Θέμα
Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας.
Περίληψη:
Ο μοναδικός λόγος αναίρεσης από τον αριθμό 19 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, με τον οποίο προβάλλεται η έλλειψη νόμιμης βάσης της προσβαλλόμενης απόφασης, είναι βάσιμος.
Αριθμός 2059/2014
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Β1' Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Νικόλαο Λεοντή, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ανδρέα Δουλγεράκη, Νικόλαο Πάσσο, Μιχαήλ Αυγουλέα και Χρήστο Βρυνιώτη, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 7 Οκτωβρίου 2014, με την παρουσία και της Γραμματέως Ελένης Τσιουρή, για να δικάσει μεταξύ:
Της αναιρεσείουσας: Ε. Α. του Π., κατοίκου ..., η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Αναστάσιο Πετρόπουλο και κατέθεσε προτάσεις.
Της αναιρεσιβλήτου: Ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία ΠΑΣΙΦΙΚ ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ και δ.τ. PACIFIC TRAVEL SERVICES PACIFIC LTD TRAVEL TOURISM και στα ελληνικά ΠΑΣΙΦΙΚ ΕΠΕ ΤΑΞΕΙΔΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ, η οποία εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία δεν παραστάθηκε και δεν εκπροσωπήθηκε από πληρεξούσιο δικηγόρο.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 24-7-2006 αγωγή της ήδη αναιρεσείουσας, που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις:712/2008 μη οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 4852/2009 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζήτησε η αναιρεσείουσα και επί της οποίας εκδόθηκε η 313/2011 απόφαση του Αρείου Πάγου. Παράλληλα κατέθεσε η ήδη αναιρεσείουσα την από 24-4-2008 αγωγή της στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 1991/2010 του ιδίου Δικαστηρίου και 3978/2013 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζήτησε η ήδη αναιρεσείουσα με την από 5-2-2014 αίτησή της. Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης, Ανδρέας Δουλγεράκης ανέγνωσε την από 25-9-2014 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της αιτήσεως αναιρέσεως.
Ο πληρεξούσιος της αναιρεσείουσας ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως και την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Από τις διατάξεις του άρθρου 576 παρ. 1, 2 και 3 του KΠολΔ. προκύπτει ότι, αν κάποιος από τους διαδίκους δεν εμφανισθεί κατά τη συζήτηση της υπόθεσης ή εμφανισθεί και δεν λάβει μέρος με τον τρόπο που ορίζει ο νόμος, ο ’ρειος Πάγος εξετάζει, αυτεπαγγέλτως, ποιος επισπεύδει τη συζήτηση. Αν την επισπεύδει ο απολειπόμενος διάδικος, η υπόθεση συζητείται σαν να ήταν παρόντες οι διάδικοι, αν όμως την επισπεύδει ο αντίδικός του, τότε ερευνάται αν ο απολειπόμενος διάδικος ή ο μη παριστάμενος με τον τρόπο που ορίζει ο νόμος κλητεύθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα. Στην προκείμενη περίπτωση, κατά τη σημερινή (7-10-2014) δικάσιμο, συζητήθηκε η από 5-2-2014 αίτηση της αναιρεσείουσας, για αναίρεση της 3978/2013 απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών. Από τα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του δικαστηρίου προκύπτει, ότι, κατά την εκφώνηση της υπόθεσης από τη σειρά του πινακίου, δεν εμφανίστηκε η αναιρεσίβλητη ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία "PACIFIC TRAVEL SERVICES ΑE", ούτε εκπροσωπήθηκε δια πληρεξουσίου δικηγόρου. Η παραστάσα αναιρεσείουσα επικαλείται και προσκομίζει την 3551Γ'/17-3-2014 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή στο Πρωτοδικείο Αθηνών Χ. Μ., από την οποία προκύπτει ότι αντίγραφο της αίτησης αναίρεσης με την κάτω από αυτήν πράξη κατάθεσης και ορισμού δικασίμου και της κλήσης προς συζήτηση, για την παραπάνω δικάσιμο, επιδόθηκε, νόμιμα και εμπρόθεσμα στην αναιρεσίβλητη, με την επιμέλεια του πληρεξουσίου δικηγόρου της αναιρεσείουσας. Επομένως, εφόσον η αναιρεσίβλητη είχε νομίμως κλητευθεί πρέπει, παρά την απουσία της, να προχωρήσει η συζήτηση της αναίρεσης. Το δικαίωμα του εργαζομένου να αξιώσει μισθούς υπερημερίας, κατά το άρθρο 656 ΑΚ, λόγω άκυρης καταγγελίας της εργασιακής του σύμβασης, υπόκειται, όπως κάθε άλλο δικαίωμα, στους περιορισμούς του άρθρου 281 ΑΚ, δηλαδή απαγορεύεται η άσκησή του αν υπερβαίνει προφανώς τα όρια που επιβάλλουν η καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή ο κοινωνικός ή οικονομικός σκοπός του δικαιώματος. Τέτοια υπέρβαση υπάρχει όταν ο εργαζόμενος παραμένει θεληματικά άνεργος, αποφεύγοντας αδικαιολόγητα και κακόβουλα να επιδιώξει την εξεύρεση άλλης εργασίας, την οποία μπορεί να ανεύρει και να παράσχει ευχερώς, κατά το διάστημα της υπερημερίας του εργοδότη του, για να εισπράττει από αυτόν, χωρίς να εργάζεται, τους μισθούς υπερημερίας. Για να θεωρηθεί δηλαδή καταχρηστική η άσκηση του δικαιώματος του εργαζομένου να ζητήσει μισθούς υπερημερίας, απαιτείται δόλια και κακόβουλη αποφυγή της απασχόλησης του, και δεν αρκεί ότι δεν βρήκε άλλη εργασία από αμέλεια. Για να είναι όμως ορισμένη η σχετική ένσταση του εργοδότη πρέπει αυτός να αναφέρει την εργασία, την οποία ο μισθωτός μπορούσε να εκτελέσει, χωρίς να είναι απαραίτητο να προσδιορίζεται συγκεκριμένη επιχείρηση και τους λόγους για τους οποίους είναι κακόβουλη η μη απασχόλησή του αλλού, καθώς και την ωφέλεια που θα αποκόμιζε. Τα ίδια στοιχεία πρέπει να αναφέρονται και στην απόφαση του δικαστηρίου, για να είναι επαρκώς αιτιολογημένη. Στην προκείμενη περίπτωση, το Εφετείο δέχθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση τα εξής : Η ενάγουσα προσελήφθη από την εναγομένη εταιρία, με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου, στις 11-7-2001, ως υπάλληλος γραφείου και απασχολήθηκε έκτοτε στο υπ' αυτής διατηρούμενο στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών στα Σπάτα Αττικής γραφείο φύλαξης των αποσκευών των πελατών της (τουριστική επιχείρηση), με αντικείμενο εργασίας την παραλαβή και τον έλεγχο των αποσκευών, την έκδοση δελτίων παραλαβής-αποδείξεων, παράδοση και την είσπραξη του αντιτίμου, μέχρι την 21-6-2006, κατά την οποία η εργοδότριά της την κάλεσε να αναλάβει υπηρεσία στα κεντρικά γραφεία αυτής επί της οδού
