Θέμα
Δήμευση .
Περίληψη:
Δήμευση περιουσιών κατά το ψήφισμα Ν/1948. Λόγοι αναίρεσης: Από αριθ. 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ.
Αριθμός 765/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Βασίλειο Φούκα, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη (λόγω μη υπάρξεως Αντιπροέδρου στο Τμήμα), Δημήτριο Μαζαράκη, Νικόλαο Μπιχάκη, Ερωτόκριτο Καλούδη και Αργύριο Σταυράκη, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 6 Μαρτίου 2013, με την παρουσία και της γραμματέως Αγγελικής Ανυφαντή, για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Α. Π. του Κ., κατοίκου ..., που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Δημήτριο Κρεμάλη.
Του αναιρεσιβλήτου: Ελληνικού Δημοσίου νόμιμα εκπροσωπούμενου από τον Υπουργό Οικονομικών, που εκπροσωπήθηκε από την πληρεξουσία του Εμμανουέλα Πανοπούλου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, με δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 15/7/2006 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Γρεβενών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 58/2007 του ιδίου Δικαστηρίου και 78/2010 του Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από 14/12/2010 αίτησή του.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης Νικόλαος Μπιχάκης ανέγνωσε την από 12/3/2012 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της υπό κρίση αίτησης αναίρεσης.
Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αίτησης και την καταδίκη του αντιδίκου του στη δικαστική δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επειδή, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 2 του ν. 1863/1989 αίρονται οι οποιεσδήποτε συνέπειες από καταδίκες αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και όσων έλαβαν μέρος στον εμφύλιο πόλεμο που επιβλήθηκαν από κακουργοδικεία, εφετεία, τακτικά ή έκτακτα στρατοδικεία, ναυτοδικεία ή αεροδικεία για πράξεις που είχαν σχέση με την συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση και τον εμφύλιο πόλεμο καθώς επίσης με τα κοινωνικά τους φρονήματα και γενικότερα με την κατά διαστήματα πολιτική ανωμαλία από την απελευθέρωση και μέχρι 24 Ιουλίου 1974, οι δε ποινές διαγράφονται από τα δελτία του ποινικού μητρώου. Εξάλλου, από τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 1 ΚΠολΔ, προκύπτει, ότι ο λόγος αναίρεσης για ευθεία παράβαση ουσιαστικού κανόνα δικαίου ιδρύεται αν αυτός δεν εφαρμοστεί ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις της εφαρμογής του ή αν εφαρμοσθεί ενώ δεν έπρεπε, καθώς και αν εφαρμοσθεί εσφαλμένα, αντιστοίχως δε, όταν στην ελάσσονα πρόταση του νομικού συλλογισμού δεν εκτίθενται καθόλου πραγματικά περιστατικά ή όταν τα εκτιθέμενα δεν καλύπτουν όλα τα στοιχεία που απαιτούνται βάσει του πραγματικού κανόνα δικαίου για την επέλευση της απαγγελθείσας έννομης συνέπειας ή την άρνηση της.
Στην προκειμένη περίπτωση όπως προκύπτει από την επισκόπηση της ένδικης αγωγής ο ενάγων στην αγωγή του, ιστορούσε, ότι ο πρώτος από τον πατέρα του θείος Α. Π. του Α., κάτοικος εν ζωή ..., συνεπεία της συμμετοχής του στον Εμφύλιο Πόλεμο, καταδικάσθηκε με την υπ' αριθμ. 107/1949 απόφαση του Στρατοδικείου Κοζάνης σε πρόσκαιρα δεσμά 10 χρόνων. Ότι, με βάση την καταδικαστική αυτή απόφαση το (τότε) Πρωτοδικείο Γρεβενών με την υπ' αριθμ. 3/1950 απόφαση του διέταξε τη δήμευση της κινητής και ακίνητης περιουσίας του. Ότι, στη συνέχεια, κατόπιν σχετικής διαταγής του Υπουργείου Οικονομικών, ο Έφορος των Γρεβενών προέβη στην κατάληψη της ακίνητης περιουσίας του ανωτέρω θείου του, η οποία, αποτελούνταν από τα αναλυτικά περιγραφόμενα κατά θέση, έκταση και όρια στην αγωγή δύο (2) οικόπεδα, πού βρίσκονται στην πόλη των Γρεβενών, συνολικής αξίας 200.000,00 ευρώ. Ότι, ο ανωτέρω θείος του απεβίωσε στην Τσεχοσλοβακία, στις 06.07.1960 ενώ είχε ήδη προαποβιώσει το έτος 1955 η εν ζωή σύζυγος του, Μ. Ι. Δ., με την οποία δεν είχαν αποκτήσει τέκνα. Ότι, ο αποβιώσας με την υπ' αριθμ. .../21.04.1942 δημόσια διαθήκη του, που συντάχθηκε από τον Συμβολαιογράφο Γρεβενών, Αθανάσιο Σιούλη, η οποία δημοσιεύθηκε με το υπ' αριθμ. 