατάραξη των εσωτερικών λειτουργιών. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν. 3500/2006, για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και άλλες διατάξεις, "ενδοοικογενειακή βία θεωρείται η τέλεση αξιόποινης πράξης σε βάρος μέλους της οικογένειας, σύμφωνα με τα άρθρα 6, 7, 8 και 9 του παρόντος και τα άρθρα 299 και 311 του ΠΚ, ενώ κατά την παρ. 2 εδ. α του ίδιου άρθρου οικογένεια θεωρείται η κοινότητα που αποτελείται από συζύγους ή γονείς και συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους, κατά την παρ. 3 θύμα ενδοοικογενειακής βίας θεωρείται κάθε πρόσωπο της προηγουμένης παραγράφου σε βάρος του οποίου τελείται αξιόποινη πράξη κατά τα άρθρα 6, 7, 8 και 9 του παρόντος...." Kατά το άρθρο 6 παρ. 1 "το μέλος της οικογένειας το οποίο προκαλεί σε άλλο μέλος αυτής σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του, υπό την έννοια του εδ. α' της παρ. 1 του άρ. 308 ΠΚ, ή με συνεχή συμπεριφορά προξενεί εντελώς ελαφρά κάκωση ή βλάβη της υγείας του, με την έννοια του εδ. β' της παραπάνω διάταξης, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους". Ειδικότερα ποινικοποιείται η ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη, υπό την έννοια της πρόκλησης από μέλος της οικογένειας σε άλλον σωματικής κάκωσης ή βλάβης της υγείας, ή εντελώς ελαφράς σωματικής κάκωσης ή βλάβης της υγείας μετά από συνεχή συμπεριφορά. Η ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη διακρίνεται από την απλή σωματική βλάβη του άρθρου 308 Π Κ, ως προς το στοιχείο της τέλεσης εντός του οικογενειακού πλαισίου και για το λόγο αυτό τιμωρείται αυστηρότερα (ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους). Με την παραπάνω διάταξη αντιμετωπίζονται οι μορφές ενδοοικογενειακών σωματικών κακώσεων και, προσλαμβάνουν τον χαρακτήρα ιδιωνύμου εγκλήματος σωματικών ενδοοικογενειακών κακώσεων, όταν δράστες και παθόντες είναι μέλη της ίδιας οικογένειας, όπως αυτή ορίζεται στο άρ. 1 παρ. 2 του ως άνω νομοθετήματος. Από τις ως άνω διατάξεις προκύπτει ότι η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος της απλής σωματικής βλάβης συνίσταται στην πρόκληση σε άλλον σωματικής κακώσεως ή βλάβης της υγείας του κατά οποιονδήποτε τρόπο, η διαφοροποίηση δε αυτή προσδιορίζεται από το δικαστήριο, αναλόγως των ειδικών περιστατικών τα οποία προβάλλονται και γίνονται αποδεκτά. Η συνδρομή δε των στοιχείων της αντικειμενικής υποστάσεως για το έγκλημα αυτό πρέπει να αιτιολογείται ειδικώς στην καταδικαστική απόφαση εν όψει της διαβαθμίσεως της σωματικής βλάβης, αναλόγως της σπουδαιότητάς της σε απλή και σε εντελώς ελαφρά, η οποία χωρίς να είναι εντελώς επουσιώδης έχει επιπόλαιες συνέπειες. Η σχετική κρίση του δικαστηρίου της ουσίας πρέπει να είναι αιτιολογημένη ως προς τον προσδιορισμό με ακρίβεια του είδους της σωματικής κακώσεως ή της βλάβης της υγείας του παθόντος προκειμένου να ελεγχθεί η ύπαρξη και ο χαρακτήρας της σωματικής βλάβης. Η σχετική κρίση του δικαστηρίου της ουσίας ελέγχεται από τον Άρειο Πάγο, ο οποίος δεν αρκείται στις αφηρημένες εκφράσεις της προσβαλλόμενης αποφάσεως αλλά εκτιμά τα πραγματικά περιστατικά που δέχθηκε το δικαστήριο της ουσίας προκειμένου να αποφανθεί για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση για το είδος της σωματικής βλάβης που προξενήθηκε (ΑΠ 492/2010). Ως όλως ελαφρές σωματικές βλάβες, κρίθηκαν από τον Άρειο Πάγο, εκχυμώσεις, θλάσεις, εκδορές, ερυθρότητα, ζάλη κεφαλαλγία, εγκεφαλική διάσειση (βλ. Α.