στην περιοχή Πλατείας Συντάγματος Αθηνών. Με την 4852/2009 απόφαση του ίδιου Εφετείου, που εκδόθηκε επί της από 24-7-2006 προηγούμενης αγωγής της αυτής ενάγουσας κατά της αυτής εναγομένης, και κατέστη αμετάκλητη μετά την έκδοση της 313/2011 απόφασης του Αρείου Πάγου, έγινε δεκτό ότι η ανωτέρω από 21-6-2006 μετακίνηση της ενάγουσας από το γραφείο του Διεθνούς Αερολιμένα στα κεντρικά γραφεία της Πλατείας Συντάγματος συνιστά βλαπτική μεταβολή των όρων της εργασιακής της σύμβασης και γι' αυτό υποχρεώθηκε η εναγομένη, η οποία, μετά τη δήλωση της ενάγουσας ότι δεν δέχεται την άνω μεταβολή, κρίθηκε υπερήμερη, να της καταβάλει το ποσό των 7.152,52 ευρώ για αποδοχές υπερημερίας του από 1-7-2006 έως 31-12-2006 διαστήματος. Από την ανωτέρω αμετάκλητη απόφαση απορρέει δεδικασμένο ως προς την ύπαρξη υπερημερίας της εναγομένης για τις οφειλόμενες στην ενάγουσα αποδοχές, κατά το προηγούμενο ως άνω χρονικό διάστημα, που δεσμεύει το δικαστήριο στο πλαίσιο και της παρούσας δίκης, αφού ναι μεν το αντικείμενό της δεν ταυτίζεται με εκείνο της πρώτης δίκης, πλην όμως έχει ως αναγκαία προϋπόθεση την ύπαρξη του δικαιώματος που κρίθηκε στη δίκη εκείνη. Μάλιστα το δεδικασμένο καλύπτει και το ύψος του μηνιαίου μισθού της ενάγουσας για το επίδικο από 1-1-2007 έως 24-2-2008 χρονικό διάστημα, αφού το ύψος αυτού, ανερχόμενο σε 953,67 ευρώ, αποτέλεσε στην προηγούμενη δίκη την αναγκαία βάση για την επιδίκαση στην ενάγουσα αποδοχών υπερημερίας και έκτοτε δεν υπήρξε μεταβολή από την οποία να επηρεάζεται. Περαιτέρω, η ενάγουσα, από την άνω βλαπτική μεταβολή των όρων της εργασιακής της σύμβασης και καθόλο το μετέπειτα χρονικό διάστημα μέχρι την άσκηση της ένδικης αγωγής, οπωσδήποτε όμως μετά τη λήξη του χρονικού διαστήματος, για το οποίο είχε ζητήσει μισθούς υπερημερίας με την προηγούμενη αγωγή της, ήτοι μετά την 1-1-2007,θα μπορούσε εύκολα να εργασθεί στα κεντρικά γραφεία της εναγομένης στην Πλατεία Συντάγματος, όπου είχε μετακινηθεί, επιφυλασσόμενη των επιδίκων αξιώσεών της απέναντι στην εργοδότριά της, και μάλιστα χωρίς να επηρεάζεται από την απόσταση του τόπου εργασίας σε σχέση με την κατοικία της στα
, αφού, όπως και η επιμελεία της ιδίας εξετασθείσα μάρτυρας Α. Μ. καταθέτει, προκειμένου να εργασθεί (η ενάγουσα) κατά το επίδικο διάστημα, αναζήτησε εργασία ακόμα και στην Κρήτη. Αντίθετα όμως από ηθελημένη οκνηρία και κακοβουλία, ήτοι με πρόθεση να αποκομίσει, χωρίς δικαιολογητικό λόγο, ωφέλεια με ζημία της εργοδότιδας, εισπράττοντας τους αξιούμενους μισθούς υπερημερίας, χωρίς να εργάζεται, συνέχισε να εμμένει στην ανωτέρω τακτική, επιμένοντας να αρνείται να προσφέρει τις υπηρεσίες στα κεντρικά γραφεία της εναγομένης και να ζητεί να απασχολείται στο γραφείο του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, εισπράττοντας, παράλληλα, μειωμένη σύνταξη γήρατος από το ΙΚΑ, ποσού 289 ευρώ μηνιαίως, αντί της κατωτάτης ποσού 445,37 ευρώ, καθόσον δήλωσε στο ΙΚΑ ότι η σύμβασή της με την εναγομένη είναι ενεργή. Με τις παραδοχές αυτές το Εφετείο έκρινε ότι το δικαίωμα της αναιρεσείουσας να απαιτήσει μισθούς υπερημερίας και για το χρονικό διάστημα από 1-1-2007 έως 22-4-2008 ασκείται καταχρηστικά και έτσι απορρίφθηκε, με την προσβαλλόμενη απόφαση, η έφεση της κατά της απόφασης του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου με την οποία είχε απορριφθεί η κρινόμενη αγωγή. Με όσα δέχθηκε το Εφετείο, διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφαση ανεπαρκείς και αντιφατικές αιτιολογίες, για ζητήματα, που ασκούν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, με αποτέλεσμα να είναι ανέφικτος ο αναιρετικός έλεγχος, ως προς την εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων. Ειδικότερα, όπως προαναφέρθηκε, δέχεται ότι 1)και μετά την 