16/1972 Πρακτικό του Μονομελούς Πρωτοδικείου Γρεβενών, εγκατέστησε κληρονόμο του την ανωτέρω προαποβιώσασα σύζυγο του και υποκατάστατο αυτής τον ενάγοντα, ο οποίος πλέον, μετά το θάνατο της τελευταίας, είναι ο μοναδικός εκ διαθήκης κληρονόμος του. Ότι, περαιτέρω, με το άρθρο 2 του Ν. 1863/1989 ήρθησαν οι συνέπειες από καταδίκες των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και όσων έλαβαν μέρος στον Εμφύλιο Πόλεμο, πού επιβλήθηκαν από κακουργοδικεία, εφετεία, τακτικά ή έκτακτα στρατοδικεία, ναυτοδικεία, ή αεροδικεία για πράξεις που είχαν σχέση με τη συμμετοχή αυτών στην Εθνική Αντίσταση και τον Εμφύλιο πόλεμο, καθώς επίσης με τα κοινωνικά τους φρονήματα και γενικότερα με την κατά διαστήματα πολιτική ανωμαλία από την απελευθέρωση και μέχρι την 24η-7-1974, οι δε ποινές διαγράφηκαν από τα δελτία του ποινικού τους μητρώου. Ότι, μεταξύ των άλλων συνέπεια είναι και η δήμευση που επιβλήθηκε με βάση την ανωτέρω απόφαση του Στρατοδικείου Κοζάνης. Ότι, κατόπιν των ανωτέρω εξέλιπαν οι λόγοι πού δικαιολογούσαν την επιβληθείσα δήμευση, η δε διατήρηση της και η μη απόδοση των δημευθέντων στον ανωτέρω θείο του και στη συνέχεια στον ίδιο ως μόνο εκ διαθήκης κληρονόμο του τελευταίου, παραβιάζει την συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της ιδιοκτησίας. Με βάση το ιστορικό αυτό ζητούσε, να αναγνωρισθεί ότι ο αποβιώσας θείος του είναι κύριος των αναφερομένων στην αγωγή δύο δημευθέντων ακινήτων και να διαταχθεί η απόδοση τούτων στον ίδιο (τον ενάγοντα), ως μόνο εκ διαθήκης κληρονόμο του τελευταίου. Ο ενάγων, με τις εμπροθέσμως κατατεθείσες ενώπιον του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου έγγραφες προτάσεις του, περιόρισε παραδεκτά το αίτημα της αγωγής από καταψηφιστικό σε αναγνωριστικό, αιτούμενος μόνον την αναγνώριση της κυριότητος του θείου του επί των δημευθέντων ακινήτων. Με το ανωτέρω περιεχόμενο και αίτημα η ένδικη αγωγή είναι, απορριπτέα ως μη νόμιμη, διότι τα εκτιθέμενα από τον ενάγοντα πραγματικά περιστατικά δεν θεμελιώνουν το αγωγικό δικαίωμα, αφού η επικαλούμενη άρση των συνεπειών του "εμφυλίου πολέμου", δυνάμει του άρθρου 2 του Ν. 1863/1989, αναφέρεται μόνον στις ποινικού χαρακτήρα συνέπειες, χωρίς να συνεπάγεται και την αυτοδίκαιη επανάκτηση των περιουσιών των καταδικασθέντων, εξορισθέντων κλπ για την απόδοση των οποίων όφειλαν οι τελευταίοι ή οι νόμιμοι κληρονόμοι τους να ακολουθήσουν την προβλεπόμενη από την διάταξη του άρθρου 4 του Ν. 1540/1985 διαδικασία. Επομένως το Εφετείο που απέρριψε την ένδικη αγωγή ως μη νόμιμη, δεν παραβίασε την ως άνω ουσιαστικού δικαίου διάταξη του άρθρου 2 του ν. 1863/1989, η οποία δεν ήταν εφαρμοστέα στην προκειμένη περίπτωση, δεδομένου ότι όπως δέχεται και το Εφετείο η ως άνω δήμευση δεν επήλθε συνεπεία καταδικαστικής απόφασης, αλλά κατ' εφαρμογή του ψηφίσματος Μ/1948 και κατ' ακολουθίαν ο πρώτος λόγος αναίρεσης από τον αριθ. 1 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ., με τον οποίο υποστηρίζονται τα αντίθετα είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.
Επειδή, με τους δεύτερο και τέταρτο λόγους αναίρεσης, αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η από τον αριθ. 1 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ. πλημμέλεια, γιατί το Εφετείο παραβίασε το άρθρο 9 του ν. 1540/1985, στο οποίο ρητά αναφέρεται ότι από την ισχύ του νόμου τούτου καταργείται μεταξύ άλλων και το Μ/1948 ψήφισμα, με το να δεχτεί ότι με την παραπάνω διάταξη του άρθρου 2 του ν. 1863/1989 δεν ρυθμίστηκε το θέμα της απόδοσης των περιουσιών που είχαν δημευθεί με το Μ/1948 ψήφισμα, το οποίο είχε ρυθμιστεί προηγουμένως με το νόμο 1545/1985 και οι διατάξεις του νόμου αυτού δεν καταργήθηκαν ρητά ή σιωπηρά με το νεώτερο 1863/1989 νόμο και ότι η δήμευση των περιουσιών κατ' εφαρμογή των διατάξεων του Μ/1948 ψηφίσματος δεν αποτελούσε αυτοδίκαιη συνέπεια της καταδικαστικής απόφασης, αφού προϋπόθεση για την επιβολή της δήμευσης ήταν και η συμμετοχή στο συμμοριακό κατά του έθνους αγώνα. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, αφού η διάταξη του άρθρου 9 του ν. 1540/1985 δεν ήταν εφαρμοστέα στην προκειμένη περίπτωση.