Π. 332/2005, 123/2004). Εξάλλου, κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' του ΚΠΔ, λόγο αναιρέσεως της αποφάσεως αποτελεί και η εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Εσφαλμένη ερμηνεία τέτοιας διατάξεως υπάρχει όταν το δικαστήριο αποδίδει σ` αυτήν διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγματικά έχει, εσφαλμένη δε εφαρμογή συντρέχει όταν το δικαστήριο δεν υπήγαγε σωστά τα πραγματικά περιστατικά, που δέχθηκε ότι προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στη διάταξη που εφάρμοσε. Περίπτωση εσφαλμένης εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διατάξεως υπάρχει και όταν η διάταξη αυτή παραβιάζεται εκ πλαγίου, πράγμα που συμβαίνει όταν στο πόρισμα της αποφάσεως, που περιλαμβάνεται στο συνδυασμό του διατακτικού με το σκεπτικό αυτής και ανάγεται στα στοιχεία και στην ταυτότητα του οικείου εγκλήματος, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος ο έλεγχος της ορθής ή μη εφαρμογής του νόμου, οπότε η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη, με αριθμό 392/2015, απόφασή του, το Τριμελές Εφετείο Πλημ/των Αθηνών, που δίκασε σε δεύτερο βαθμό, κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα, της αξιόποινης πράξης της ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης, με το ελαφρυντικό του άρθρου 84 παρ.2α του Π.Κ. και τον καταδίκασε, σε ποινή φυλάκισης πέντε (5) μηνών. Στο σκεπτικό της προσβαλλόμενης αποφάσεως, το δικάσαν, Τριμελές Εφετείο μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση όλων των αποδεικτικών μέσων, ήτοι, της ένορκης κατάθεσης της μάρτυρος υπερασπίσεως την ανωμοτί κατάθεση της πολιτικώς εναγούσης, των πρακτικών της πρωτοβάθμιας δίκης, των εγγράφων που αναγνώστηκαν, και της απολογίας του κατηγορουμένου, δέχθηκε, ανελέγκτως, κατά λέξη, τα εξής: " Ο κατηγορούμενος είναι πολιτικός μηχανικός και η πολιτικώς ενάγουσα οδοντίατρος. Αυτοί τέλεσαν νόμιμο γάμο στις 29.09.2001, από τον οποίο δεν απέκτησαν τέκνα. Η έγγαμη συμβίωσή τους στην αρχή ήταν αρμονική. Αργότερα, όμως, εμφανίστηκαν προβλήματα στις σχέσεις τους (που οδήγησε σε ρήξη και στη συνέχεια σε διάσταση, από τον Νοέμβριο του 2007 και διαζύγιο το έτος 2013), τα οποία ο κατηγορούμενος αποδίδει σε οικονομικούς λόγους και σε εξωσυζυγική σχέση της συζύγου του, με συμπαίκτη της στο Μπριτζ, με τον οποίο το Φεβρουάριο 2008 την είδε αγκαλιά. Μέσα σ' αυτό το κλίμα, ο κατηγορούμενος, στις 03.06.2008, επισκέφθηκε την εν διαστάσει σύζυγο του και πολιτικώς ενάγουσα στο οδοντιατρείο της, προκειμένου όπως ισχυρίζεται να της μιλήσει. Η πολιτικώς ενάγουσα στην αρχή αρνιόταν να του ανοίξει, στη συνέχεια όμως, επειδή αυτός φώναζε και ντράπηκε τον κόσμο του άνοιξε, όταν δε ο κατηγορούμενος άρχισε να τη χτυπά με τα χέρια του στο πρόσωπο, στα χέρια και σε άλλα σημεία του σώματος της με αποτέλεσμα να την τραυματίσει, προξενώντας της εκχύμωση πρόσθιας χώρας δεξιού καρπού, μικροεκδορές ραχιαίας χώρας δεξιάς άκρας χειρός και οίδημα στα δάκτυλα του αριστερού χεριού. Περί αυτών σαφής και πειστική είναι η κατάθεση της πολιτικώς ενάγουσας, η οποία επιβεβαιώνεται από την από .../04.06.2008 ιατροδικαστική έκθεση του Ιατροδικαστή Ι. Α., οι δε αντίθετοι αρνητικοί της κατηγορίας ισχυρισμοί του κατηγορουμένου δεν επιβεβαιώνονται από κανένα αποδεικτικό στοιχείο, ούτε βεβαίως μπορούν να συναχθούν συμπεράσματα υπέρ των ισχυρισμών του, από την κατάθεση της μάρτυρα υπεράσπισης και μητέρας του, η οποία κατέθεσε ότι "μετά από αυτό το περιστατικό συνάντησε στο δρόμο τη νύφη της και τη μητέρας της και τη χαιρέτησαν σαν να μην συμβαίνει τίποτα". Κατ' ακολουθία, πρέπει να κηρυχθεί ένοχος ο κατηγορούμενος για την πράξη που κατηγορείται".
Ακολούθως στο διατακτικό τον κήρυξε ένοχο του ότι: "Στην Αθήνα στις 3-6-2008 με πρόθεση προξένησε σε μέλος της οικογένειάς του σωματική κάκωση και βλάβη της υγείας του, δηλαδή επετέθη στην εγκαλούσα σύζυγό του Χ. Δ. και τη χτύπησε με τα χέρια του στο πρόσωπο και σε άλλα σημεία του σώματός της με αποτέλεσμα να τραυματίσει αυτήν, προξενώντας της εκχύμωση πρόσθιας χώρας δεξιού καρπού, μικροεκδορές ραχιαίας χώρας δεξιάς άκρας χειρός και οίδημα στα δάκτυλα του αριστερού χεριού".