1-1-2007 η αναιρεσίβλητη εξακολουθούσε να τελεί σε υπερημερία, δίχως να υπάρξει κάποιο διακοπτικό γεγονός συνεπαγόμενο την άρση της και 2) η ενάγουσα καταχρηστικά δεν ανέλαβε εργασία στην παραπάνω θέση και μάλιστα από ηθελημένη οκνηρία και κακοβουλία. Από το περιεχόμενο, όμως, της απόφασης, προκύπτει ότι δεν αιτιολογεί, επαρκώς, την παραδοχή, ότι μετά τη λήξη του χρονικού διαστήματος, για το οποίο είχε ζητήσει μισθούς υπερημερίας με την προηγούμενη αγωγή της, ήτοι μετά την 1-1-2007, θα μπορούσε εύκολα να εργασθεί στα κεντρικά γραφεία της εναγομένης στην Πλατεία Συντάγματος, όπου είχε μετακινηθεί, επιφυλασσόμενη των επιδίκων αξιώσεών της απέναντι στην εργοδότριά της, και μάλιστα χωρίς να επηρεάζεται από την απόσταση του τόπου εργασίας σε σχέση με την κατοικία της στα ..., αφού δεν παραθέτει συγκεκριμένα, μεταγενέστερα, πραγματικά περιστατικά, τα οποία να θεμελιώνουν την αντίστοιχη παραδοχή, ενόψει και της αντίθεσης με εκείνη ότι, κατά το προηγούμενο διάστημα, δεν είχε υποχρέωση να παρέχει την εργασία της στο κατάστημα της πλατείας Συντάγματος. Περαιτέρω, δεν αιτιολογεί, με την παράθεση συγκεκριμένων πραγματικών περιστατικών, αν υπήρχε δυνατότητα η ενάγουσα να προσφέρει εργασία, την οποία μπορούσε να εκτελέσει, σε άλλη επιχείρηση, όμοια ή παρεμφερή, με εκείνη της αναιρεσίβλητης, δίχως μάλιστα να διαλαμβάνει στην απόφαση, αν αρνήθηκε να δεχθεί να παράσχει εργασία σε τέτοια θέση. Εξάλλου, οι αιτιολογίες "αναζήτησε εργασία ακόμη και στην Κρήτη", ως προς την οποία μάλιστα δεν υπάρχει παραδοχή αν βρήκε εργασία και αν αποδέχθηκε αυτήν και "με πρόθεση να αποκομίσει, χωρίς δικαιολογητικό λόγο, ωφέλεια με ζημία της εργοδότιδας, εισπράττοντας τους αξιούμενους μισθούς υπερημερίας, χωρίς να εργάζεται" είναι, ασαφείς και αντιφατικές και δεν μπορούν να στηρίξουν επαρκώς την παραδοχή της προσβαλλόμενης απόφασης, περί ηθελημένης οκνηρίας και κακοβουλίας της ενάγουσας.
Επομένως, ο μοναδικός, λόγος αναίρεσης, από τον αριθμό 19 του άρθρου 559 KΠολΔ., με τον οποίο προβάλλεται η έλλειψη νόμιμης βάσης της προσβαλλόμενης απόφασης, είναι βάσιμος. Μετά από αυτά, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, να παραπε΅φθεί η υπόθεση, προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από δικαστές άλλους, από εκείνους που την εξέδωσαν (άρθρο 580 παρ. 3 ΚΠολΔ, όπως ισχύει ΅ετά την αντικατάστασή του ΅ε το άρθρο 65 παρ.1 Ν.4139/2013) και να καταδικαστεί η αναιρεσίβλητη, ως ηττώμενη, στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσείουσας (άρθρο 183 ΚΠολΔ), όπως ειδικότερα στο διατακτικό προσδιορίζονται.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί, την 3978/2013 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών. Παραπέ΅πει την υπόθεση, προς περαιτέρω εκδίκαση, στο ίδιο δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές.
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη, στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσείουσας, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων τριακοσίων (2.300) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 4 Νοεμβρίου 2014.
Δη΅οσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δη΅όσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του στις 18 Νοεμβρίου 2014.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