Επειδή, με τον τρίτο λόγο αναίρεσης, ψέγεται η προσβαλλόμενη απόφαση για τον από τον αριθ. 1 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ. λόγο, γιατί το Εφετείο απορρίπτοντας την αγωγή του αναιρεσείοντος ως μη νόμιμη, παραβίασε το άρθρο 17 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του κράτους και κανένας δεν στερείται της ιδιοκτησίας του παρά μόνο για δημοσία ωφέλεια και αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση, αφού εξέλιπαν οι λόγοι που δικαιολογούσαν την επιβληθείσα δήμευση, η δε διατήρηση της και η μη απόδοση των δημευθέντων παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ιδιοκτησίας. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, αφού η επίμαχη δήμευση επιβλήθηκε δυνάμει του αυξημένης τυπικής ισχύος Μ/1948 ψηφίσματος η δε απόδοση των δημευθεισών περιουσιών δυνάμει του ψηφίσματος αυτού ρυθμίστηκε με το νόμο 1540/1985.
Επειδή, στην περίπτωση που το διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης στηρίζεται αυτοτελώς σε περισσότερες επάλληλες αιτιολογίες, με την αναίρεση δε, πλήττονται μεν όλες ή μία απ' αυτές, η προσβολή όμως μιας απ' αυτές δεν τελεσφορεί, οι λόγοι αναίρεσης που προσβάλλουν τις λοιπές είναι απορριπτέοι ως αλυσιτελείς (Ολ.ΑΠ 25/2003). Επομένως η περιεχόμενη στον πέμπτο λόγο αναίρεσης αιτίαση από τον αριθ. 1 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ., αναφερόμενη στην πλημμέλεια ότι το Εφετείο δέχθηκε ότι και αν ακόμα ήταν δυνατή στην προκειμένη περίπτωση η εφαρμογή των διατάξεων του νόμου 1540/1985 και πάλι η αγωγή θα ήταν απορριπτέα, αφού η σχετική αίτηση της απόδοσης της εν λόγω περιουσίας δεν υποβλήθηκε στην αρμόδια Διεύθυνση Γεωργίας της τοποθεσίας των αποδοτέων ακινήτων, μέσα στην αποκλειστική προθεσμία των 5 ή 7 ετών από την δημοσίευση του νόμο αυτού, η οποία έχει πλέον εκπνεύσει (άρθρο 4 του Ν. 1540/1985) και την παραδοχή αυτή δεν ερμήνευσε ορθά τη διάταξη του άρθρου 2 παρ. 4 του Ν 1540/85 σύμφωνα με την οποία εφόσον ο αναιρεσείων δεν ανήκε στην κατηγορία των κληρονόμων αποβιώσαντος πολιτικού πρόσφυγα και δεν είναι πολιτικός πρόσφυγας που κατοικεί στη Ελλάδα δεν δικαιούται να ζητήσει την απόδοση των δημευθέντων με τις διατάξεις του παραπάνω νόμου. Συγχρόνως όμως παραβίασε την διάταξη του άρθρου 17 του Συντάγματος καθόσον έπρεπε να θεωρήσει αντισυνταγματική τη διάταξη αυτήν ως αντικείμενη στη προαναφερόμενη διάταξη του άρθρου 17 του Συντάγματος καθώς και στις διατάξεις της από 4-11-1950 Διεθνούς Σύμβασης Ρώμης η οποία επικυρώθηκε από τη χώρα με το νόμο 2329/1953, είναι απορριπτέα ως αλυσιτελώς προβαλλόμενη, *αφού όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση αυτή περιέχει και επάλληλη σκέψη απόρριψης της αγωγής ως μη νόμιμης και η παραδοχή αυτή του Εφετείου στηρίζει αυτοτελώς το διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης και δεν πλήττεται επιτυχώς με λόγο αναίρεσης.
Αφού απορρίπτεται η αίτηση αναίρεσης πρέπει ο ηττηθείς αναιρεσείων να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσιβλήτου (άρθρα 176 και 183 ΚΠολΔ και 22. Ν. 3693/1957), όπως ορίζεται στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 14-12-2010 αίτηση του Α. Π. για αναίρεση της 78/2010 απόφασης του Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας.
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσιβλήτου, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριακοσίων (300) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε, στην Αθήνα, στις 16 Απριλίου 2013.
Δημοσιεύθηκε, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 22 Απριλίου 2013.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