Όμως, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη μείζονα σκέψη, το Τριμελές Εφετείο Αθηνών δεν ερμήνευσε και δεν εφάρμοσε ορθά τις προπαρετεθείσες διατάξεις της ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης (άρθρο 6 παρ. 1 περ. α' του Ν. 3500/2006), αφού δεν υπήγαγε σωστά τα πραγματικά περιστατικά, που δέχθηκε ότι προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στη διάταξη που εφάρμοσε, καθόσον οι παραδοχές ότι πρόκειται για εκχύμωση πρόσθιας χώρας δεξιού καρπού, μικροεκδορές ραχιαίας χώρας δεξιάς άκρας χειρός και οίδημα στα δάκτυλα του αριστερού χεριού συνιστούν σύμφωνα με τα εκτεθέντα στην προηγηθείσα νομική σκέψη, όλως ελαφρές σωματικές κακώσεις, κατά παραδεκτό έλεγχο από τον Άρειο Πάγο, επίσης κατά τα εκτεθέντα, και στοιχειοθετούν το αδίκημα της περ. β' της παρ.1 του άρθρου 6 του ν. 3500/2006 και όχι σωματική κάκωση και βλάβη της υγείας της παθούσας που δέχθηκε το εκδόν την προσβαλλομένη απόφαση δικαστήριο, που στοιχειοθετεί την περ. α' της παρ.1 του παραπάνω ν. 3500/2006. Οι παραπάνω όλως ελαφρές σωματικές κακώσεις όμως, δεν μπορούν εν προκειμένω, να στοιχειοθετήσουν το αδίκημα της εντελώς ελαφράς κάκωσης ή βλάβης, που προβλέπει η προαναφερθείσα διάταξη, της περ. β' της παρ.1 του άρθρου 6 του ν. 3500/2006, καθόσον από τις παραδοχές της προσβαλλομένης αποφάσεως δεν προκύπτει ότι αυτές προκλήθηκαν με "συνεχή συμπεριφορά" του συζύγου, όπως αξιώνει η διάταξη αυτή.
Επομένως, ο, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' του ΚΠΔ, μοναδικός λόγος αναιρέσεως, με τον οποίο πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή των ως άνω ουσιαστικών ποινικών διατάξεων, είναι βάσιμος και πρέπει, κατά παραδοχή του, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση. Κατά τη διάταξη του άρθρου 518 παρ. 1 εδ. α του ΚΠΔ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 50 του ν. 3160/2003, "αν ασκηθεί αναίρεση επειδή έχει γίνει εσφαλμένη εφαρμογή ή ερμηνεία ουσιαστικής ποινικής διάταξης, ο Άρειος Πάγος δεν παραπέμπει την υπόθεση αλλά εφαρμόζει τη σωστή ποινική διάταξη και, αν δεν υπάρχει αξιόποινη πράξη, κηρύσσει αθώο τον κατηγορούμενο" Στην προκειμένη περίπτωση, όπως αναφέρθηκε, το Τριμελές Εφετείο προέβη σε καταδικαστική για τον αναιρεσείοντα κρίση για ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη η οποία δεν στοιχειοθετείται, κάνοντας εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή των ως άνω ουσιαστικών ποινικών διατάξεων, δεν στοιχειοθετείται δε και η εντελώς ελαφρά ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη, αφού από τις παραδοχές της προσβαλλομένης αποφάσεως δεν προκύπτει ότι αυτές προκλήθηκαν με συνεχή συμπεριφορά. Πρέπει, επομένως, εφόσον δεν υφίσταται αξιόποινη πράξη, ο αναιρεσείων να κηρυχθεί αθώος για την πράξη που του αποδίδεται.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΝΑΙΡΕΙ την 392/2015 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου (Πλημ/των) Αθηνών. ΚΗΡΥΣΣΕΙ τον αναιρεσείοντα - κατηγορούμενο Δ. Ρ. του Γ., ΑΘΩΟ του ότι: Στην Αθήνα στις 3-6-2008 με πρόθεση προξένησε σε μέλος της οικογένειάς του σωματική κάκωση και βλάβη της υγείας του, δηλαδή επετέθη στην εγκαλούσα σύζυγό του Χ. Δ. και τη χτύπησε με τα χέρια του στο πρόσωπο και σε άλλα σημεία του σώματός της με αποτέλεσμα να τραυματίσει αυτήν, προξενώντας της εκχύμωση πρόσθιας χώρας δεξιού καρπού, μικροεκδορές ραχιαίας χώρας δεξιάς άκρας χειρός και οίδημα στα δάκτυλα του αριστερού χεριού.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 21 Οκτωβρίου 2015.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 11 Νοεμβρίου 2015.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